Ο Πόρος έπαιξε όμως αρκετά σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης γιατί καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στην Πελοπόννησο έγινε πέρασμα και τόπος συνάντησης διαφόρων προσωπικοτήτων της εποχής παρ ότι στην απέναντι ακτή ήταν εγκατεστημένη τουρκική φρουρά. Αυτή εγκαταστάθηκε   μετά το 1715  που   αποχώρησαν  οι Ενετοί.  Αλλά   αργότερα  πηγαινοέρχονταν οι Ρώσοι.  ΔΕΙΤΕ  ΠΡΙΝ  ΠΟΡΟΣ -ΡΩΣΟΙ

   Πολλά στοιχεία  θα βρει  ο αναγνώστης  και σε άλλες σελίδες σχετικές με την Επανάσταση του 1821  και  τα  πρώτα  χρόνια της, αλλά και στις σελίδες κάθε περιοχής  και κλάδου.

 

  Δείτε  ΠΡΩΤΟΙ  ΓΙΑΤΡΟΙ, ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ  ΚΑΙ  ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ   ΣΤΟΝ  ΠΟΡΟ

 

   Την περίοδο της Τουρκοκρατίας συγκροτήθηκε στον Πόρο μεγάλος εμπορικός στόλος ο οποίος δεν απόκτησε φήμη όπως οι αντίστοιχοι στόλοι της Ύδρας και των Σπετσών λόγω του ότι δεν ανέπτυξε ανάλογη πολεμική δραστηριότητα.   (Δείτε  και για λιμάνι Πόρου).

 

                              

                                  Ο  Μοροζίνι   και το  πλοίο «Βουκένταυρος»

 

    

      Ο  Πόρος και  η Τροιζηνία το 1834, γκραβούρα  του Γερμανού  περιηγητή- αρχαιολόγου - ζωγράφου 

                    Οθωνος  Στάκκελμπεργκ. Ο Γαλατάς δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα.

 

  ***Πολύ λίγοι  γνωρίζουν ότι  παλιά  η περιοχή γύρω από το Ρολόι του Πόρου λεγόταν «Καστέλι». Κι αυτό γιατί εκεί υπήρχε  ένα μικρό φρούριο –καστέλι- το  οποίο είχαν χτίσει  πριν το 1500  οι πρώτοι  κάτοικοι της περιοχής   για να προστατεύονται από τους  πειρατές. Η περιοχή αυτή της Σφαιρίας  οικοδομήθηκε πρώτη.  Το Καστέλι  υπήρχε  ως το 1858, όπως αναφέρει ο   Α. Μπέρτραντ.

     Βέβαια  στον πίνακα του  Όθωνος Στάκκελμπερκ –Βαυαρού αρχαιολόγου- του 1834   δεν διακρίνεται. Διακρίνονται όμως δυο-τρεις ανεμόμυλοι, που φαίνεται εξυπηρετούσαν τον πληθυσμό της  εποχής εκείνης, αφού δύο  όμοιοι  στην κορυφή της Σφαιρίας  που είχαν γίνει πριν το  1600, είχαν εγκαταλειφθεί.

    Αλλά και ο Αντώνιος  Μηλιαράκης γράφει ( Γεωγραφία Πολιτική. Νέα και Αρχαία του Νομού Αργολίδος και Κορινθίας) ότι  το έτος  1886  " σώζονται έτι υπεράνω τινών οδών  τμήματα των αψίδων δι  ων εκαλύπτοντο  αι οδοί και επροφυλάσσοντο  αι οικίαι  εκ πειρατικών επιδρομών".

   Στο Καστέλι   αμέσως μετά  την εποίκησή  του  (1459-1460)  χτίστηκαν δυο ναοί, η Κοίμηση  της Θεοτόκου  (αριστερά) και του  Αη Γιάννη  του Νηστευτή (δεξιά) Είναι ο παλιότερος ναός του  νησιού και χτίστηκε το 1510. Αυτοί οι  ναοί υπάρχουν και σήμερα.

    Στον περίβολο  του ναού της Παναγίας είχε ταφεί  σύμφωνα με τις αναφορές ο Ποριώτης  οπλαρχηγός του 21 Χριστόδουλος Μέξης , που σκοτώθηκε στις 27- 7-1831 , κατά τη σύγκρουση  στρατευμάτων  του Μιαούλη  και Καποδίστρια στην Πλάκα του  Πόρου  και στο στενό της.  Σήμερα δεν υπάρχει κάποια  τέτοια ένδειξη εκτός αν γίνουν ανασκαφές. Ο Μέξης είχε γεννηθεί το 1795 , κι όταν σκοτώθηκε ήταν 36 ετών.  Καταγόταν από  την  Ήπειρο, κι οι πρόγονοί του  μετά το 1700  είχαν εγκατασταθεί στις Σπέτσες  και στον Πόρο. Ο Χριστόδουλος Μέξης όταν σκοτώθηκε  είχε μία κόρη  που σαν μεγάλωσε  παντρεύτηκε  κάποιον Καραδήμα, κατά πως αναφέρεται  γιο του Γεωργίου Καραδήμα  που είχε  ένα πλοίο (βρίκι) και έκανε ταξίδια στον Πειραιά, την Οδησσό και την Μασσαλία.

*** Η  άλλη παλιά  συνοικία  του Πόρου  μετά το Καστέλι, είναι η Μπρίνια, και σημαίνει απότομη ανηφόρα, ύψωμα.

***  Γύρω στο 1800, ήρθαν στον  Πόρο από τις Σπέτσες οι οικογένειες Μπότσαρη  που εξορίστηκαν  από την οικογένεια Μέξη.

  Οι  οικογένειες Μέξη, οι Μεξαίοι , ηπειρώτικης καταγωγής, αποτελούσαν στις Σπέτσες την αριστοκρατική μερίδα του νησιού, αφού ο Ιωάννης-Χατζηγιάννης Μέξης (1754-1834) είχε διοριστεί με φιρμάνι του Σουλτάνου  «ναζίρ» των Σπετσών.

 Οι   Μεξαίοι   ήρθαν   σε  σύγκρουση  με  τις οικογένειες Μπότσαρη - αυτοί κατάγονταν  από το Σούλι  και εκπροσωπούσαν τη λαϊκή  μερίδα των Σπετσών.

    Οι δύο φατρίες  είχαν φοβερές συγκρούσεις μεταξύ τους  και γύρω στα 1800 οι πρώτοι  εξόρισαν τους Μποτσαραίους  στον Πόρο.

    Όμως γύρω στα 1820 ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε  τους συμφιλίωσε και οι Μποτσαραίοι ξαναγύρισαν στις Σπέτσες.

 

 

 

 

 

***  Το  1822 οικοδομήθηκε  στον Πόρο ένα κτίσμα που υπάρχει  ακόμη. Είναι αυτό που παλιά κάτω στεγαζόταν το καφενείο Σαρικάκη και πάνω το ιατρείο του Παπαοικονόμου. Σ αυτό υπάρχει ακόμη μια μαρμάρινη ταμπελίτσα «ΜΑΡ. Γ. ΚΟΥΝΗ  1822».

***  Το 1822 ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Δεξαμενή) Ευαγγελιστρούλα, ήταν ενορία στην οποία υπάγονταν 60 οικογένειες. Τότε  χειροτονήθηκε  εφημέριος ο μ. Σπυρίδων  Καπασάκης.  

*** Το 1822 η Μεταμόρφωση του Σωτήρος ( πλησίον ναού Αγ. Κωνσταντίνου), αρχικά ιδιόκτητη εκκλησία της οικογένειας Αρανίτη, λειτούργησε  ως ενορία  στην οποία υπάγονταν 136 οικογένειες. Τελευταίος εφημέριος ο  μ. Κωνσταντίνος  Αρανίτης (+1924) γιος του μ. Αναστασίου  Αρανίτη που χειροτονήθηκε το 1825.

***  Στα ίδια  χρόνια η Υπαπαντή  του Σωτήρος (Κεντρική Αγορά) ήταν ενοριακός ναός με εφημέριο τον μ. Χριστόδουλο Παπαδημητρίου – χειροτονήθηκε το 1839- στον οποίο υπάγονταν 110 οικογένειες. Ηταν ιδιοκτησία Γεωργίου Λάφη αλλά μετά το θάνατό του δόθηκε στο ναό Αγίου Γεωργίου.

    Βλέπε  και  άλλα  για  ναούς και  ενορίες.

****  Το 1826 χτίστηκε το κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται το ξενοδοχείο ΔΙΟΝΥΣΟΣ, απέναντι από την προβλήτα των φέρυ μπωτ στον Πόρο.

****   Τον Ιανουάριο του 1828 ο Καποδίστριας δίνει εντολή για τη λιθόστρωση της προκυμαίας του  Πόρου.

  Με το διάταγμα  του Οθωνα   6/4/1833   ΦΕΚ 12 «περί της διαιρέσεως του Βασιλείου», ακυρώθηκε  η  τότε διοικητική διαίρεση  του Κράτους  και καθιερώθηκε νέα.  Δείτε εδώ.

    Με  Β Δ του Οθωνα,  31 Μαρτίου 1836 ΦΕΚ 11 - 28.03.1836   ορίστηκε Οικονομικός Επίτροπος  της Επαρχίας Ναυπλίας- Αργους- Ερμιονίδος- Τροιζηνίας  ο   «κύριος Ν. Ιωαννίδης».

 

***   Το 1836   υπηρετούσε  ως  χωροφύλακας  στον Πόρο  ο Ιωάννης Σολωμονίδης  ο οποίος πήρε προαγωγή  με διάταγμα  του Οθωνα, με προσόντα ότι γνώριζε  γραφή και ανάγνωση. Ηταν ο προπάππος του γιατρού Στέλιου Σολωμονίδη.

                             Ιωάννης  Σολωμονίδης

                            │                                │

                          Ξενοφών ***                  Επαμεινώνδας  

                                                    │        │

                                                        Ιωάννης       Δημήτριος (απεβ. 1942)

                                                        ------------            │

                                                                              Στυλιανός-(Στέλιος)

 

  ***  Ο Ξενοφών Σολωμονίδης ήταν συμβολαιογράφος στον Πόρο, όπως φαίνεται σε διάφορα   συμβόλαια  του έτους   1897.

 

            Δείτε ολόκληρο το γενεαλογικό δένδρο Σολωμονίδη

 

 

 

                          Η   ΦΟΝΙΚΗ  ΠΑΝΩΛΗΣ

 

    Όταν  ανέλαβε  ο Οθωνας   ο Πόρος  άρχισε να αποδυναμώνεται. Ο  βασιλιάς   διέλυσε τη  Μονή  της Κοίμησης  της Θεοτόκου στο Βίδι, και ένα τυφλός μοναχός, ο Καλλίνικος, βρήκε στέγη και  θαλπωρή  στη Μονή  του Πόρου.

    Εγιναν και οι σεισμοί της  7^ης  και 18^ης  Μαρτίου του 1837, που προκάλεσαν σοβαρές ζημιές  στα κτίρια. Τότε  στο Μοναστήρι της Ζωοδόχου   Πηγής  κατέρρευσαν οι τοίχοι  του  ναού  και διάφορα  κτίσματα. Ο ναός επισκευάστηκε  με  επίβλεψη  του  αξιωματικού  του   Μηχανικού  Τηλέμαχου Βλασσόπουλου, αλλά δεν έγινε όπως ήταν αρχικά.

   Λίγες   μέρες  αργότερα  ήρθε  το  μεγάλο  κακό:

   Στις   20 Μαρτίου του Ι837 , κατέπλευσε στο λιμάνι του Πόρου, το καΐκι του καπετάν Γιώργη Φάρσα. Είχε έρθει από τα μέρη της Κωνσταντινούπολης. Κατά τη διάρκεια του  ταξιδιού  είχε   πεθάνει ένας ναύτης, ο Αντρέας Στέργιος,  από  πανώλη, κι επειδή  βρίσκονταν  ανοιχτά, τον έριξαν στη θάλασσα.   

    Όταν  βγήκαν  στον Πόρο, έκρυψαν  το  κρούσμα  της πανώλης για να αποφύγουν  την «καραντίνα».     Είπαν   όλοι  στο  λιμεναρχείο  ότι   τον είχε πάρει  ο αέρας, και  δεν   τον  βρήκαν.  Ετσι ήρθαν σε επαφή  με τους συγγενείς τους και τους άλλους κατοίκους.  Ηταν και Μεγάλη Εβδομάδα, το μικρόβιο της πανώλης  μεταδόθηκε  εκ  του  ασφαλούς, και τα πρώτα κρούσματα   δεν  άργησαν να φανούν. Στις 5 Απρίλη, πέθανε άλλος ένας, ο Γιάννης Κατζαράπης. Ο γιατρός του  Ναυστάθμου που τον εξέτασε κάποιος  Βεναρδής, δεν μπόρεσε να διαγνώσει την πανούκλα. Ετσι η συμφορά εξελίχθηκε.

    Οι αρχές του τόπου, το Ιατροσυνέδριο, η Ιατρική Εταιρία της Αθήνας και η Κυβέρνηση, πήραν όποιο μέτρο μπορούσαν για να περιορίσουν το κακό.

    Οσους είχαν προσβληθεί τους έστελναν στο νησάκι  Δεϊμέζη, που είχε ονομαστεί «Λαζαρέτο», τoυς  «ύποπτους» στην παραλία του Μοναστηριού, που από τότε ονομάστηκε  «κουκουδιάρικα», και  τoυς  υγιείς  στο  Κρυονέρι- κοντά στο Δραπάνι.   Συνεργεία από Ελληνες και ξένους γιατρούς και  νοσοκόμους, υπό   τον  βαυαρό γιατρό Ροθλάουφ, εργάζονταν με  αφοσίωση  και  κίνδυνο της ζωής τους  να αποτρέψουν το κακό. Αλλά η φοβερή πανώλης σκορπούσε παντού τον τρόμο και τη φρίκη, και «θέριζε» αλύπητα.  Ακόμα  κι ο Ροθλάουφ, προσβλήθηκε από την ασθένεια και πέθανε, πέφτοντας θύμα της φιλανθρωπίας και του καθήκοντος.

        Η φοβερή εκείνη επιδημία σταμάτησε το Μάϊο του 1837 , αφού αποδεκάτισε τον Πόρο.     

       Ο γιατρός Πέτρος Ηπίτης, από  την Πάργα  που εστάλη στον Πόρο για  να  βοηθήσει, έγραψε αργότερα πραγματεία  με  τίτλο  «η πανώλης εν Πόρω», στην οποία διακωμωδούσε τα σπασμωδικά μέτρα που είχαν πάρει οι αρχές. Ο  Ηπίτης ήταν Φιλικός, γιατρός   του Αλ. Υψηλάντη και με έξοδά  του  είχε εξοπλίσει  ένα  πλοίο που πήρε μέρος στον αγώνα.

      Προς τιμήν του Ροθλάουφ, στην Πλάκα-κοντά στο σπίτι Καραδήμα- τοποθετήθηκε    και υπάρχει ακόμη, αναθηματική στήλη από τραχείτη με την επιγραφή:

 

                               ΤΩ   ΕΚ  ΒΑΥΑΡΙΑΣ   ΙΑTPΩ

                                     Ρ Ο Θ Λ Α Ο Υ Φ

                      ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑΣ  ΘΥΜΑ ΓΕΝΟΜΕΝΟΣ

                                     ΤΩ     ΑΩΛΖ

                     ΕΝ    ΤΗ   ΝΗΣΩ   KAΛAΥΡΙΑ  ΥΠΟ ΠΑΝΩΛΟΥΣ

                             ΜΑΣΤΙΖΟΜΕΝΗΣ      ΟΙ  ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ

                                ΕΙΣ  ΜNHMHN  AΝΕΓEIPAN

 

 

 

    Μεταξύ των χρόνων  1840-1850  επισκέφθηκε τον Πόρο  και  την γύρω περιοχή  ο βρετανός ζωγράφος περιηγητής Ουίλιαμ Λίντον (1840-1845)  και   έκανε διάφορες γκραβούρες. Εδώ  βλέπουμε και ένα ατμόπλοιο - αριστερά - κοντά στη Μπούγια.

 

                                  ΑΛΛΑ    ΓΕΓΟΝΟΤΑ

 

      Κατά   τα  πρώτα  χρόνια  του  Οθωνα, καταβλήθηκε  αξιόλογη  προσπάθεια ενίσχυσης του Στόλου. Μεταξύ 1833-1835 ναυπηγήθηκαν στον Πόρο 12 μικρές κανονιοφόροι, 45-52 τόνων 2 ημιολίες, μία κορβέτα, κι αργότερα  άλλα μεγαλύτερα και ατμοκίνητα. Συνολικά 26  πλοία.

***  Το  1845, το νεκροταφείο του Πόρου, που  ήταν αρχικά εκεί που είναι σήμερα το πρώτο Δημοτικό Σχολείο Συγγρού, μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση. Ο παλιός χώρος διαμορφώθηκε σε κήπο, κι αργότερα χτίστηκε το σχολείο.

         

           

            Κηδεία στον Πόρο, 1900, στο παλιό νεκροταφείο -απέναντι το Νεώριο. Βρισκόταν εκεί που είναι σήμερα το κτίριο Συγγρού - πρώην Α Δημοτικό Σχολείο, όπως σημειώνεται και στο τοπογραφικό της 23ης Ιουνίου 1862/ ΦΕΚ 36-1862.

       Το 1854 η χολέρα εξαπλώθηκε στον Πειραιά και πολλοί κάτοικοι   για να  γλιτώσουν   πήγαν στην Αίγινα, τον Πόρο,  την Υδρα και τις Σπέτσες.

       Πέθαναν πολλοί, τότε, στον Πειραιά είχαν μείνει μόνο εξήντα οικογένειες   ως που  πέρασε το κακό.

      

  ***  Την  28 Νοεμβρίου 1855 μετατέθηκε η   έδρα του  Ταμείου  Υδρας –Τροιζηνίας  από τον Πόρο στην Υδρα. (ΦΕΚ 47 1855)

       Το 1856 ο Δραγούμης εξέδωσε «πίνακα των εμπορικών πλοίων της Ελλάδος», στον οποίο ο Πόρος αναφέρεται να έχει  11 πλοία, ντόπιων   εφοπλιστών .

  ***  Το 1857  συμβολαιογράφος στον Πόρο ήταν ο Δ. Βασιλείου.

  ***   Την 1 Ιουνίου 1857 ο βασιλιάς της Ελλάδας Οθων, ημέρα των γενεθλίων του, συνοδευόμενος  από την Αμαλία, επισκέφθηκε τον Πόρο.

          Σε επιστολή του Οθωνα  προς τον πατέρα του Λουδοβίκο -στο άνω μέρος αυτής στο πρωτότυπο, ο Λουδοβίκος,  έγραψε ιδιο­χείρως : «Ελήφθη την 27ην Ιουνίου 1857 » - , αναφέρεται:

    « Αγαπητέ   μοι   Πάτερ.

» Το τελευταίον ταχυδρομείον μου έφερε την πολύτιμον έπιστολήν Σας της 25ης Μαΐου, με τάς ευπρόσδεκτους εύχάς Σας δια τα γενέ­θλια μου. Ή από 1ης/13ης Μαίου ιδική μου ελπίζω να έχη φθάσει εις 'Υμας ακριβώς όταν άπεστείλατε την ως άνω μνησθείσαν έπιστολήν Σας.

» Έχρησιμοποίησα  την ήμέραν των γενεθλίων μου (1-6-1857)  δια να έκδράμω εις την ακτήν. Μετέβημεν εις τον Πόρον. Εις τάς 6 την πρωίαν…κλπ».

    Το 1858 παραδόθηκε στο Ναύσταθμο του Πόρου η ατμογολέτα «Πάραλος» αδελφό πλοίο της «Σαλαμινίας». (βλέπε Ναυπηγική)

     Το 1859 έγινε στον Πόρο εκβάθυνση του λιμανιού και φωτοσήμανση των ακτών. Για   το   σκοπό  αυτό  κατασκευάστηκαν  στο  Λονδίνο τρεις   μεγάλες   βυθοκόροι .  Στοίχισαν    388.227  δραχμές,  ποσό  τεράστιο  για  την  εποχή. Ήταν ένα μεγάλο ελληνικό επίτευγμα.

 

                            ΤΑ  ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 1862

 

     Το  1862, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, υπήρξε  χρόνος ανησυχίας για τον Πόρο λόγω του ξεσηκωμού του Λαού  εναντίον του Οθωνα, και της ύπαρξης του Βασιλικού Ναυστάθμου που είχε τεθεί σε επιφυλακή για κάθε ενδεχόμενο  επί 8 μήνες (Φεβρ.-Οκτωβ. 1862).

   Τότε ο Πόρος υπαγόταν στο Νομό Αργολιδοκορινθίας, έδρα του οποίου ήταν το Ναύπλιο, όπου  έγινε  η γνωστή  επανάσταση του 1862, οπότε  οι πολίτες  του αποφάσισαν να καθιερώσουν τις πολιτικές ελευθερίες έστω και δια των όπλων. Όταν δε προσχώρησαν σ αυτούς και πολλοί στρατιωτικοί, τα  πλοία  πηγαινοέρχονταν  από τον Πόρο στο  Ναύπλιο, για να καταστείλουν την εξέγερση. Ο τόπος ηρέμησε όταν  εξεδιώχθη  ο Οθων, στις 12 Οκτωβρίου του 1962.  Από  κει   και   μετά, το 1863, ήρθε ο Γεώργιος Α.  

                                                                                                     

                    ΚΡΗΤΕΣ  ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ  ΣΤΟΝ  ΠΟΡΟ         

                                                                                                                                           

     Το  1866  άρχισαν να καταφθάνουν  στον Πόρο  Κρήτες πρόσφυγες. Αξίζει να σημειώσουμε  όσα προσέφερε ο αείμνηστος γιατρός, και δήμαρχος Πόρου Iωάννης Δροσινός( 1839-1899) και η μικρή, τότε, κόρη του Αικατερίνη,  μετέπειτα Ζηλιώτου. 

      Ο  Χρονίας  Δροσινός

       Ο Ιωάννης Δροσινός  ήταν  πρωτότοκος γιος του Χρονία Δροσινού, από τα Αμπελάκια Θεσσαλίας, που υπήρξε  μέλος της Φιλικής  Εταιρίας, αντιπρόσωπος της Θεσαλίας  και  των   Αγράφων στη Συνέλευση Ανατολικής  Ελλάδας, που έγινε το 1821 στα  Σάλωνα  ( Αμφισσα),  και  πληρεξούσιος  στην  Α Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου του 1822.  Στον Πόρο ήρθε σαν αρχίατρος του  Βασιλικού Ναυτικού, και παρέμεινε.

     ΄Οταν, λοιπόν, στα 1866-1869, περισσότεροι από 600 πρόσφυγες Κρήτες,  έφτασαν στον Πόρο, ο Iωάννης Δροσινός, ως δήμαρχος, γιατρός αλλά και άνθρωπος έκανε το παν για να τους φροντίσει. Μεταξύ άλλων  διαμόρφωσε   κατάλληλα το ισόγειο του σπιτιού του για  να μπορούν κάποιοι να μείνουν. Οι   Κρήτες  το αναγνώρισαν και τον ευχαρίστησαν ποικιλοτρόπως.

      Για  την  περίθαλψή  τους  λειτούργησε  επιτροπή,  με  πρόεδρο  τον   τότε   δήμαρχο Ιωάννη Δροσινό   και   μέλη  τους   Ιωάννη Σωτηριαδη, Σταμάτιο Κανελλάκη,  και Βασίλειο  Δροσινό .

*** Όπως φαίνεται  από διάφορα συμβόλαια, το 1872 ήταν συμβολαιογράφος στον Πόρο ο Ιωάννης Καντιώτης και το 1879  ο Δημ. Παπακυριακού. Το  1893 ο Σπυρίδων Ι. Σωτηριάδης, την 8/8/1895   ο Διονύσιος Κλάδης, και το  1897   ο  Ξενοφών Σολωμονίδης, αδελφός του παππού ( Επαμεινώνδα) του γιατρού  και πρώην  δημάρχου Στέλιου Σολωμονίδη.

   

     

*** Το 1880  ανοίχτηκε  η διώρυγα Σφαιρίας –Καλαυρίας  και έγινε το γεφυράκι  στη δεύτερη δημαρχία Καραμάνου (1878-1886).

****  Το 1887 Ειρηνοδίκης ήταν ο Σαράντος Φαλτήρας που έκανε  και χρέη συμβολαιογράφου.

 

 

 

***  Το  1887 επί δημαρχίας  Σπ. Καραμάνου, οικοδομήθηκε  κτίριο (φωτό 1948)  το οποίο υπάρχει ακόμη  και σήμερα και μέχρι πρότινος στεγαζόταν η Αστυνομία,-δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Φέρει δε την επιγραφή «ΩΚΟΔΟΜΗΤΑΙ 1887, ΔΗΜΑΡΧΟΥΝΤΟΣ  ΣΠ. ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ».  Το   κτίριο  σήμερα  ανήκει  στο  ίδρυμα  Μωρόπουλου  που σκοπό έχει να προικοδοτεί κορίτσια που παντρεύονται. Πρόεδρος του είναι  ο εκάστοτε Μητροπολίτης της περιοχής, ο δ/ντής της Εθνικής  Τραπέζης, και ένα άτομο από την οικογένεια Μωρόπουλου. 

***   Το 1889  συμβολαιογράφος στον Πόρο ήταν Θ. Κυριακάκης.

 

                     ΤΟ   ΠΕΤΑΓΜΑ   ΤΟΥ  ΚΑΜΠΕΡΟΥ

 

     Στις 24 Ιουλίου του 1912, πέρασε πάνω από τον Πόρο, με το υδροπλάνο του «Δαίδαλος»,  κατευθυνόμενος  για   την Υδρα, ο θρυλικός αεροπόρος μας, υπολοχαγός  Δημήτριος Καμπέρος.  Τότε   τα    βλέμματα    όλων   των   Ποριωτών ,   που   έβλεπαν   για   πρώτη    φορά αεροπλάνο το παρακολουθούσαν   με   δέος   ως   που χάθηκε  πάνω από το  Λεμονοδάσος, το Καραπολίτι, και το  Σκύλλαιο .  Για πολλές ώρες μετά, αυτό είχαν σαν θέμα συζήτησης. Την  άλλη  μέρα, 25  Ιουλίου, το Τηλεγραφείο  του  Πόρου  πήρε το  τηλεγράφημα:

« Αντιπλοίαρχον  Ματθαιόπουλον,  Κυβερνήτην  αντιτορπιλικού  ΝΙΚΗ.

ΕΦΘΑΣΑ ΚΑΛΩΣ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ  ΔΙA   ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΝ.    

                                                    Δ. ΚΑΜΠΕΡΟΣ, ΥΔΡΑ».

Το αντιτορπιλικό «Νίκη»  παρακολούθησε όλη   την  πτήση  του  Καμπέρου .

 

 Το  "Δαίδαλος" και ο Καμπέρος 

                                                                                         

          Η   ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ   ΣΤΟΥΣ  ΠΟΛΕΜΟΥΣ   1912-1922

 

  Η ενδεκαετία    1912-1923  που ακολούθησε το Μακεδονικό αγώνα ( 1901-1906)  ήταν  πολύ   ταραγμένη   και   αποσταθεροποιητική   αφού  γίνονταν    συχνές  επιστρατεύσεις   (1912, 1914, 1916, 1917, 1918, 1919, 1920 ).

       Πολλοί Ποριώτες και γενικά Τροιζήνιοι  πήραν μέρος  στους Βαλκανικούς πολέμους του  12-13, τον Α Παγκόσμιο (1917-1918) και την εκστρατεία στη Μ. Ασία. Πολλοί υπηρέτησαν  6-8 χρόνια. Κι  άλλοι  έπεσαν ηρωϊκά.  Τα ονόματά τους είναι γραμμένα  στo  ηρώo  πεσόντων  του Πόρου.

 

Ποριώτες που έπεσαν  το 1912-1922   Από την  Τακτικούπολη               Από  τη Δρυόπη, Α.Φανάρι

Δημ. Ιακωβ. Μάνεσης                Ιωαν. Ν. Οικονόμου                    Καρατζά, Καλλονή, Σκαπέτι

Ιωαν.Χ.Δαλάκος                        Γεώργιος Ν. Γκίκας                     Αθ. Στ. Αγγελόπουλος

Ελευθ. Σπαλιέρης                    Ιωάννης Ν. Τσούρης                     Γεωργ. Αθ. Δελέγρης

Βασίλειος Λούβρης                  Βασίλειος Παυλ. Τσούρης              Ιωαν. Αθαν. Λεβέντης

Ιωαν. Γ. Κουμπής                    Ανδρέας Αν. Ανδρέου                   Σωτ. Δημ. Λίτσας

Αν. Π. Κουμπής                          Κωνστ.Παν. Τσούρης                Χαράλ. Αρ. Λιώσης

Παν.Ελ. Αυγουστής                   Αντώνιος Κων. Μαστρογιάννης          Διονύσιος Μ. Λιώσης

Αθαν.Π.Τσόπορης                   Θεοφάνης Χρ. Μεγαλογιάννης            Δημ.  Γεω. Μανιάτης

Ιωαν. Μαραβίγιας                     Νικόλαος Δημ. Πολίτης                  Γεώρ. Δημ. Μπέτσης

Σωτ.Σ.Σωτηριάδης                    Παναγιώτης Στ. Τσούρης                Γεώρ. Αθ. Λιώσης

Ευάγ.Δ.Σαμπάνης                                                           Δημ.Νικ. Λιώσης

Ιωαν. Χρ. Γκίκας                     Από τη Μεταμόρφωση                   Αθ. Ν. Μυλωνόπουλος

Αντ.Χρ.Γκίκας                       Κων.Ν. Μανέτας                         Ιωαν. Δημ. Λιώσης

Δημ.Κυρ. Κουμπής                  Δαυίδ Κων. Τσεβάς                    Αθαν. Σ. Λίτσας

Γεργ.Μιχ. Παύλου                    Βασίλειος Αν. Μανέτας                  Νικολ. Γεω. Δανόπουλος

Παν.Ιω. Μπουλντούμης              Δημήτριος Αντ.Σούχλας                Δημήτριος Φ. Δανόπουλος

Χρήστ. Κ. Δαλάκος                   Κων.  Γ. Σούχλας                      Αναστ. Δ. Βακάλης

Ευαγ.Κ.Τζιώτης                      Γεώργιος Κ. Σούχλας                   Ιωάν. Φιλ. Μούγιος

Λ.Εμ. Πασχάλης                      Θεόδωρος Κ. Σούχλας                  Φώτης Ιωαν. Μούγιος

Ματ.Κ.Λαγός                         Γεωργ. Κων. Νικολάου                  Γεώργ. Ιωαν. Μούγιος

Ν.Εμ.Μανδηλαράς                                                            Χαράλ. Ν. Βάκης

Εμ.Κ.Δουζίνας                                                               Λουκάς Γεω. Καλύβας

Κων.Αν.Σπουρδάλας                                                        Δημ. Π. Λεβιδιώτης

Αντώνης Κούσουλας                                                        Αναστ. Αγγ. Μπελεσιώτης

Πεσόντες από τα Μέθανα                                                      Αθαν.  Σ.  Μούγιος

Αναστάσιος  Αργυρόπουλος                                                    Αλέξιος  Ιω. Αντωνίου

Κων. Δεδεγκίκας                                                               Νικ. Κ. Καραγιάννης

Κων. Θεοδοσίου                                                              Παναγ. Κ. Λίλος

Νικόλαος  Θεοδοσίου                                                           Κοσμάς Νικ. Μούγιος

Γεώρ.Δημ.Δέδες                                                                Π. Σπ. Λεβιδιώτης

Ιωάννης Δ.Χρηστόδουλος                                                        Δημ. Σπ. Καπέλος

Δημ. Α. Φλαμπούρης                                                            Ιωαν. Γεω. Μπάκας

Νικ.Δ. Λαζάρου                                                                 Γεώρ.Δ.Καραγιάννης

Απόστολος Δ. Σκούρτης                                                         Γεώρ. Δ. Σαχίνης

Χαράλ.Δ.Τριανταφύλλου                                                         Βασ. Γ. Λεβιδιώτης

Δημ.Ι. Βλάχου                                                                   Αναστ. Στεφανόπουλος

Δημ. Ν.Βλάχου                                                                   Δημ. Σπ. Μούγιος

ΚώσταςΝ.Λεσιώτης                                                                Αντ. Ν. Πέπας

ΘεμιστοκλήςΒ.Μαλτέζος                                                          Φώτιος Κων. Γιαννάκης

Θεμ.Α.Δήμας                                                                      Βασ. Κ. Καραγιάννης

Γεωρ. Λ. Λεσιώτης                                                               Σπ. Μούγιος

Νικολ.Κ. Βελώκας

Πετ. Δ. Γκίκας

Σταμ.  Χρ. Γκίκας

Δημ. Β. Λαζάρου

 

 Πεσόντες από τον Πόρο:             Πεσόντες  από την Τροιζήνα (Δαμαλά)

      1912-1922                                    1912-1922

Δημήτριος Αγγ.Παπαντωνίου                   Δημήτριος   Αθανασίου

Αναστάσιος Γεωρ. Κλείσας                     Ιωάννης Βασιλάκης

Λάζαρος Πετ. Καλιγκούνας                     Δημήτριος Βρέλλας

Νικόλαος Αποσ. Κατιτζάρης ***                 Σταμάτιος  Γαλουτζής

Αθανάσιος Σταμ. Κατσάρης                     Σταμάτιος Βογιατζής

Ευάγγελος Ιωαν.Καλός                         Αθανάσιος Λυσέος

Μιχαήλ Κων. Μανωλάκης                        Κων. Μπάτουλης

Δημήτριος Ιωαν. Γιαννόπουλος                   Βασίλειος  Κουτσουμπέλης

Αργυρός Ιωαν. Ροϊδης                           Δημήτριος Νοταράς

Γεώργιος Κων. Μονογυός                         Μικέλιας Παπαγεωργίου

Γεώργιος Γεωργ. Μανόπουλος                     Δημήτριος Παπαγεωργίου

                                                 Μίκας  Ορφανόπουλος

                                     

Πεσόντες   από το Γαλατά:

       1912-1922

Αντώνιος   Εμ. Βελώτας                                                    

Γεώργιος Ευαγ. Γάτσινος                                                  

Ευάγ. Γεωρ. Κατσίγκρας                                                   

Παναγιώτης Αντων. Μακρογιάννης                                  

Κων/νος Γ. Μπετενιώτης                         

Νικόλαος Γ. Ροϊδης                                           

Ιωάννης Στ.  Στρατίκης                                 

Αθανάσιος  Στ.Στρατίκης                            

Σταύρος Στ. Στρατίκης

Γεώργιος Δ. Τζάκας

Νικολ.   Χ. Χριστοδούλου

 

  

*** Ο Νικόλαος Απ.  Κατιτζάρης   σκοτώθηκε  3-12-1912 πάνω  στον   ΑΒΕΡΩΦ,   στα    Δαρδανέλια, πηδαλιούχος, ενώ   έριχνε   με  το  πολυβόλο,   από σφαίρα   Τούρκου  που  βρισκόταν  στη στεριά. Ηταν ο μόνος φονευθείς την ημέρα εκείνη. Ανω ο τάφος του Νικ. Κατιτζάρη στο Μοναστήρι του Πόρου. Αρχικά ετάφη στο Μούδρο Λήμνου. Το 1995 τα οστά του  μεταφέρθηκαν στον Πόρο.

     Στην ίδια ναυμαχία  τραυματίστηκαν  τότε  και οι  υποκελευστής Δημ. Ι. Στούμπος και   Δίοπος   Χρήστος Δρούδες.

*** Μιχαήλ  Μανωλάκης στρατιώτης πεζικού  έπεσε κατά την αποβατική ενέργεια για την απελευθέρωση της Χίου το Νοέμβριο του 1912.

***  Ευάγγελος Σαμπάνης  1890- 1913   έπεσε  κατά  τους  Βαλκανικούς πολέμους .

***  Ευάγγελος Ιωάννου Καλός 1885-1912   έπεσε  στο Μπιζάνι ηρωικά.

*** Αθανάσιος Κατσάρης 1891-1913 Σκοτώθηκε σε ενέδρα κοντά στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα κατά τον 2ο Βαλκανικό πόλεμο το 1913.

*** Γεώργιος Γάτσινος  τραυματίστηκε θανάσιμα στο θωρηκτό "Κιλκίς" όπου  υπηρετούσε στον  όρμο της Σμύρνης κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία  το Μάιο του 1921.

*** Αναστάσιος Κυρ. Κουμπής  έπεσε ηρωϊκά   1901-1922 στο ΠΝ.

*** Αναργυρος Ροίδης  1895 – 1922 Μικρασιατική εκστρατεία.

***  Βασ. Λούβρης

***  Γεώργιος Μιχ. Παύλου

***  Παν. Ιω. Μπουλντούμης

***  Σωτ. Σ. Σωτηριάδης

***  Ευαγγ. Δ. Σαμπάνης:   (1890-1913)  Σκοτώθηκε στους Βαλκανικούς  πολέμους

***  Γεώργιος Γ. Μαντόπουλος  

*** Δημήτριος  Μάνεσης. Κατά τον πόλεμο της Μικράς Ασίας υπηρετούσε  μηχανικός στο Α/Τ ΣΦΕΝΔΟΝΗ.  Το  1922 στον όρμο Θεσσαλονίκης, και  ενώ ήταν ερωτικά  απογοητευμένος - ο πατέρας του δεν ήθελε αυτή που αγαπούσε -    κατέβηκε στο μηχανοστάσιο  για κάποια επισκευή του. Κάποιοι άλλοι  έβαλαν   μπρος τη μηχανή, και το έμβολο του τρύπησε το κεφάλι.

      Η σωρός του εστάλη από τη Θεσσαλονίκη στον Πόρο, όπου και κηδεύτηκε με  στρατιωτικές  τιμές, ως ''απολεσθείς εν υπηρεσία''.

 

  100 χρόνια από  τους Βαλκανικούς πολέμους και  Ποριώτες

 

                ΟΙ   ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ    ΣΤΟΝ   ΠΟΡΟ

 

      Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, έφτασαν  και στον Πόρο πρόσφυγες, που  εγκαταστάθηκαν σε σκηνές στο Συνοικισμό. Πολλούς περιέθαλψε το  Μοναστήρι του Πόρου. Ανάμεσα σ αυτούς  και οι  -παιδιά τότε- Νίκος Χατζηπέρος, Παν. Φουφουλάς, Απ. Τσακίρης με τους γονείς του και τα αδέλφια του, ο  Μιχαηλίδης που έκανε τον πρώτο φούρνο στο συνοικισμό ,  οι Αρτοπουλαίοι και  πολλοί άλλοι.

 

    

     Τα μικρά σπιτάκια των προσφύγων που δημιούργησαν το Συνοικισμό.(1930)

 

 ====  Την  1 Μαρτίου  του 1923   άρχισε να εφαρμόζεται  το  νέο ( Γρηγοριανό)  ημερολόγιο.

 

  Η «ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» ΤΟΥ 1923

 

      Στις  23   Οκτωβρίου  1923,   κατά  την «Αντεπανάσταση»    των  Γαργαλίδη και Λεοναρδόπουλου   αεροπλάνο  που προερχόταν  από το πρόχειρο αεροδρόμιο   των στασιαστών στην Κόρινθο, έριξε μονόφυλλα  στο Προγυμναστήριο  με τα οποία οι στασιαστές καλούσαν  το  Ναυτικό  Προγυμναστήριο του Πόρου  να προσχωρήσει στο κίνημα:

      Ο ερευνητής   Σωκράτης  Μπόζοβιτς   αντιγράφει   σχετική είδηση από την εφημερίδα ΕΘΝΟΣ της 24ης Οκτωβρίου  1923:

» ΠΡΟΚΗΡΥΞΕΙΣ. ……………….. Αφ  ετέρου τηλεγραφούν εκ Πόρου, ότι σήμερον την πρωίαν έφθασεν υπεράνω της πόλεως αεροπλάνον των στασιαστών ρίψαν προκηρύξεις, δι  ων καλείται το Ναυτικόν Προγυμναστήριον Πόρου να προσχωρήση εις το κίνημα.

 

 Μεταγωγικά μεταφέρουν τους κινηματίες  στον Πειραιά

      Ποια ήταν  αυτή  η «Αντεπανάσταση»;  Στις 21  Οκτώβρη  του 1923  δημιουργήθηκε ένα κίνημα από (ασυνήθιστες για τα ελληνικά πραξικοπήματα συμμαχίες,) ένα μείγμα αντιβενιζελικών και βενιζελικών που βρίσκονταν σε δυσμένεια, βασιλοφρόνων που φοβόταν την επιβολή της αβασίλευτης δημοκρατίας, με ηγέτες τους στρατηγούς Γαργαλίδη και Λεοναρδόπουλο. Αιτήματά τους υπήρξαν η διάλυση  του κινήματος του  Πλαστήρα το 1922 το οποίο και είχε προηγηθεί , καθώς και ο διορισμός νέας κυβέρνησης για τη διενέργεια εκλογών. Το κίνημα αυτό κατεστάλη σχεδόν αμέσως – σε πέντε μέρες. Οι κινηματίες του Πλαστήρα το 1922 προχώρησαν σε εκκαθάριση  του στρατεύματος από 1.284 αντιβενιζελικούς αξιωματούχους τους οποίους κατηγόρησαν για συμμετοχή στο κίνημα  του 1923. Πίεσαν και τελικά πέτυχαν την έξωση  του  βασιλιά Γεωργίου Β΄ από την Ελλάδα. Ταυτόχρονα προέβαλαν το θέμα της εγκαθίδρυσης της Αβασίλευτης Δημοκρατίας.

 

                    Η ΑΝΤΑΡΣΙΑ   ΤΟΥ  ΚΟΛΙΑΛΕΞΗ

 

     Τον  Ιούνιο  του 1924, επί  κυβερνήσεως Σοφούλη, ο πλοίαρχος  Κολιαλέξης – διoικητής  της   μοίρας  γυμνασίων   και  ευνοούμενος   του     υπουργού Ναυτικών Χατζηκυριάκου- που είχε προαχθεί χωρίς να συγκληθεί το Ειδικό Συμβούλιο Προαγωγών,  με αποτέλεσμα  να παραιτηθούν  158  αξιωματικοί  αντιδρώντας στην απόφαση του  υπουργού να επαναφέρει αξιωματικούς, οδήγησε τα πλοία  στον  όρμο  του  Πόρου,  απ   όπου  και  απείλησε την Κυβέρνηση με ανταρσία, αν   πραγματοποιούσε  επαναφορά των αξιωματικών   αυτών, η οποία το επεδίωκε  για να τους κατευνάσει.

      Μετά   οδήγησε  τη  μοίρα –το  σύνολο  σχεδόν  των πλοίων- στον Πειραιά και συνέχισε  τις  απαιτήσεις  του,  καταλαμβάνοντας  και  το  θωρηκτό « ΑΒΕΡΩΦ». ΄Όταν το θέμα  ρυθμίστηκε  ο Κολιαλέξης τιμωρήθηκε με δυο μήνες φυλακή.

 

 

           «Γιαχνί σοκάκι» σε  Πειραιά  και Πόρο

 

      Tα τελευταία χρόνια  ένα εστιατόριο στον Πόρο, στην  παράλληλο του παραλιακού δρόμου   που αρχίζει από την Πλατεία Ηρώων και  οδηγεί στην πλατεία Δημαρχείου -οδός Υπαπαντής - ονομάστηκε  «Γιαχνί Σοκάκι»  από την μικρασιάτικη - μάγκικη ονομασία  της  στενής οδού  Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιά.

       Ετσι στενός είναι κι αυτός ο Ποριώτικος δρόμος, κι όπως εκείνος του Πειραιά, είχε ανέκαθεν  οινομαγειρεία, από το 1920 και πιο πριν.

                                                                            

       Τότε ο Πόρος παρουσίαζε μια άλλη εικόνα. Τα πλοία δεν πλεύριζαν στο μόλο. Οι επιβάτες και τα εμπορεύματα έμπαιναν και έβγαιναν με τις βάρκες. Ετσι το ταξίδι ήταν μια ιεροτελεστία. Επιβάτες, βάρκες με κουπιά, αχθοφόροι, ταβέρνες, έπιαναν δουλειά νωρίς  το πρωϊ και ετοιμάζονταν για την άφιξη του πλοίου.

        Μέχρι το 1935, οι γυναίκες κυκλοφορούσαν με φορέματα  ως το χώμα. Ετσι ο «ματάκηδες» της εποχής πήγαιναν στις βάρκες  να δουν …αστράγαλο, που φαινόταν καθώς έμπαιναν ή έβγαιναν. Ως τότε οι γυναίκες δεν κυκλοφορούσαν στον παραλιακό δρόμο, ούτε μόνες, ούτε με άλλες, εκτός αν συνοδεύονταν από άνδρα. Μόνες πήγαιναν μόνο  σε …κηδεία.

      Ιδιαίτερα γραφική ήταν η παραμονή των ταξιδιωτών  στον Πόρο.  Στο  μέσα  δρόμο, από την πλατεία Καραμάνου ως την πλατεία Ηρώων ήταν πάρα πολλές ταβέρνες που έφτιαχναν κάθε λογής μεζέ  (γιουβέτσι, πατσά κλπ.) για όσους περίμεναν που έτρωγαν πριν μπούνε στο πλοίο. Ετσι έμεινε η φράση « ποριώτικο κολατσιό».

      Ανάμεσα σ αυτά μια άλλη γραφικότητα  του Πόρου, οι ντελάληδες , αυτοί που φώναζαν τις διάφορες ανακοινώσεις του Δήμου κυρίως, για να ενημερωθεί το κοινό. Τέτοιοι  ήταν  ο Τόφαλος, ο Γιώργος  Μπαρούνης, ο γιος του Γιάννης (Καμπουράκης), ο Γιάννης Κιμιγκέλης και άλλοι.  Ολοι αυτοί ήταν βροντερή ιδιόμορφη φωνή, και πολλές φορές με τον τρόπο που τάλεγαν, προκαλούσαν θυμηδία.  Όπως παραδείγματος χάρη  το εξής αμίμητο:

     «Ακούστε, ακούστε….. Ποριώτες γαϊδούρια, μη δένετε στην παραλία!»

     Στα 1950 στο μέσα δρόμο ήταν οι ταβέρνες του Σουλιώτη,  του Παν. Παλυβού, του Γιώργη Μέλλου, οι φούρνοι Σπυριδάκη – Κατιτζάρη και Αρτόπουλου μετά Ασημομύτη, και πολλά άλλα καταστήματα.

    Στο δρόμο από την καμάρα προς τον Αη Γιώργη, - δίπλα στο Δημαρχείο, σήμερα δεν υπάρχει, γκρεμίστηκε το 1968 όταν έγινε το νέο δημαρχείο του Πόρου -ήταν η ταβέρνα της «Μουγγής», και πάνω στην πλατεία Δεξαμενής άλλες ταβέρνες-Κολιάρδα, Σέγκου, Ευσταθίου, Ξάνθη, Ζαγοραίου.

 

        Πόρος, παραλία  δεκαετία  20 - αρχείο Δημ. Φωτόπουλου

 

               

         Πόρος, Πλατεία  Καραμάνου ναργιλές          Πλατεία  Καραμάνου   με  τα δένδρα ακόμη       1920   η φουστανέλα  σ όλο της το μεγαλείο στον Πόρο

 

*** Το 1928  αγοράστηκε από την Ατμοπλοϊα Σαρωνικού, το μήκους 45 μέτρων ατμόπλοιο «ΜΑΝΑ», και μπήκε αμέσως στη γραμμή  του Αργοσαρωνικού. Είχε ναυπηγηθεί  στη Γλασκώβη  της  Σκωτίας  το  1904, και ήταν ένα από τα πρώτα Ελληνικά  κρουαζιερόπλοια που από το 1921  πραγματοποιούσε  κρουαζιέρες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ηταν το ταχύτερο πλοίο  του Σαρωνικού την  εποχή εκείνη κι έμεινε στη γραμμή  ένδεκα χρόνια, ως το 1939 που επιτάχθηκε από το πολεμικό ναυτικό  ως «πλοίο φραγμάτων». Στις 24-4-1941  βυθίστηκε από τα γερμανικά στούκας στη Γιάλτρα  της Εύβοιας.

*** Ένα άλλο πλοίο της ίδιας εποχής ήταν το «ΠΤΕΡΩΤΗ» του ευτραφέστατου καπετάν  Σταμάτη Σαχτούρη. Μετά  από πολλά  χρόνια στον Αργοσαρωνικό, γύρω στο 1940, κατέληξε στη γραμμή Χαλκίδας-Αιδηψού, ώσπου στις  20-4-1941 βυθίστηκε από τα γερμανικά στούκας.

***  Το 1933 Μεταγραφοφύλαξ  Καλαυρίας είναι ο Σ. Παπαδόπουλος.

===  Από τον Αύγουστο  του 1933, όταν ανέλαβε ηγούμενος της Μονής του Πόρου ο αρχιμανδρίτης  Χαρίτων Χαμακιώτης, άφηνε νύχτα έξω  από τα σπίτια απόρων   δέματα  τρόφιμα  και ρούχα. Αρκετές φτωχές κοπέλες προικίστηκαν,  με τη φροντίδα   του, για να παντρευτούν.

***   Το 1935  συμβολαιογράφος  είναι ο Νικ. Λάμψας, και Μεταγραφοφύλαξ  ο Βέτας.

*** Το 1935 δημιουργήθηκαν στο Σταυρό τα σφαγεία. Παλιότερα  έσφαζαν στο Γαλατά, πριν από τη Μπούγια. Το 1972   καταργήθηκαν  τα σφαγεία  του Σταυρού  και έγιναν  νέα στην Πλάκα, δεξιά του δρόμου  προς  το Λεμονοδάσος  την  Αρτιμο  και το Καραπολίτι.

***  Το 1936  η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ  μεταφέρθηκε  στο νέο της εργοστάσιο, μετά το νεκροταφείο προς το Ασκέλι, πριν τη βίλα Χατζηλουκά, εκεί  που είναι σήμερα τα γραφεία  της ΔΕΗ. Δ/ντής της ήταν ο Αθαν. Βλαμούτσης και μηχανικός ο Ποριώτης Γ. Ευσταθίου. Ο Πόρος ηλεκτροφωτίστηκε το 1906 από τον Αλεξ.Καπακλή, επί δημαρχίας Βασ. Ζαχαριάδη.

*** Το 1936  για μικρό διάστημα  λειτούργησε  στην παλιά ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ   κινηματογράφος. Ιδιοκτήτης ήταν ο Α.Παπαδόπουλος από την Αθήνα  και  μηχανικός ο Ποριώτης Τάσος Δαούτος.

***  Στα 1936, το παλιό οίκημα Κοριζή  στέγαζε το ξενοδοχείο «ΑΒΕΡΩΦ» που το 1958 κατεδαφίστηκε για να ανεγερθεί  το ξενοδοχείο Τυρόπουλου.

  Την εποχή εκείνη άλλα ξενοδοχεία  ήταν το « ΑΘΗΝΑ ΡΙΖΟΥ», η «ΑΥΡΑ» του Σαραντόπουλου  στην πλατεία Καραμάνου , όπου καθόταν  ο μπάρμπα Παναγιώτης Σαραντόπουλος με τη φουστανέλα του  και καμάρωνε, και άλλα. Το κτίριο  αυτό έγινε αργότερα κατοικία  του  γιου του Κώστα Σαραντόπουλου  που είχε καφενείο στο ισόγειο.

 

 

***  Ο  Χρήστος  Μαλτέζος   είναι ένας ξεχασμένος πια Μεθενίτης,  που  μαρτύρησε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά. Γεννήθηκε  στα Μέθανα  το 1906. Φοιτητής  στη Νομική Σχολή  του  Πανεπιστημίου   Αθηνώνν στα 1925  έγινε   μέλος της ΟΚΝΕ ( Οργάνωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας ΕΛΛάδας). Τον  Οκτώβρη  του 1937  ανέλαβε γραμματέας  της Οργάνωσης. Το Μάϊο  του  1938  συνελήφθη  στην Αθήνα  από την Ασφάλεια  και μεταφέρθηκε  στην  Κέρκυρα, όπου βασανιζόταν συνεχώς, για να υπογράψει  «δήλωση μετανοίας». Όμως αρνιόταν συνεχώς  και  οι βασανιστές του, τον αποτελείωσαν  22 Νοεμβρίου  1938.

***   Το 1938 συμβολαιογράφος  είναι και  ο Σπύρος Ρεβεζίκας.

*** Στα 1938  στα Μέθανα  υπήρχε η γνωστή θεραπεύτρια  Φρόσω Λεμπέση  που καταγόταν από τον Πόρο και πρόσφερε τις υπηρεσίες της  με ιαματικά  λουτρά.

*** Το 1938  εφημέριος στον  Αη Γιώργη του Πόρου ήταν ο παπα-Γιώργης ο Καμαριώτης, που τέλεσε κι έναν επεισοδιακό  γάμο  της Ελένης της μπεκρούς με το γιγαντόσωμο  Νίκο Γώγο, εργάτη στο λιμάνι του Πόρου. (βλέπε βιβλίο « Οι Ποριώτες στο νησί τους»  σελ 255).

  Τον ίδιο χρόνο εφημέριος  στον Αγιο Νικόλαο Γαλατά ήταν  ο παπα-Παναγιώτης Λέκκας.

*** Εκείνες τις εποχές 1930-1940 τα σπίτια  στο Πόρο είχαν στις αυλές κληματαριές και γαζίες  που μοσχοβολούσαν.

      Οι νοικοκυρές  έπαιρναν  νερό και κουτσομπόλευαν από τις δημοτικές βρύσες  που  λειτουργούσαν ως το 1952 περίπου, ώσπου τελικά  εξαφανίστηκαν  γιατί λίγο πριν το 1940  άρχισαν να τοποθετούνται υδραυλικές εγκαταστάσεις στα σπίτια.

      Βρύση στην Πούντα  υπήρχε μπροστά   στου  Δεδελού, που ήταν και οι ευκάλυπτοι.

Κεντρική βρύση υπήρχε  και στην πλατεία Καραμάνου. Παραλιακά και δεξιά βρισκόταν  το καφενείο  Καραγιάννη, πιο μέσα, προς το δημαρχείο το σπίτι  του Γ. Θεοφάνους με  κλασική εξωτερική διακόσμηση, μετά το Δημαρχείο και η γραφική Καμάρα που κατεδαφίστηκε. Εκεί στην πλατεία υπήρχε, αριστερά, προς το ξενοδοχείο  Σαραντόπουλου  μια λεύκα και  προς του Καραγιάννη  ένας πλάτανος  που  σιγά-σιγά εξαφανίστηκαν.

    Στη δεκαετία 30-40 γύρω στις 10  οικογένειες αποστράτων  αξιωματικών και άλλων ανώτατων κρατικών λειτουργών  είχαν τις βίλες τους γύρω από το γεφυράκι, στο Συνοικισμό, όπως ο Χατζηλουκάς  στο Ασκέλι. Στον Ασπρο Γάτο, υπήρχε  το αρχοντικό του Σαχτούρη – με γοτθική γραμμή- με τους φοίνικες και τα κανόνια.

*** Το 1938  στην αριστερή  αίθουσα της σημερινής ταβέρνας του Παναγιώτη Μακρή στεγαζόταν  η ταβέρνα των Αδελφών Κυριάκου και Σπύρου Βέττα.

*** Στη Μπρίνια λειτουργούσε από χρόνια ( ως το 1960) το λιτρίβι  Καραγιάννη, που σήμερα 2002 είναι μπαρ.  Μετά έγινε το λιτρίβι του Σπύρου  Βέττα, προς το Σταυρό.

 

    ====  Τα χρόνια 1938-39-40, όλοι σχεδόν οι νέοι του Πόρου, ήταν οργανωμένοι στη  Νεολαία  του Μεταξά.  Συναντήσαμε  πολλούς, αλλά    τα  ονόματά  τους   τα   διαφυλάσσουμε, και  ανεξάρτητα  από τις πολιτικές παρατάξεις που  ανήκουν σήμερα, μιλούν  με  ενθουσιασμό  για τα χρόνια εκείνα.   Οχι πως δέχονταν   ή   δέχονται   πολιτικά   το  Μεταξά,  αλλά  γιατί θυμούνται  τα    χρόνια της   νιότης  τους!   

 

 

        

 ΟΙ  ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 40

 

  Σε ειδική τελετή, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων της 28ης Οκτωβρίου, το 2001, ο Δήμος Πόρου τίμησε τους συμπατριώτες μας που πολέμησαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και έγραψαν την δική τους προσωπική ιστορία στο Έπος του 40.
Ο κεντρικός ομιλητής , Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Πόρου κ. Χ. Ανδριανόπουλος, κατά την ομιλία του,  ύμνησε τα κατορθώματα των ηρώων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου,  και αναφέρθηκε στην αξία της Ελευθερίας και στην υποχρέωσή μας για καθημερινή αντίσταση σε ό,τι επιβουλεύεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τόνισε επίσης ότι πρέπει με κάθε τρόπο να διαφυλάξουμε ζωντανά στην μνήμη μας τους αγώνες και τις θυσίες των ηρώων του 40.Ακολούθως ο Δήμαρχος Πόρου κ. Σπύρος Σπυρίδων, μέσα σε μια ιδιαίτερα συγκινητική ατμόσφαιρα, απένειμε τιμητικές πλακέτες στους:

    ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟ ΔΗΜ. ,   ΑΪΒΑΛΙΩΤΗ ΕΥ. ,   ΑΪΒΑΛΙΩΤΗ ΑΝΔ.,   ΒΑΡΒΕΡΗ ΚΩΝ/ΝΟ,   ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟ ΗΛ.,   ΓΙΑΝΝΕΤΑ ΓΕΩΡ.,   ΓΙΑΡΑΜΠΗ ΙΩ.,    ΓΚΑΝΗ ΔΗΜΟ,   ΓΚΙΝΗ ΓΕΩΡ.,   ΓΚΟΓΚΟΣΗ ΚΩΝ/ΝΟ,   ΚΙΜΙΓΚΕΛΗ ΔΗΜ., ΚΛΗΡΟΔΟΤΑΚΟ ΣΤΥΛ., ΚΟΣΚΙΝΑ ΑΓΓ., ΚΟΥΝΕΛΗ ΕΜΜ., ΚΟΥΤΟΥΖΗ ΙΩΑΝΝΗ, ΚΟΥΤΣΟΥΛΑ ΑΛΕΞ.,  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΝ.,  ΛΑΚΟ ΘΕΟΔ.,  ΜΑΣΤΟΡΗ ΑΘ., ΜΑΥΡΟΛΕΩΝ ΙΩ.,   ΜΠΟΛΛΑ ΙΩ.,   ΜΩΡΑΪΤΗ ΓΕΩΡ.,   ΜΠΟΖΑΡΕΛΟ ΧΡ.,   ΠΑΝΟΥ ΜΙΧ.,   ΠΑΝΟΥ ΠΑΝ.,   ΠΑΝΟΥ ΧΡ.,   ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ ΙΑΚ.,   ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΙΩ.,   ΡΟΥΜΑΝΗ ΑΘ.,   ΣΑΜΠΑΝΗ ΝΙΚ.,   ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΔΗΜ.,   ΧΑΪΡΕΚΑΚΗ ΓΕΩΡ.,   ΧΑΛΙΩΤΗ ΑΝΤ.,  ΠΑΠΑΝΔΡΕΑΔΗ ΗΛ.,   ΠΟΛΛΑΛΗ ΝΙΚ.,  ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΙΧ.,   ΣΑΚΑΙΝΑ ΙΩ.   και ΚΙΜΙΓΚΕΛΗ ΔΗΜ.

 

                  ΟΙ   ΓΑΛΑΤΟΥΔΕΣ    ΚΑΙ  ΟΙ  ΜΑΝΑΒΗΔΕΣ

 

      Μετά το 1950  πολλές  οι  γραφικές εικόνες που έβλεπε κανείς στα σοκάκια  του Πόρου:

*** Τις   «γαλατούδες»,  δυο γυναίκες που φορτωμένες από ένα τσίγκινο  δοχείο, πούλαγαν φρέσκο γάλα στις γειτονιές.

*** τους   πλανόδιους  μανάβηδες που   με  το  γαϊδαράκο  τους, πούλαγαν  την  πραμάτεια  τους στα  στενά  του  νησιού. Επίσης    διάφορους γυρολόγους, όπως ο καρεκλάς , ο ακονιστής κ ά.    Άλλες εικόνες   του νησιού που χάθηκαν-τις ίδιας εποχής- είναι οι μασκαράδες της αποκριάς   που τραγουδούσαν σε «καινούρια βάρκα μπήκα και στο Γαλατά εβγήκα», τα δεκάδες   αερόστατα   πούφτιαχναν οι πιτσιρικάδες, το ποδόσφαιρο στην Πούντα,κάτω από  τον Αη Γιάννη, ο πετροπόλεμος  στους  μύλους,  κάποιες καντάδες, νυχτερινές βαρκάδες με τραγούδια στο ήρεμο   τότε   λιμάνι,  οι ήρεμες βόλτες στην παραλία και το νυφοπάζαρο,  με τις κλεφτές ματιές των νέων, και πολλές άλλες  γραφικές εικόνες.

     Τις 10ετίες του 60 και του 70 ζούσαν στον Πόρο τρεις ανεπανάληπτοι  γραφικοί τύποι που έδιναν  ιδιαίτερο  χρώμα:

     Ο Γιώργος  Ταπεινός που σφύριζε στα καράβια σαν Λιμενάρχης, και τον ήξεραν όλοι όσοι περνούσαν με τα πλοία  από κει.

 

                                                        

      Το Γιώργο Ταπεινό, με το γραφικό κασκέτο  του, εντοπίσαμε  στην ταινία το "Κορίτσι με τα μαύρα", το 1956,  να σφυρίζει  για να φύγει το "Πίνδος"  από τον Πόρο - ακούγεται η σφυρίχτρα του - θα τον θυμούνται οι παλιότεροι. ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ.   Και ένα διήγημα του Αρι Αντάνη  για το  Γιώργο

 

       Ακόμη η Γιαννούλα  "η γάτα" -την είχαν  βαφτίσει έτσι  γιατί  έλεγαν  ότι έτρωγε γάτες  στην Κατοχή για να ζήσει - και ο Βαγγέλας, που είχε τη μεγάλη  βάρκα και μετέφερε,  Πόρο Γαλατά,  μόνο άλογα, μουλάρια  και γαϊδούρια.

      Για τον τελευταίο  η Ολγα Μιχαλοπούλου θυμάται  στο τέλος της σελίδας.

***   Η περιοχή του Αγίου Γεωργίου  Πόρου, ονομαζόταν Κολονάκι του νησιού, αφού εκεί  γύρω έμεναν οι πιο πλούσιες οικογένειες, και οι πλούσιες κυρίες  της εποχής δεν παρέλειπαν να επισκέπτονται συχνά  τη  Δέσποινα την Καπελού (Δωρή), για να τους φτιάξει  ένα καπέλο με φτερό.

         

***  Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκε στον Πόρο  και ο Πέτρος  Φουντούκος, από ένα χωριό της Τρίπολης, που αφού είχε μάθει την τέχνη του εμπορίου υφασμάτων στην Αθήνα ήρθε στον Πόρο και με το γαϊδουράκι του έκανε εμπόριο ειδών προικός. Ωσπου κατάφερε να αγοράσει ένα οικόπεδο  στην παραλία, να το εκβραχίσει μόνος του, και να το χτίσει, κάνοντας το μετέπειτα  θαυμάσιο κατάστημά του.

 

 Η ΜΑΚΡΑΙΩΝΗ  ΙΣΤΟΡΙΑ     ΤΗΣ  ΠΟΡΙΩΤΙΣΣΑΣ

              

       Η  πλατεία  Καραμάνου  το 1950 – άκρη δεξιά το καφενείο Καραγιάννη

       Στην  άλλη άκρη αριστερά, πίσω από το καϊκι ,  του  Σαραντόπουλου.

 

                                                                                                      ΒΑΣΙΛΗΣ  ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
                                                                                                    Δημοσιογράφος - ερευνητής

 

 

 

          Ο  ΑΚΑΚΟΣ  ΒΑΓΓΕΛΑΣ 

 

    Κάποτε στον Πόρο…

    Στα παιδικά καλοκαίρια μου στο Πόρο του ΄73 η γιαγιά μου και η θεία μου αποκτούσαν ένα μεγάλο βάσανο. Εμένα!

   Έπρεπε με κάθε τρόπο, επειδή ήμουν ενάντια σε κάθε φαγητό ,εκτός κι αν περιείχε σοκολάτα, να με στείλουν πίσω στη μάνα μου το  φθινόπωρο κατά πέντε κιλά πιο πάνω. Φυσικά όλοι οι ορθόδοξοι τρόποι είχαν αποτύχει. Κάποια χρονιά όμως ανακάλυψα πως μέχρις εδώ ήταν τα ψωμιά μου.

    Είχε μπει στη ζωή μου ο θρυλικός  Βαγγέλας! (Ευάγγελος Σπανός)

   Ήταν ένας άντρας γεροδεμένος  απίστευτα ψηλός σε μένα  που ήμουν οκτώ χρονών φάνταζε γίγαντας, με κακοτράχαλο πρόσωπο αξύριστα γένια γκριζόασπρα, ανάκατα μαλλιά βρώμικα, μονίμως ξυπόλυτος χειμώνα καλοκαίρι. Και με μια φωνή! Πάγωνε τα αίμα μου κάθε φορά που όχι τον αντίκριζα, αλλά απλώς άκουγα το όνομά του.

    <<- Αν δε φας το φαγητό σου, με απειλούσε η γιαγιά μου θα πω στην Βαγγέλα νάρθη να σε φάει! Το βράδυ γυρίζει, συμπλήρωνε τον εκφοβισμό της, η κατά τα άλλα γλυκύτατη γιαγιά μου, γυρίζει  ο Βαγγέλας, και  κλέβει όποιο παιδί δε τρώει το φαΐ του>>

    Τα βράδια λοιπόν δε πολυξεμυτούσα από τον φόβο μου. Όμως κάποιο σούρουπο ήθελα παγωτό. Χωρίς να το πολυσκεφτώ παίρνω λεφτά και πάω τρέχοντας στο μπακάλικο του κυρ- Τάσου του Ζαγοραίου. Μόλις έμπαινες μέσα ο κυρ-Τάσος  με την μπλε ποδίτσα του σε υποδεχόταν με χαρά, και πάντα εκτός απ τη μπακαλική είχε θυμάμαι και δύο τσίγκινα τραπεζάκια με δυο καρεκλίτσες, για ένα κρασάκι και ένα γρήγορο μεζέ για τους μερακλήδες.

    Μπαίνοντας εγώ στο μαγαζί με φόρα και όλο χαρά για το παγωτό,  βλέπω να κάθεται στο τραπεζάκι ο γίγαντας Βαγγέλας!

   Θεέ και Κύριε! Είχα κοκαλώσει δεν κουνιόμουν ρούπι για μην με καταλάβει.

Μου μίλαγε ο κυρ- Τάσος τίποτα εγώ. Να όμως που ήμουν αστείο θέαμα και για τον  Βαγγέλα ακόμα, γιατί τον ακούω να μου απευθύνει το λόγο.

   -Πώς σε λένε κοριτσάκι?

Αντί να απαντήσω  - Με λένε Όλγα , κοιτάζοντας τον ικετευτικά, του απηύθυνα τη πιο θερμή μου παράκληση

   -Σας παρακαλώ κύριε Βαγγέλα, μη με φάτε είμαι ακόμη μικρή…..δεν είμαι καθόλου νόστιμη,  η γιαγιά μου λέει πως είμαι όλο κόκαλα, σας παρακαλώ, και άρχισα να κλαίω.

Τότε το μόνο που θυμάμαι είναι τα φοβερά γέλια του μακαρίτη του κυρ-Τάσου και τον Βαγγέλα που ερχόταν προς το μέρος μου λέγοντάς μου.

    -Μα γιατί κλαις . Θέλω μόνο να μου τραγουδήσεις ένα τραγουδάκι έλα  κοριτσάκι μου μη κλαις….

   Ήταν απίστευτο.Ο μπάρμπα Τάσος το θυμόταν για χρόνια..

Οπότε συναντούσα από τότε τον Βαγγέλα στον δρόμο μου έλεγε καθώς εγώ στεκόμουν πάντα ακίνητη βέβαια από τον φόβο μου.

<<-Ακόμα δε μου πες εκείνο το τραγουδάκι. Τι σε μαθαίνει η γιαγιά σου….>>

   Έφευγα τρέχοντας βέβαια.

   Λυπάμαι που δε ζει  πια αυτός ο άκακος άνθρωπος για να του πω ότι οι γιαγιάδες μαθαίνουν στα εγγόνια τους κάποια παραμύθια  με γίγαντες κακούς που γυρνάνε τα βράδια γυρεύοντας κάποιον να τους τραγουδήσει…..

                                            Όλγα Μιχαλοπούλου  -   Κωνσταντοπούλου  23-1-2009

  Σημ:  Ο Βαγγέλας έζησε στη Μπρίνια. Την οικογένειά του την φωνάζανε <<κοροιδευτικά>> Ντουμπατζή. Ηταν το γένος Σπανού νομίζω.

 

© ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ- KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην

πηγή  www.koutouzis.gr .