ΚΑΛΑΥΡΙΑ - ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Γράφει ο Βασίλης Παν. Κουτουζής
Το απέναντι από την Τροιζήνα μεγάλο καταπράσινο νησί, η σημερινή Καλαυρία δημιουργήθηκε κατά την τριτογενή περίοδο ( 11 εκατομμύρια χρόνια πριν).
Στο 3.000 π. Χ ανάγεται ο σημαντικός οικισμός που ανακαλύφθηκε στο ΚΟΚΟΡΕΛΙ. Δείτε εδώ τις σχετικές πληροφορίες.
Την εποχή των Ανθα -Υπέρη ( 1250 π.Χ), ονομαζόταν Υπέρη ή Υπέρεια, Ειρήνη και Σκελέρδεια. Μετά ονομάστηκε Καλαυρία ή Καλαυρείη ή Καλαβρέα. Το όνομα αυτό ίσως το πήρε από την «καλή αύρα» η οποία πάντοτε πνέει στο Σαρωνικό, ή από τον Καλαυρό ή Καλαβρό, που τον νόμιζαν γιο του Ποσειδώνα, αλλά όπως μαρτυρούν διάφορα στοιχεία πρόκειται για το δισέγγονο του Αρκάδος και της Λεάνειρας, που έζησε μετά το 1290 π.Χ. στην περιοχή.Ηταν γιος του Ευρυμέδη, και εγγονός του Αγανου- όλοι απόγονοι του Πελασγού. Φαίνεται, λοιπόν, πως οι Αρκάδες ήρθαν στις περιοχή πριν το 1290 π.Χ. όχι σαν κατακτητές αλλά σαν εποικιστές.
Οταν το 1280 εισέβαλαν στην Τροιζηνία τα δυο αδέλφια Πιτθέας και Τροιζήν, ο Πιτθέας έγινε βασιλιάς της Άνθειας 1280-σημερινή Τροιζήνα. Ο Ανθας -κι ο γιος του Αέτιος- έφυγαν στη Μ. Ασία- τότε λεγόταν αλλιώς - μαζί με άλλους και ίδρυσαν την Αλικαρνασσό. Ο Τροιζήν κατέλαβε την Υπέρεια-σημερινή Καλαυρία. Ο βασιλιάς Υπέρης αναγκάστηκε μαζί με άλλους Καλαβρούς και Αχαιούς να αποδήμησε στην Κάτω Ιταλία. Από αυτούς ολόκληρη περιοχή ονομάστηκε Καλαβρία (περίπου το 1250 π.Χ.). Εκεί αργότερα ιδρύθηκε και η πόλη Ποσειδωνία. Στην Καλαυρία Νότια; Ιταλίας υπάρχει και ένα βουνό που ονομάζεται Πόρος - το "Monte Poro". τη εποχή του Υπέρη.
Πότε ακριβώς κατοικήθηκε η Καλαυρία της Τροιζηνίας δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί. Πάντως ανασκαφές που έγιναν το 1894, έφεραν στο φως στοιχεία που μαρτυρούν ότι κατά την νεολιθική εποχή [ αρχή νεολιθικής εποχής 8.000 χρόνια π.Χ.] κατοικείτο. Το 2002, «ήρθε» το Κοκορέλι που προσθέτει νέα θετικά στοιχεία.
Το 2000 στη νησίδα της Καλαυρίας, Μόδι με ανασκαφές που έγιναν υπό την επίβλεψη της αρχαιολόγου κας Ελένης Κονσολάκη, εντοπίστηκαν ερείπια κτισμάτων μυκηναϊκής εποχής ( 1300 - 1200 π.Χ). και τάφοι μικρών παιδιών- ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο του Πόρου.
Στη δυσπρόσιτη ακατοίκητη αυτή βραχονησίδα (900μ. Χ 300μ.), ένα χιλιόμετρο ανατολικά του Πόρου - που λέγεται και Λιοντάρι, γιατί το σχήμα του νησιού θυμίζει λιοντάρι καθισμένο- σε ένα πλάτωμα πάνω από τη θάλασσα, η έφορος αρχαιοτήτων κα Ελένη Κονσολάκη, άρχισε το 1999 να ανασκάπτει ένα μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα της μυκηναϊκής εποχής κι έφερε στο φως πολλά ευρήματα - κύπελλα, κύλικες, οστέινη επένδυση ξύλινου κιβωτίου, μέσα στο οποίο υπήρχε ταφή βρέφους, και σφραγίδες από στεατίτη. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι τμήμα ενός χάλκινου τάλαντου, που είναι ασφαλώς εισαγόμενο και υποδηλώνει για άλλη μια φορά την ύπαρξη εμπορίου. Ο οικισμός του 13ου αιώνα εγκαταλείφθηκε κατά τον 12ο και υπάρχει στρώμα πυρκαγιάς. Από τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν ένα μικρό θραύσμα αγγείου με το κάτω μέρος δύο ανδρών που φορούν χιτώνα με κρόσσια.
Εκεί ο εκδότης της εφημερίδας ΕΣΤΙΑ, δημοσιογράφος, αρχαιόφιλος και ιστοριοδίφης, ο Αδωνις Κύρου είχε βρει έναν διπλό πέλεκυ, ένα κομμάτι κρατήρα με παράσταση πολεμιστών και άλλα μυκηναϊκά ευρήματα που βρίσκονται τώρα στο Μουσείο του Πόρου.
Βρέθηκαν επίσης και ίχνη οχύρωσης.
Η ανασκαφή έδωσε πλούσια συγκομιδή ευρημάτων, με πιο εντυπωσιακό ένα συγκρότημα μεγάλων δωματίων με περιποιημένο κτίσιμο που είναι σαν να είχαν σχεδιαστεί προτού κτισθούν. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα καλυβάκι χωρικών στο οποίο προστέθηκαν μικρά δωμάτια για να εξυπηρετηθούν πρόχειρα κάποιες ανάγκες. Τόσο η ποιότητα των κινητών ευρημάτων όσο και τα κτίσματα δείχνουν ότι τον 12ο αι. π.Χ. στο Μόδι είχε εγκατασταθεί μια οργανωμένη μικρή ομάδα που οπωσδήποτε δεν ήταν βοσκοί ή χωρικοί, σημείωσε η αρχαιολόγος κυρία Ελένη Κονσολάκη.
Και διατυπώθηκε η άποψη ότι πρόκειται για διαμετακομιστικό κέντρο που υπήρχε εκεί.
Τμήμα της απέναντι ακτής του Κοκορελίου, ίσως καταποντίστηκε μαζί με τμήμα της νησίδας, γιατί πιστεύουμε ότι το Μόδι ήταν πιο μεγάλο και ίσως ενωμένο με την Καλαυρία. 'Αλλωστε ο καταποντισμός είναι και σήμερα ολοφάνερος. Τον μαρτυρούν οι πολύ απόκρημνες ακτές του, αλλά και οι διπλανές ακτές της Καλαυρίας. Τέτοια όψη έχει και ένα τμήμα της, ακριβώς απέναντι Τροιζηνιακής ακτής, στην περιοχή Καραπολίτι , που ονομάζεται «Κακόλογγος». Διότι δεν μπορεί να φανταστεί κανείς, πως αν δεν ήταν ξηρά ως εκεί, θα γινόταν στο μικρό αυτό νησί διαμετακομιστικό κέντρο. Οτι δηλαδή θα φόρτωναν σε πλοία κάποια εμπορεύματα, να τα μεταφέρουν εκεί για να τα φορτώσουν πάλι σε πλοία. Θα γινόταν ένα διαμετακομιστικό κέντρο στις γνωστές σημερινές ακτές. Αυτή η άποψη, και επειδή τα ευρήματα του Μοδίου είναι μεταγενέστερα από εκείνα στο Κοκορέλι, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρώτα έγινε το κέντρο στον Κάβο Βασίλη (Κοκορέλι) και μετά για κάποιους, άγνωστους λόγους, έγινε στο Μόδι. Το οποίο τελικά καταποντίστηκε. Πιθανότατα κατά τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Στρογγύλης - Σαντορίνης.
Δεν πρέπει, άλλωστε να ξεχνάμε ότι σ όλα τα νησάκια από την Καλαυρία-Μόδι
ως την Πελοποννησιακή ακτή, που προήλθαν από καταβυθίσεις, έχουν πάνω τους
αρχαιότητες.
Αλλωστε Μόδιον, κατά την αρχαιότητα, λεγόταν μέτρο χωρητικότητας 650 κιλών ελαιών.
Και όπως θα διαβάσει σε άλλες στήλες ο αναγνώστης, η Καλαυρία είχε από την αρχαιότητα μεγάλους ελαιώνες και όχι πεύκα, γεγονός που δικαιολογεί την ύπαρξη διαμετακομιστικού κέντρου ελαιών στο Μοδι, και όχι μόνο.
Φαίνεται πως η νησίδα από κει πήρε το όνομά της. Δείτε πολλά για τη λέξη ΜΟΔΙ.
*** Στο μεγάλο Χάρτη του Ρήγα Φεραίου Βελεστινλή, του 1780, ξεχωρίζει και το Μόδι, όπου μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκε ο Μυκηναϊκός οικισμός - και το οποίο πολύ σπάνια σημειώνεται σε σημερινούς χάρτες – σαν τόπος με ξεχωριστό ενδιαφέρον για την Ελλάδα! Κι εδώ γεννιέται το ερώτημα τι ήξερε ή τι είχε βρει Ρήγας που εμείς για πολλά χρόνια δεν ξέραμε;
ΟΙ ΥΠΟΒΡΥΧΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ
Από το 2000, διεξάγεται από το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιοτήτων, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Χρήστου Αγουρίδη, υποβρύχια αναγνωριστική έρευνα σε επιλεγμένες θέσεις του Αργοσαρωνικού. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί δύο ναυάγια των Πρώιμων Βυζαντινών χρόνων (6ος-7ος αι. μ.Χ.), κοντά στις νησίδες Κορακιά (Πορτοχέλι) και Βλυχός (Ύδρα), καθώς και ένα ναυάγιο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (12ος αι. π.Χ) στη βραχονησίδα Μόδι (ή Λιοντάρι), νότια του Πόρου.
Η υποβρύχια έρευνα που πραγματοποιεί το Ι.ΕΝ.Α.Ε. από το 2003 στο θαλάσσιο χώρο γύρω από τη νησίδα Μόδι, έχει φέρει στο φως πολλά ενάλια ευρήματα (κεραμική και λίθινες άγκυρες), κυρίως της Ύστερης Εποχής του Χαλκού που επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερη σημασία που είχε για τη ναυσιπλοΐα η θέση αυτή κατά την διάρκεια των αιώνων.
Οι έρευνές τους σε βάθος 55 μέτρων έφεραν στο φως λαξευμένους λίθους που προέρχονται από κατάρρευση τοίχων, υπολείμματα ναυαγισμένων πλοίων, πολλά θραύσματα αγγείων, αλλά και πέντε λίθινες προϊστορικές άγκυρες.
Πιθάρια και ...................................................................ο κ. Χρήστος Αγουρίδης
Εύρημα μείζονος σημασίας θεωρείται το φορτίο ναυαγίου της μυκηναϊκής εποχής που εντοπίστηκε στην βόρεια πλευρά του Μοδιού. Κατά τις έρευνες του 2005 και 2006 ολοκληρώθηκε η λεπτομερής αποτύπωση των επιφανειακών ευρημάτων, με τεχνικές μεθόδους που έχουν εξελίξει μέλη του Ι.ΕΝ.Α.Ε. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις το φορτίο του ναυαγίου αποτελείτο κυρίως από μεγάλα μεταφορικά αγγεία (πίθους, πιθαμφορείς κα αμφορείς) και χρονολογείται στον 12ο αιώνα π.Χ.
Το ναυάγιο τοποθετείται στο πλαίσιο των ριζικών
ανακατατάξεων στη δομή του μυκηναϊκού κόσμου, που λαμβάνουν χώρα κατά την
κρίσιμη περίοδο που ακολουθεί την παρακμή και εγκατάλειψη των μυκηναϊκών
ανακτόρων της ηπειρωτικής χώρας.
Είναι το δεύτερο ναυάγιο της Ύστερης Εποχής του
Χαλκού που εντοπίζεται από το Ι.ΕΝ.Α.Ε. στις ελληνικές θάλασσες και συγκεκριμένα
στο χώρο του Αργοσαρωνικού και μάλιστα κατόπιν συστηματικής αρχαιολογικής
έρευνας. Το πρώτο είναι το ναυάγιο του Ακρωτηρίου των Ιρίων (1200 π.Χ), το
φορτίο του οποίου εκτίθεται από το 1998 στο Μουσείο Σπετσών.
Tο φθινόπωρο του 2009 ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της υποβρύχιας αρχαιολογικής ανασκαφής μυκηναϊκού ναυαγίου 3.200 ετών (12 αι. π.X.) στο Mόδι του Πόρου, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Xρήστου Aγουρίδη του Iνστιτούτου Eνάλιων Aρχαιολογικών Eρευνών (I.EN.A.E.).
Αυτή τη φορά η έρευνα έφερε στο φως ένα θαμμένο ενδιαφέρον κεραμικό σύνολο, μεταφορικών κυρίως αγγείων, το οποίο και ανελκύθηκε. Περιλαμβάνει δύο πιθαμφορείς που σώθηκαν σε θραύσματα (ο ένας εκ των οποίων φέρει πλαστική εγχάρακτη διακόσμηση), πέντε υδρίες (οι τρεις βρέθηκαν μέσα στους πιθαμφορείς - στοιχείο που δίνει μία εικόνα για τη διάταξη του φορτίου), μία πρόχου και πολλά όστρακα κεραμικής. Mαζί με τα άλλα θραύσματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα, ο αριθμός των μεταφορικών αγγείων ανέρχεται σε τουλάχιστον είκοσι.
(Τα στοιχεία έχουν ληφθεί από την ιστοσελίδα του ΙΕΝΑΕ).
Το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών εκτός από το ναυάγιο του ύστερου Μυκηναϊκού στη νησίδα Μόδι, έχει εντοπίσει ενάλιες αρχαιότητες (φορτία αρχαίων ναυαγίων) στη βραχονησίδα Πετροκάραβο, πλησίον του Ακρωτηρίου Ντάνα και στη βραχονησίδα Μπούρτζι.
Να παρατηρήσουμε εδώ, ότι διαφαίνεται καθαρά, πως οι άνθρωποι της περιοχής, λόγω γεωλογικών ανακατατάξεων, προχώρησαν απ τις ακτές Καλαυρίας, στην ηπειρωτική Τροιζηνία.
Το Πετροκάραβο από
το Γρηγόρη Οικονόμου.
+++ Απέναντι από τη Βαγιονιά, εκτός από τις νησίδες Μπίστι και Πλατειά, προς την Αίγινα, υπάρχει μια ξέρα, το λεγόμενο «Πετροκάραβο», απομεινάρι αυτών των καταβυθίσεων. Ο θρύλος λέει ότι επρόκειτο για ένα αληθινό αλγερινό καράβι, που πέτρωσε όταν οι κάτοικοι της περιοχής ζήτησαν από την Παναγία να τους προστατεύσει από τους επιδρομείς.
Ενας άλλος θρύλος, κατά το Νικόλαο Πολίτη, λέει: ..... ότι έναν καιρό, ήταν μία από τις μεγαλύτερες μπρατσέρες του κόσμου. Ήταν ογλήγορη και πέρναγε όλα τ’ άλλα καράβια. Kαπετάνιο είχε μια νεράιδα, που την έχασε η πολλή της περηφάνια. Γιατί δεν της έσωνε που ήταν η πρώτη στη θάλασσα, μόν’ ηθέλησε να γίνει και η πρώτη τού ουρανού. Kαι γι’ αυτό βάλθηκε να περάσει και το φεγγάρι, κι ορκίστηκε: «Ή το φεγγάρι θα περάσω, ή να χαθώ!»
Kαι μια βραδιά η νεράιδα, αφού ετοίμασε το καράβι της, λέει στο φεγγάρι: «Έλα να ιδούμε σήμερα ποιος θα γίνει ο αφέντης της θάλασσας!» Tο φεγγάρι τραβούσε ήσυχα το δρόμο του, και η νεράιδα επάσχιζε να το φθάσει. Tρεις μέρες και τρεις νύχτες επάλευε, όσο που είδε τ’ άσπρα της πανιά να γίνουν κουρέλια. Aπό το θυμό και την ντροπή της, άρχισε να βρίζει και να καταριέται τη μάνα της. Tότε σηκώνεται μεγάλη θαλασσοταραχή, κι ένα αστροπελέκι επέτρωσε το καράβι.
Aν τύχει και ζυγώσει κανείς εκεί, και βάλει τ’ αυτί του σε μία τρύπα που είναι στη μέση στο Πετροκάραβο, ακούει κάτι σα φωνές, σα μοιρολόγια· εκεί λεν πως ήταν η κάμαρα της νεράιδας. Kαι πολλά καράβια, όταν περάσουν από κει τη νύχτα και κάνει μεγάλη φουρτούνα, βλέπουν μπροστά στην πλώρη ένα μεγάλο κόκκινο φως τρεμουλιαστό. Mερικοί μάλιστα αλαφροΐσκιωτοι βλέπουν και μια γυναίκα, με κάτασπρα ντυμένη, να κρατεί αυτό το φως στο δεξί της χέρι.
**** Το Πετροκάραβο απέχει από το Ακρωτήρι Καλαβρία 6 μίλια και η Πλατειά 3. Το Μπίστι είναι πιο κοντά. Συνήθως γύρω από το Πετροκάραβο υπάρχουν μικρά σκάφη που ψαρεύουν, αφού η περιοχή θεωρείται ψαρότοπος.
Πάντως το γρ;αφικό Πετροκάραβο αποτέλεσε για πολλά χρόνια στοιχείο βολής πρώτα των Γερμανών που σχεδόν το ισοπέδωσαν και ως πριν μερικά χρόνια του ΠΝ και του ΛΣ.
Δείτε και το Γενικό Χάρτη της Τροιζηνίας.
ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΥΡΙΑ
Το 1898 ανασκαφές που έγιναν από τον σουηδό Βάϊντ αποκάλυψαν λείψανα Μυκηναϊκής Εποχής, τόσο γύρω από το ναό του Ποσειδώνα, όσο και μακρύτερα. Η κυρίως πόλη της Καλαυρίας είχε εξαπλωθεί στην πλαγιά του Προφήτη Ηλία, από το ξωκλήσι του Αη Στάθη μέχρι την τοποθεσία Κούταλη. Στις περιοχές αυτές έχουν βρεθεί θεμέλια πολλών σπιτιών και άλλων κτιρίων . Δείτε σχετικά πιο κάτω.
Το νεκροταφείο της πόλης ήταν στα ισιώματα που βρίσκονται μεταξύ Φούσας και Κούταλης. Εκεί βρέθηκαν από αγρότες της περιοχής αρκετοί τάφοι.
Στον κόλπο της Βαγιονιάς υπήρχε ένας άλλος σημαντικός οικισμός, που όμως καταποντίστηκε στη θάλασσα, πιθανότατα κατά την έκρηξη του ηφαιστείου των Μεθάνων λίγο μετά το 300 π.Χ και ίσως και πιο πριν, αν κρίνει κανείς από την χροιά των πετρωμάτων της ακτής. Στο βυθό, μέσα στον κόλπο διακρίνονται, καθαρά θεμέλια κτιρίων και πλακόστρωτοι δρόμοι.
Συνολικά η πόλη πρέπει να είχε τρεις οικισμούς. Δύο που προαναφέραμε, και ένα γύρω από το ναό του Ποσειδώνα. (βλέπε σχέδια πιο κάτω).Προς την πλευρά της τρίτης και Τετάρτης στοάς του ναού, υπήρχε συγκρότημα κτιρίων που κατελάμβανε έκταση 560 τ.μ. Σ αυτά τα οικήματα έμεναν οι κάτοικοι που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στο ιερό και στους αντιπρόσωπους των πόλεων που αποτελούσαν την Αμφικτιονία της Καλαυρίας που συνεδρίαζε εκεί, καθώς και στους διάφορους προσκυνητές του ιερού. Παλιότερος οικισμός πρέπει να ήταν εκείνος του Προφήτη Ηλία, και νεώτερος αυτός γύρω από το ναό.
Ο πληθυσμός της πρέπει να κυμαινόταν γύρω στις 2 με 3 χιλιάδες άτομα. Που αρχικά ασχολούνταν με την κτηνοτροφία , την αλιεία, τη γεωργία και αργότερα με το εμπόριο, τη ναυτιλία και τα βοηθητικά επαγγέλματα στο ναό του Ποσειδώνα.
**** Στην Καλαυρία έχει βρεθεί και εκτίθεται στο μουσείο Πόρου η επιτάφια στήλη του Καλαυρεάτη ρήτορα Ξενοκράτη, γιου του Μόσχου, - παρουσιάζει ιδιαίτερο προσωπογραφικό ενδιαφέρον - ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη για την πατρίδα του, όπως αναφέρει το χαραγμένο επίγραμμα που χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. Η στήλη βρέθηκε στην περιοχή προς τα ΒΔ του ιερού του Ποσειδώνος, όπου τοποθετούνται τα νεκροταφεία της αρχαίας Καλαύρειας.
Ακόμη έχουν βρεθεί μια σειρά κιονοκράνων των τριών κύριων αρχιτεκτονικών ρυθμών και της εξέλιξής τους από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους από την παλαιά ανασκαφή των Σουηδών στο Ιερό του Ποσειδώνα στην Καλαύρεια, ένα δωρικό του 6ου αι. π.Χ., ένα άλλο, επίσης δωρικό, του 5ου αι. π.Χ. και ένα γωνιαίο ιωνικό του 4ου αι. π.Χ., και ένα αγαλματίδιο του Ασκληπιού, που βρέθηκε στην ανασκαφή του Wide.
Ελλιπές ως προς τα πόδια, το δεξί χέρι, τον αριστερό αντιβραχίονα και το κεφάλι. Η μορφή στηρίζεται στο δεξιό σκέλος έχοντας άνετο το αριστερό. Το δεξί χέρι είναι εκτεταμένο, ενώ το αριστερό συγκρατεί τον χιτώνα, ο οποίος αφήνει ακάλυπτα τον θώρακα, το στήθος και τους ώμους. Το ένδυμα αναδιπλώνεται στους μηρούς. Η σιγμοειδής στάση του σώματος είναι χαρακτηριστική του τέλους του 4ου αι. π.Χ. Ανήκει στα ευρήματα της παλαιάς Σουηδικής ανασκαφής (1804) στο Ιερό του Ποσειδώνα στην Αρχαία Καλαύρεια.
Κατά τις ανασκαφές στο χώρο του ναού του Ποσειδώνα το 1894 είχε βρεθεί χάλκινη τρίαινα σημάδι του θεού της θάλασσας , αναθηματικοί λέβητες, αυτί γρύπα, λιονταράκια και άλλα. Βρέθηκαν επίσης:
== Αντικείμενα από σίδερο, χαλκό, ασήμι, χρυσό και μόλυβδο,
== Αλιευτικά όργανα, αγκίστρια μολυβένια βαρίδια, δίχτυα,
== Εξαρτήματα πόρτας, και κλειδιά, διακοσμητικά καρφιά,
== Χρυσά δισκία διαμ 1,5 εκατ, κοσμήματα, αργυρά, χάλκινα δαχτυλίδια, όπλα, χάλκινη αιχμή δόρατος.
Εχουν βρεθεί ακόμη αρχιτεκτονικές τερρακόττες, που προέρχονται από την κεράμωση των κτιρίων του Ιερού του Ποσειδώνα στην Καλαύρεια, κεραμικά ευρήματα από το ιερό του Ποσειδώνα, αρύβαλλοι και ειδώλια του 7ο και 6ο αι. π.Χ., και ένα μαρμάρινο πόδι από υπερφυσικού μεγέθους ανδριάντα των ρωμαϊκών χρόνων (πιθανώς αυτοκρατορικό πορτραίτο), το οποίο βρέθηκε τυχαία το 1956 από ένα μαθητή του Γυμνασίου στο ιερό του Ποσειδώνα και θεωρήθηκε αρχικά ότι ανήκε σε άγαλμα του θεού. Αυτό ήταν το πρώτο απόκτημα της Αρχαιολογικής Συλλογής του Πόρου, που ιδρύθηκε τότε από τον αρχαιόφιλο καθηγητή Γαλλικών, τον Χρήστο Φουρνιάδη, και αποτέλεσε τον πυρήνα της σημερινής συλλογής του Μουσείου. Ο τρόπος παρουσίασης του ευρήματος αναπαριστά την πρώτη έκθεσή του από τον Φουρνιάδη , καθώς έχει χρησιμοποιηθεί η ίδια μικρή προθήκη και χειρόγραφη πινακίδα που κατασκεύασε εκείνος, με τα δικά του γλαφυρά σχόλια.
Tο 2008, κατά τις ανασκαφές του Σουηδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο ναό του Ποσειδώνα Καλαυρίας, βρέθηκε μια πλήρης επιγραφή, μια αφιέρωση στον Ποσειδώνα των δίδυμων αγαλμάτων της Βασίλισσας Αρσινόης και του Βασιλιά Πτολεμαίου Φιλάδελφου της Αιγύπτου, από τους κατοίκους της Αρσινόης – Μεθάνων που είχαν πάρει αυτό το όνομα, αφού αποτέλεσαν αποικία των Πτολεμαίων, και για ένα διάστημα είχαν το όνομα «Αρσινόη», προς τιμήν της συζύγου του Πτολεμαίου του Δ΄ (221-203 π.Χ).
Νόμισμα των Μεθάνων = Αρσινόη: στα αριστερά διακρίνεται η κεφαλή της Αρσινόης και
στα δεξιά πολεμιστής με ασπίδα και δόρυ. Τρίχαλκο του 221-203 π.Χ.
Νόμισμα
της εποχής του Αδριανού - πρώτο ήμισυ του 2ου αι. μ.Χ. - που βρέθηκε έξω
από το Κτήριο Α του ναού του
Ποσειδώνα, στα μπάζα των ανασκαφών του 1894.
Νόμισμα με τον Ποσειδώνα Νόμισμα με την Αθηνά, δύο όψεις
Η ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΥΡΙΑΣ
Η πόλη εκτός από το ναό του Ποσειδώνα είχε και βουλευτήριο, και πρέπει να γνώρισε δόξες που δεν αναφέρονται ιδιαιτέρως, αφού η όλη αναφορά γίνεται μόνο στην Αμφικτιονία: Τον τεράστιο θεσμό της εποχής εκείνης, κατά τον οποίο γειτονικοί λαοί, συνεδρίαζαν, ανεξάρτητα από πολιτικές και στρατιωτικές οργανώσεις , συζητούσαν τα τοπικά τους θέματα και έκαναν θυσίες. Συνεδρίαζαν δε σε προγραμματισμένη ημέρα και ώρα κάθε χρόνο.
Η Αμφικτιονία της Καλαυρίας είχε μεγάλη σημασία γιατί έπαιρναν μέρος σ αυτήν επτά πόλεις: Αίγινα, Ερμιόνη, Επίδαυρος, Ορχομενός των Μινύων, Ναύπλιο, Πρασιαί και Αθήναι. Αργότερα τους μεν Πρασιείς αντικατέστησαν οι Λακεδαιμόνιοι, τους δε Ναυπλιείς, οι Αργείοι. Οι Πρασιές ήταν το σημερινό Λεωνίδιο.
Μέχρι τώρα αναφερόταν ότι η αμφικτιονία ιδρύθηκε κατά την 7η εκατονταετηρίδα π.Χ. Και ότι ο ναός του Ποσειδώνα χτίστηκε το 520 π.Χ. Αλλά οι ημερομηνίες αυτές πρέπει να είναι τελείως λανθασμένες, αφού βρέθηκαν λείψανα Μυκηναϊκής εποχής, που υποδηλούν προϊστορικά χρόνια αφ ενός, και αφ έτερου το Αργος άρχισε να συμμετέχει στην Αμφικτιονία αφού υπέταξε τους Ναυπλιείς. Κι αυτό έγινε την 7η εκατονταετηρίδα. Επίσης επειδή ο αναφερόμενος Ορχομενός τονίζεται ως Μινύειος, και όλες οι λοιπές πόλεις βρίσκονται στην παραλία των Σαρωνικού και Αργολικού κόλπου, πρέπει να συμπεράνουμε ότι η ίδρυση της αμφικτιονίας συμπίπτει με την εποχή της ακμής του Ορχομενού, ως ναυτικής δύναμης που κυριαρχούσε στην ανατολική ακτή, δηλαδή πολύ πριν από την κάθοδο των Δωριέων. Πέρα από όλα αυτά αναφέρεται ως ιδρυτής της αμφικτιονίας ο Ναύπλιος, πατέρας των ηρώων του τρωϊκού πολέμου Παλαμήδη και Οίακος (1240 π.Χ.) .
Κατά τις ανασκαφές του Σουηδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου αποκαλύφθηκαν κτίρια λατρευτικού χαρακτήρα της εποχής του χαλκού.
Πάντως είναι γεγονός, ότι το νησί αυτό στην αρχαιότητα , ιστορική η προϊστορική, γνώρισε ημέρες δόξας. Ο ανώτατος άρχων της πόλης λεγόταν Ταμίας και ήταν ο διαχειριστής όλων όσων αφορούσαν το ιερό του Ποσειδώνα. Η πόλη ήταν ανεξάρτητη και αυτόνομη , δεν υπαγόταν στην Τροιζήνα, λόγω της Αμφικτιονίας του ναού του Ποσειδώνα, κι ας φέρεται πιο προοδευμένη . Τούτο μαρτυρεί υπάρχουσα και σήμερα στήλη από τιτανόλιθο, που βρίσκεται κοντά στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου η οποία φέρει την επιγραφή:
ΑΓΑΣΙΚΛΗΣ ΩΣΙΦΑΝΕΟΣ Α ΠΟΛΙΣ
ΑΝΕΘΗΚΕ
ΑΡΕΤΑΣ ΕΝΕΚΕΝ ΚΑΙ ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ
ΤΑΣ ΕΙΣ ΑΥΤΑΝ
Ο Αγασικλής ήταν ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων [ 6ος π.Χ. αιών , γιος του Αρχίδαμου], που μετείχαν στην αμφικτιονία. Αργότερα όταν η αμφικτιονία, η συνένωση διάφορων πόλεων, διαλύθηκε, φαίνεται πως η πόλη προσχώρησε στην Τροιζήνα.
Το 50 π.Χ, ο ναός του Ποσειδώνα και η γύρω περιοχή, λεηλατήθηκαν από Κίλικες πειρατές. Από τότε όλα εγκαταλείφθηκαν και καταστράφηκαν.
Η πόλη της Καλαυρίας στην περιοχή Φούσας- Βαγιονιάς. Στην κορυφή ο ναός του Ποσειδώνα. Ο οικισμός της παραλίας καταποντίστηκε. Στο βυθό βλέπει κανείς σήμερα ερείπια σπιτιών και πλακόστρωτους δρόμους. (Σχεδίασμα Βασίλη Κουτουζή)
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
Ένα από τα αξιοθέατα του Πόρου είναι ο ναός του Ποσειδώνα που υπολογίζεται ότι αρχικά χτίστηκε περί τον 11ο αιώνα και το ιερό του ήταν το κέντρο της Αμφικτιονίας, που καθ όλες τις ενδείξεις άρχισαν αμέσως μετά τον Πιτθέα, και τον Θησέα, γι αυτό και δεν υπήρξε άλλος βασιλιάς στην Τροιζήνα.
*** O σύγχρονος ερευνητής Πέδρο Ολάγια έχοντας πάρει στοιχεία από τους Παυσανία, Πλούταρχο, Υγίνο και Διόδωρο τον Σικελιώτη αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας αντάλλαξε το μερίδιο του στο μαντείο των Δελφών με τον Πόρο, κάνοντας τον έτσι ιερό νησί αφιερωμένο στον Ποσειδώνα. Αναφέρεται ότι ο Πόρος είχε μεγάλο μαντείο το οποίο ήταν η προϊσταμένη αρχή του μαντείου των Δελφών. Αρα ο πρώτος ναός είναι πολύ παλιότερος από το 1500 πΧ.
Αν λάβει δε κανείς υπ’ όψη του ότι οι Αμφικτιονίες καθιερώθηκαν από τον Αμφικτύονα , γιο του Δευκαλίωνα (1500 π.Χ.), προκύπτει ότι στα 1100 τουλάχιστον αφού, ήδη, είχε πεθάνει ο Πιτθέας, ήταν γνωστές. Και επειδή τις εποχές εκείνες δεν αναφέρονται πόλεμοι, παρά μόνο διάθεση για ανόρθωση των Ελλήνων, μετά τον φοβερό κατακλυσμό είναι πιθανό, ο ναός του Ποσειδώνα να πρωτοχτίστηκε κάπου εκεί - τα οικήματα ολοκληρώθηκαν σε πολλές φάσεις. Σ’ αυτό συνηγορεί και το ιερό τρίγωνο των ναών της αρχαιότητας (αρχαίοι ναοί Απατουρίας Αθηνάς –Αρτέμιδος Αρτίμου – Ποσειδώνα). Ακόμη το ισοσκελές τρίγωνο Ναού Ποσειδώνα Σουνίου- Ναού Αφαίας Αθηνάς Αιγίνης- Ναού Ποσειδώνα Καλαυρίας.
Ο ναός ήταν κτισμένος περίπου στο κέντρο της Καλαυρίας, στη θέση Παλάτια, ανάμεσα Βίγλας και Προφήτη Ηλία. Εκεί υπάρχουν σήμερα και τα λιγοστά ερείπια.
Είχε κτισθεί μέσα σ’ έναν ορθογώνιο περίβολο μήκους 52 μέτρων και πλάτους 25.
Στην αρχική του μορφή είχε διαστάσεις 28 Χ 15 μέτρα, με πρόσοψη βορειανατολικά.
Ηταν Δωρικός-η κάθοδος των Δωριέων έγινε το 1103 π.Χ.-, περίπτερος, με έξη κολόνες στις στενές πλευρές και δώδεκα στις άλλες. Τα θεμέλιά του ήταν από τιτανόλιθο -όμοιο μ’ αυτόν του ναού της Απατουρίας Αθηνάς (1230 π.Χ.)- και οι κίονες και τα γεισώματα πώρινα. Σε πολλά σημεία είχε χρησιμοποιηθεί τραχείτης που υπάρχει στη Σφαιρία.
Ο περίβολος είχε δύο εισόδους, μία βορειο-ανατολικά, απέναντι από την είσοδο του ναού, και μία δεύτερη στη νοτιο-δυτική πλευρά. Αυτό φαίνεται και σήμερα στα ερείπια.
Ο ναός δεν ήταν χτισμένος στο κέντρο του περιβόλου, αλλά ήταν προς την νοτιοδυτική πλευρά του. Ο περίβολος ήταν χτισμένος με πλίνθους. Αργότερα δημιουργήθηκε ένα ευρύτερο τέμενος στα νοτιοανατολικά του παλαιού.
Στα νοτιοδυτικά του ναού υπήρχε ένα ωραίο οικοδόμημα διαστάσεων 31 Χ 11μ.
Το αποτελούσαν το κεντρικό τμήμα και δύο πτέρυγες. Το κεντρικό τμήμα είχε 11Δωρικές κολόνες εξωτερικά και 5 Ιωνικές εσωτερικά. Οι πτέρυγες στα άκρα είχαν δύο δωμάτια και μία στοά με 4 κολόνες η κάθε πτέρυγα. Αυτό πρέπει να ήταν το βουλευτήριο της πόλης της Καλαυρίας. Εκεί θα συσκέπτονταν και οι αντιπρόσωποι των επτά πόλεων που συμμετείχαν στην Αμφικτιονία.
Το 420, όταν είχαν σταματήσει πια οι Αμφικτιονίες, στη βορειοδυτική πλευρά αυτής της προέκτασης, χτίστηκε μια στοά διαστάσεων 30Χ10, με πρόσοψη νοτιοανατολικά. Είχε εννέα Δωρικές κολόνες μπροστά, και τέσσερις Ιωνικού ρυθμού στον κεντρικό μικρό άξονα. Αργότερα στη συνέχεια αυτής της στοάς, χτίστηκε μια άλλη με τον ίδιο προσανατολισμό, διαστάσεων 31 Χ 10, με 12 κολώνες στην πρόσοψη και 5 εσωτερικούς. Ανάμεσα στις δύο στοές έμενε ένας διάδρομος 3,5 μέτρων.
Γύρω στα 350 π.Χ., απέναντι από τις δύο αυτές στοές, χτίστηκε μια τρίτη με πρόσοψη προς τα βορειοδυτικά, διαστάσεων 30 Χ 7,5 μέτρα. Τέλος γύρω στα 320 π.Χ. στην προέκταση της στοάς αυτής χτίστηκε μια τέταρτη, διαστάσεων 33 Χ 4 μέτρα με 11 Δωρικές κολόνες στην πρόσοψη και 5 Ιωνικές εσωτερικά.
Μεταξύ δεύτερης και τρίτης στοάς, υπήρχε ένα κτιριακό συγκρότημα, που περιλάμβανε την κατοικία των ιερέων –διαστάσεων 14 Χ 12 μ.- και στα ανατολικά ένα πρόπυλο σχήματος Η (ήτα) με στοές στην μπροστινή και πίσω πλευρά, διαστάσεων 14 Χ 7 μ.
Αναπαράσταση και ερείπια του ναού.
Στα νοτιοδυτικά του βουλευτηρίου υπήρχε ένα κτίριο που ο WELTER υποστηρίζει πως ήταν το μνημείο του Δημοσθένη, ενώ ο ROUX ισχυρίζεται ότι ήταν το Ασκληπιείο.
Πάντως στο τετράγωνο αυτό κτίριο – κάθε πλευρά 21 μ.- με τετράγωνη αυλή -πλευρά 12μ - , με ανατολικό πρόπυλο και στοές μπρος και πίσω υπήρχαν: στο μέσο της δυτικής πλευράς πολυτελές τετράγωνο δωμάτιο-πλευρά 5μ - με τράπεζα προσφορών, και στην είσοδο δύο δωμάτια , ένα δεξιά ένα αριστερά. Στο αριστερό υπήρχε μαρμάρινος πάγκος.
Μέσα στο ναό υπήρχε το άγαλμα του Καλαυρεάτη Ποσειδώνα. Τον ναό λειτουργούσε παρθένος, που έμενε μόνιμα εκεί. Όταν παντρευόταν, την διαδεχόταν άλλη.
Εκεί, μέσα στο ναό αυτοκτόνησε - με δηλητήριο - ο μεγάλος ρήτορας της αρχαιότητας Δημοσθένης.
Το 50 π.Χ. ο ναός λεηλατήθηκε από Κίλικες πειρατές. Μετά από τους Γότθους, γύρω στο 396 μ.Χ. κι ότι απέμεινε καταστράφηκε από τους σεισμούς αλλά και από τα χέρια των μεταγενεστέρων.
Το 1765 - 1774 πολλοί πώρινοι και άλλοι κατεργασμένοι λίθοι , μεταφέρθηκαν στον κόλπο της Βαγιονιάς, κι από κει στην Ύδρα, για την ανοικοδόμηση του ναού της Παναγίας.
To 1765 o Άγγλος Richard Chandler επισκέφτηκε την Καλαυρεία στα πλαίσια του «Μεγάλου Ταξιδιού» του. Στο βιβλίο του Travels in Asia Minor and Greece ΙΙ, Λονδίνο 1817, περιγράφει πως όταν έφτασε στο ιερό του Ποσειδώνα πάνω σ ένα γάιδαρο, είδε έντονη δραστηριότητα. Λιθοξόοι έκοβαν τους αρχαίους λίθους σε μικρότερα κομμάτια για να μεταφερθούν με υποζύγια στα πλοία που περίμεναν στο λιμάνι για να τα μεταφέρουν στην Ύδρα όπου χτιζόταν το μεγάλο μοναστήρι.
Έτσι σήμερα δε σώζεται σχεδόν τίποτα. Μόνο μερικά θεμέλια και καμιά πλάκα με επιγραφές μαρτυρούν όλο το μεγαλείο που υπήρξε εκεί.
Ο William Gell είδε να σώζονται ακόμη στην εποχή του τμήματα του εσωτερικού του ναού του Ποσειδώνα, του σηκού και της πλακόστρωσης, ενώ ο Edward Dodwell, που ταξίδεψε στην Ελλάδα μεταξύ του 1801 και 1806 σχολιάζει όχι μόνο το ναό του Ποσειδώνα αλλά και άλλα μνημεία στο Ιερό. Είδε δόμους ενός κυκλικού οικοδομήματος, που θεώρησε ότι προέρχονταν από το ταφικό μνημείο του Δημοσθένη.
Οι ανασκαφές που έκανε το 1894 ο Σουηδός Σαμουήλ Βάϊντ , δεν απέδωσαν πολλά πράγματα, όπως επίσημα ανέφερε. Τώρα τι βρήκε, αν βρήκε, είναι άλλο θέμα.
Λιτές υπήρξαν και οι ανασκαφές που έγιναν το 1938, πάλι από σουηδούς αρχαιολόγους.
· Πάντως ολόκληρη η περιοχή , από τα Παλάτια, ως τη Βαγιονιά και τη Φούσα, έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος, η οικοδόμηση χρειάζεται ειδική άδεια, και γίνονται προσπάθειες για να απαλλοτριωθεί η περιοχή και να γίνουν ευρύτερες ανασκαφές, αλλά και περίφραξη με γενικότερη αξιοποίηση.
Ανασκαφές που έγιναν το 2.000 ανέδειξαν κτίριο του 350 π.Χ., τμήμα του αρχαίου ναού. Οι ανασκαφές θα συνεχιστούν. Γιατί αποδεικνύεται ότι πολλά υπάρχουν ακόμη.
1) Πρόπυλο 2) Χώρος ιερέων 3) Στοά 370 π.Χ. 4) Στοά 420 π.Χ. 5) Πιθανά ερείπια
κυκλικού κτιρίου 6) περίβολος αρχαϊκού ναού 7) Ναός Ποσειδώνος 8) Στοά 320
π.Χ. 9) Στοά 350 π.Χ. 10) Κτίσμα ακαθόριστης χρήσης ( Σχέδιο Τζ. Βέλτερ 1941).
ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
Ένα ευρύ και διαρκές ερευνητικό πρόγραμμα εφαρμόζεται από το Σουηδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στο Ναό του Ποσειδώνα της Καλαυρίας, του Πόρου.
Επικεφαλής του προγράμματος ήταν μέχρι 11-8-09 που απεβίωσε η Μπέριτ Γουέλτς, (κλικ εδώ). Όμως για το όλο πρόγραμμα υπάρχει μια ξεχωριστεί ιστοσελίδα, http://www.kalaureia.org/el την οποία μπορείτε να αναδιφήσετε. Εκεί θα βρείτε και θα μάθετε πολλά:
Αρχαία Καλαυρεία Ο αρχαιολογικός χώρος Το Ιερό Αρχιτεκτονική
Λατρεία Η λατρεία μέσα στο χρόνο Τρώγοντας και πίνοντας
Ιστορία των ερευνών Οι πρώτοι ταξιδιώτες Wide, Kjellberg και Welter
Οι έρευνες από το 1997 έως το 2006 Οι εργασίες πεδίου
Διαδικασίες και Μεθοδολογίες Ανασκαφικές μέθοδοι Επίπλευση
Ζωο-αρχαιολογία και αρχαιο-βοτανική Χημικά ίχνη Συντήρηση
Οι ανασκαφές του 2009 Οι ανασκαφές του 2010
Τί έτρωγαν στο ναό του Ποσειδώνα; Δείτε εδώ:
Ζώα που βρέθηκαν εκεί καθώς και φυτά
Αγκίστρια για ψάρεμα Η Αρσινόη -Αιγύπτιοι στα Μέθανα
Τα λατρευτικά στο ναό του Ποσειδώνα
ΥΠΗΡΞΕ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΥΡΙΑ
Ένα νέο πηγάδι, ανακαλύφθηκε το 2009, που γειτονεύει με σήραγγα με το παλιότερο και στο οποίο είχαν εναποθέσει κομμάτια ζώων, οστά και αντικείμενα, οδήγησαν τα μέλη της επιστημονικής ομάδας του Σουηδικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου που ανασκάπτει το ναό του Ποσειδώνα στην Καλαυρία, στην εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων για τις θρησκευτικές πρακτικές των αρχαίων Ελλήνων, προσφέροντας στην διεθνή επιστημονική κοινότητα νέα στοιχεία σχετικά με τη μορφή που είχε η λατρεία κατά την αρχαιότητα.
Τα αρχιτεκτονικά μέλη προσέδωσαν ακόμα περισσότερες πληροφορίες για τα κτίρια στον χώρο, όπου εικάζεται πως ίσως υπάρχει και τμήμα αρχαίου θεάτρου.
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Ο ΠΟΡΟΣ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΕΥΚΑ
TA ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΣΤΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
Κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 2009 και τον Μάιο του 2010, ήρθαν στο φως στοιχεία για το λαμπρό παρελθόν του αρχαιολογικού χώρου.
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως την θέση των προπυλαίων του Ιερού, κοντά στα οποία ανευρέθηκε κάθισμα θεάτρου με πόδι λιονταριού, τμήμα από τον περίβολο του Ιερού - και πλησίον αυτού, τα ερείπια ενός κτιρίου της μυκηναϊκής εποχής, γεγονός που μαρτυρά την μακρόχρονη χρήση του χώρου.
Με την μέθοδο της επίπλευσης, ανακαλύφθηκαν επίσης χάλκινα υπολείμματα από χάλκινο άγαλμα μνημειακής γλυπτικής, καθώς και μικρά στοιχεία που διακοσμούσαν μνημειώδη αμφορέα και παρίσταναν μικρό λιοντάρι και τμήμα ενός γρύπα, ευρήματα που μαρτυρούν ότι το Ιερό του Ποσειδώνα αποτελούσε κατά την αρχαιότητα έναν περίλαμπρο θρησκευτικό χώρο.
ΑΡΧΑΙΟ ΠΙΕΣΤΗΡΙΟ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΥΡΙΑ
Ένα αρχαίο πιεστήριο (ελαιοκάρπου) και ένα τμήμα αγροικίας των ελληνιστικών χρόνων έχει αποκαλυφθεί στη θέση «Καμάρα» του Δήμου Πόρου, μας πληροφορεί με το 3799/15-5-09 έγγραφό της η ΚΣΤ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Τα λείψανα αυτά – συνεχίζει το έγγραφο - ήρθαν στο φως κατά τη διαπλάτυνση της οδού από το Δήμο Πόρου και με αυτή την αφορμή πραγματοποιήθηκε περιορισμένης έκτασης σωστική ανασκαφή. Το αρχαίο κτιριακό συγκρότημα, όπως είναι φανερό από το τμήμα που αποκαλύφθηκε, συνεχίζεται προς την πλαγιά του λόφου, που καλύπτεται από πυκνό πευκοδάσος. Η έρευνα όμως δεν επεκτάθηκε προς την πλευρά αυτή, επειδή δεν ήταν δυνατή η αποκοπή των πεύκων για την ολοκλήρωση της ανασκαφής και επειδή οι αρχαιότητες δεν φαίνονταν να κινδυνεύουν άμεσα, αφού ήταν καλυμμένες από το πευκοδάσος, το οποίο προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία και δεν επιτρέπεται να οικοπεδοποιηθεί, επομένως δεν υφίσταται ζήτημα ανέγερσης οικοδομών με νόμιμες διαδικασίες στη θέση αυτή.
Το κτίριο αυτό πιθανότατα ανήκει σε ένα αγροτικό πυρήνα της αρχαίας Καλαυρίας, ο οποίος φαίνεται να απλώνεται στο πρανές του λόφου της Καμάρας, όπως δείχνουν τα αποσπασματικά αρχαία λείψανα που αρχίζουν από την αριστερή πλευρά της οδού από Αγιο Στάθη προς Φούσα και φθάνουν σχεδόν ως την κορυφή του λόφου.
Τα νεότερα χρόνια
Τα νεότερα χρόνια οι κάτοικοι της Καλαυρίας ήταν αρκετοί. Κατά την επίσημη, μάλιστα καταγραφή των οικισμών του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους το 1836 αναφέρεται ο οικισμός "Αγροκήπια". Προφανώς ήταν τα "Παλάτια", η Φούσα και η Βαγιονιά. Οι περιοχές αυτές είχαν το 1828 μεγάλες εκτάσεις με αμπέλια και εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια). Μία περιοχή, μεταξύ Φούσας και σημερινού (2008) εργοστασίου Βιολογικού Καθαρισμού, μεγαλύτερη από 500 στρέμματα, ήταν γεμάτη αμπέλια, και ονομαζόταν "Παλιάμπελα".
Σήμερα 2005, αναπτύσσονται οικιστικά - και ταχύτατα - οι περιοχές Νεωρίου, Πέρλιας, Συνοικισμού, Βρυσούλας, Ασκελίου, Μοναστηρίου, Παλατιών, Φούσας και Βαγιονιάς, Σαμουήλι. Σ αυτές τις περιοχές οι κατοικίες είναι, οι πιο πολλές, παραθεριστικές.
Το Σαμουήλι είναι ένας οικισμός που πήρε το όνομα του από τον Σουηδό Αρχαιολόγο Σαμουήλ Βάιντ ο οποίος το 1894 διέμενε σε κάποιες αγροικίες που ήταν εκεί.
Ο Συνοικισμός άρχισε να αναπτύσσεται το 1922 όταν εγκαταστάθηκαν εκεί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Τότε απαλλοτριώθηκαν διάφορα χτήματα που ανήκαν κυρίως στους Στυλιανό Οικονόμου και Γιάννη Πάνου και χτίστηκαν τα προσφυγικά. Πρόσφυγες ήταν οι Χατζηπέροι, ο Μιχαηλίδης, ο Αναστ. Αρτόπουλος, ο Δημητριάδης, ο Καρλαγκίνης, ο ΑΠ. Τσακίρης, ο Περ. Νικολόπουλος, καθώς και οι Ιωαννίδης, Γεωργιάδης, Βαϊάνης, Σερέπετσης και πολλοί άλλοι.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το Ασκέλι δεν φαίνεται να είχε κατοικηθεί μέχρι το 1900. Φωτογραφίες του 1927 δείχνουν ελάχιστα σπίτια. Μετά έγινε το ξενοδοχείο ΑΙΓΛΗ του Μάνεση. Δεν είναι γνωστό από που πήρε το όνομά του - πιθανολογείται από την "ασκελία" = έλλειψη σκελών, ή το φυτό ασκίλλα- σκίλλα. Λέγεται ακόμη - και είναι το πιθανότερο - ότι η ονομασία προέρχεται από τη φράση "πάω στα σκέλη", δηλαδή στα πόδια που κάνει εκεί το έδαφος, που διαφοροποιήθηκε σε "Ασκέλι". Ωστόσο οι απόψεις αυτές ελέγχονται.
Το Ασκέλι είναι ένας πανέμορφος οικισμός, έχει όμορφη αρκετά μεγάλη πλαζ, με γήπεδο beach volley. Υπάρχουν μπαράκια, εστιατόρια και ταβέρνες. Αρκετά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, super market και άλλα μαγαζιά που εξυπηρετούν κυρίως οικογενειακό τουρισμό. Διαθέτει θαλάσσια σπορ και νυχτερινή ζωή.
Αυτή την εικόνα παρουσίαζε γύρω στο 1900 το Νεώριο.
Το Μοναστήρι, ανατολικότερα, έχει μία ήσυχη οργανωμένη πλαζ με πεντακάθαρα νερά και ταβερνάκια, κάτω από το λόφο που είναι κτισμένο το μοναστήρι, δίπλα σε πευκόφυτο δάσος και πολυτελή ξενοδοχεία. Η περιοχή προσφέρεται για θαλάσσια σπορ και υποβρύχιο ψάρεμα.
Η Πέρλια είναι μια γραφική παραλιακή συνοικία με ψαροταβέρνες και συγκροτήματα με ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Βρίσκεται απέναντι από το Προγυμναστήριο και πολύ κοντά στην πόλη του Πόρου.
Το Κανάλι έχει μια πλαζ με πολύ ωραία αμμουδιά Έχει ψαροταβέρνες, με θαυμάσια θέα στο ανοικτό πέλαγος, βίλες με ενοικιαζόμενα δωμάτια, αρτοποιία και super market. Εκεί δίπλα είναι και το νεκροταφείο το οποίο έχει μνημειακούς τάφους.
Η Βαγιωνιά, έχει οργανωμένη παραλία με άμμο και βότσαλο στα βόρεια του νησιού. Προσφέρεται για ήρεμες διακοπές και κάθε είδους ψάρεμα, ειδικά για υποβρύχιο. Εδώ υπάρχει η βυθισμένη αρχαία πολιτεία και στο βυθό διακρίνονται ακόμη πλακόστρωτοι δρόμοι και θεμέλια από αρχαίες κατοικίες. Η Βαγιονιά ονομάζεται και Μπαρμπαριά, διότι εκεί είχαν το ορμητήριό τους Μπαρμπερίνοι πειρατές.
Το Μικρό Νεώριο μια οργανωμένη όμορφη αμμουδερή παραλία.
Το Μεγάλο Νεώριο έχει μια από τις πιο ωραίες αμμουδιές του Πόρου Βρίσκεται στα δυτικά και τα πεύκα φθάνουν μέχρι την θάλασσα. Υπάρχουν ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια και supermarket. Εδώ υπάρχει σχολή για θαλάσσιο σκι, χώρος για water polo, όλα τα θαλάσσια σπορ και για το βράδυ club .
Το Νεώριο, ήταν νεώριο των αρχαίων. Αναφέρεται ότι οι αρχαίοι κάτοικοι της Τροιζηνίας, κατασκεύαζαν στο σημείο αυτό πλοία με ξύλο δρυός που έκοβαν από τις Αδέρες και το Ορθολίθι - εκεί υπάρχουν ακόμη δρεις. Εκεί είχαν κατασκευάσει και τις 5 τριήρεις με τις οποίες πήραν μέρος στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Το Λιμανάκι της Αγάπης, ένα πολύ ρομαντικό μέρος όπου μπορεί κανείς να απολαύσει το πράσινο, τα γαλαζοπράσινα νερά κάνοντας μπάνιο ...κάτω από τα πεύκα! Εκεί και η βίλα Διαμαντόπουλου.
Ο Ρωσικός Ναύσταθμος, ένας όμορφος και γραφικός όρμος, με οργανωμένη πλαζ, που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, λόγω του μεγάλου αρχιτεκτονικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.
ΤΙ ΥΠΗΡΧΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΣΚΕΛΙ;
Ποια πανάρχαια μυστικά κρύβει το υπέδαφος του Ασκελιού του Πόρου;
Διότι κάποια ευρήματα που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια εκσκαφών σε οικόπεδο του Δήμου Πόρου το Νοέμβριο του 2005, για την κατασκευή του νηπιαγωγείου της περιοχής, και καθαρίστηκαν με ιδιαίτερη επιμέλεια υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου κας Ελένης Κονσολάκη, δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά.
Πρόκειται για πολύ παλιό εργαστήριο πηλού- κεραμοποιείο -, το οποίο κρίνεται διατηρητέο. Ομως τι περισσότερο υπήρχε εκεί; Στην κοιλάδα του Ασκελιού υπήρχαν, και υπάρχουν, ελαιώνες.
Πάντως στο χώρο του ναού του Ποσειδώνα βρέθηκαν απομεινάρια εξελιγμένης αγγεοπλαστικής.
© ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ- KOUTOUZIS.GR Αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή www.koutouzis.gr .