Τι υπήρχε στην  Αρτιμο  και  γενικά στην περιοχή του Λεμονοδάσους  κατά τη μακρινή  αρχαιότητα;

    Το ερώτημα  αυτό γεννιέται  μετά την ανακάλυψη  διαφόρων  ευρημάτων    όπως  λείψανα   τάφων  και άλλων χώρων(!)  που ήρθαν στο φως  κατά τη διάρκεια εκσκαφών (5/2002 ) για την ανοικοδόμηση  σπιτιών   στην πρώτη μεγάλη στροφή μετά τον Αγιο Σεραφείμ, στο  κτήμα Νόση-Λεβέντη. Αναφέρεται  ότι επρόκειτο  περί τάφων  μέσα  στους  οποίους   βρέθηκαν  ανθρώπινα οστά, μ ένα κρανίο  που  είχε τρυπηθεί όσο  ο άνθρωπος στον οποίο ανήκε ήταν ζωντανός. Κι ότι επρόκειτο  για μεγάλο  παλαιοχριστιανικό  νεκροταφείο(4-5ου αιώνα  μ.Χ).  Απόδειξη  ότι στην περιοχή ζούσαν ανέκαθεν πολλοί άνθρωποι. Η  αρχαιολογική υπηρεσία αναζήτησε   πρωτοχριστιανικό ναό   και  «ακρόπολη»  της βυθισμένης αρχαίας πόλης.  Αλλά δε βρήκε.

 

    

 

     Τα  ευρήματα  απείχαν περίπου 150 μέτρα βόρεια  του σημείου  που υπήρχε ο ναός της Αρτέμιδος, και από την αρχαία πόλη, που όπως  δείχνουν τα υποθαλάσσια   ερείπια, υπήρχε εκεί. 

 

      Απαντώντας  σε σχετικό ερώτημά μας για τα ανωτέρω ευρήματα, η ΚΣΤ  Εφορεία  Προϊστορικών  και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με το 4771/18/10/04  έγγραφό της,  μας  γνώρισε  τα  εξής:

 

    Εμείς στη συνέχεια ρωτήσαμε  σχετικά   την 1η   Εφορεία  Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (3-11-04). Αλλά δεν πήραμε απάντηση. Μετά  από το έγγραφο αυτό (ΕΒΑ 156/3.2.03)  ο ιδιοκτήτης   προχώρησε  κανονικά στις εργασίες του,  σε οικοδόμηση του σπιτιού του και σε πλακόστρωση του χώρου.   Τώρα πως ζει και κοιμάται  πάνω από τάφους, είναι δικό του θέμα.

     Αλλά  μήπως και πάνω   στα παλιά νεκροταφεία  του Πόρου, του Γαλατά, αλλά και στα αρχαία νεκροταφεία της Τροιζήνας  δεν έχουν χτιστεί σπίτια;

  

  

      Το   καλοκαίρι του 2003, λίγο πιο κάτω, πιο   κοντά στον  αρχαίο  ναό της  Αρτέμιδας, στο κτήμα Βεσσαλά- Αρώνη,   βρέθηκε αρχαίος τάφος, γεγονός που σταμάτησε την ανεγειρόμενη οικοδομή  για να γίνουν έρευνες. 

     Σχετικά  η  ΚΣΤ Εφορία μας γνωστοποίησε  με το πιο πάνω έγγραφο:

    2.-  Στο οικόπεδο Θ. Βεσσαλά, σε ανασκαφή που άρχισε από την Εφορεία μας λόγω υποβολής αιτήματος οικοδόμησης από τους ιδιοκτήτες, αποκαλύφθηκε ένας τάφος των πρώτο βυζαντινών χρόνων και η αρχή ενός δεύτερου τάφου που δεν ερευνήθηκε, γιατί ήταν σαφές εξ αρχής ότι η διενέργεια της ανασκαφής και ο περαιτέρω χειρισμός του ζητήματος υπαγόταν στην αρμοδιότητα της 1^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στην οποία και διαβιβάσαμε την υπόθεση. Για τα αποτελέσματα της πλήρους έρευνας του  οικοπέδου, που έγινε από την αρμόδια Εφορεία στη συνέχεια, μπορείτε να ζητήσετε πληροφορίες από την ίδια την 1^η Ε. Β Α.

     Ομως μετά από καιρό  η  οικοδομή χτίστηκε. 

     Για να μη σχηματίζεται η εντύπωση  ότι είμαστε  κατά της οικοδόμησης σε τέτοιες περιπτώσεις, πρέπει να  διευκρινίσουμε  ότι  είμαστε υπέρ  της διατήρησης μόνο εντυπωσιακών ευρημάτων.  Αυτό, όμως,  δεν αποκλείει  τη σύνταξη, κομμάτι-κομμάτι  της ιστορίας μιας περιοχής.

 

    

    

         Σε όλη την περιοχή,  από την Πλάκα μέχρι την Αλυκή  και την Αρτιμο, ακόμη  και στα διάφορα νησάκια  Λαζαρέτο-Δεϊμέζη, Μπούρτζι  και τα άλλα  τα μικρότερα  έχουν  βρεθεί αρχαία λείψανα, για αυτό και όλη   η  περιοχή  μαζί με τα νησάκια έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός  χώρος.

 

  

 

   (Απόφαση του ΥΠΠΟ  είναι ΑΡΧ/Α1/Φ43/54269/3276πε./10-4-1998   ΦΕΚ Β  425/6-5-98).

 

       Πιστεύεται  ότι  πριν καταβυθιστεί  η   ξηρά  από την Πλάκα μέχρι το Μοναστήρι το Μόδι και το Καραπολίτι -Σκύλλαιο  εκεί   υπήρχε  μια μεγάλη πολιτεία, που μπορεί να ήταν η χώρα  του Ωρου,  ή του Αλθηπου ή του Σάρωνα.

        Αυτή  την άποψη  επιβεβαιώνουν και  τα ευρήματα  στο Μόδι  και στον  Κάβο Βασίλη- Κοκορέλι (3.000 π.Χ.)

     Η περιοχή  έχει υποστεί μεγάλες  προσχώσεις. Για παράδειγμα το 1938, κατά τη διάρκεια μιας φοβερής νεροποντής, όπως θυμούνται οι παλιότεροι, ακόμη και τα  λεμονόδεντρα παρασύρθηκαν μέχρι τη  θάλασσα.

           Το ναό  της Αρτέμιδας (Αρτιμο) πιθανολογείται ότι έχτισε το 1300 π.Χ. ο βασιλιάς της περιοχής Σάρων.

 

     

      Αναπαράσταση του ναού της Αρτέμιδας  (Αρτίμου) κατά σχεδίαση Βασίλη Π. Κουτουζή.

 

      Κάτοικοι  της περιοχής που έμεναν απέναντι  αφηγούντο  ότι  τo  1943  ένα ιταλικό πλοίο ανέσυρε  από το βυθό ένα αντικείμενο , μάλλον άγαλμα, που γυάλιζε στο φως του φεγγαριού.

      Σίγουρο  πάντως είναι  ότι Γαλλικό πλοίο   φόρτωσε δυο τεράστιες αρχαίες πέτρες, ενώ κίονες που βρίσκονταν   μπροστά  στο παραλιακό  σπίτι  του Αθανασίου Σαμπάνη  που κατεδαφίστηκε, βρίσκονται  στο Αρχαιολογικό  Μουσείο  Πόρου.

        Τέλος  αναφέρεται  ότι τα παλιά χρόνια  τα παιδιά της περιοχής  έπαιζαν  με αγαλματάκια  που  έβρισκαν  στην  παραλία  της Αρτίμου.

      Πάντως αρχαίες κολόνες και μάρμαρα που έχουν γίνει σκαλιά υπάρχουν  στο εκκλησάκι  της Παναγίτσας (1700 μ.Χ.) που  βρίσκεται εκεί κοντά. Κι ακόμη αναφέρεται ότι σε πολλές εκσκαφές για την κατασκευή σπιτιών  βρέθηκαν αρχαιότητες που, όμως, σκεπάστηκαν. Αυτόπτες μάρτυρες  αναφέρουν σήμερα  (10-2002)  ότι κατά τη διάνοιξη πηγαδιού ανακαλύφθηκαν   μαρμάρινα σκαλοπάτια που οδηγούσαν ποιος ξέρει που.

     Σκαλιά που δεν μπόρεσε να γίνει κατανοητή  η ύπαρξή τους  υπάρχουν  και σε ένα ρέμα στο Λιθινό, λένε ντόπιοι.

    Ψαράδες  και δύτες, έχουν  δει  κατά μήκος   της παραλίας  από Γαλατά προς Πλάκα, Αλυκή, και Αρτιμο  δυο παράλληλες   ξέρες με άμμο στη μέση, πράγμα που υποδηλώνει ότι υπήρχε παραλιακός  δρόμος – κατά την αρχαιότητα – από Ψήφτα ως την Αρτιμο. Κι όπως λένε οι ξέρες  αυτές φαίνεται  να είναι από πορσελάνη, - έλιωναν την άμμο και τις έφτιαχναν. Κι όπως λέει  ο θρύλος από το δρόμο αυτό  περνούσε η θεά Αρτεμις. Το πρωί πήγαινε  στη Φοιβαία λίμνη (Ψήφτα, όπου υπήρχε άλλος ναός )  και το  απόγευμα, που   έπεφτε  ο ήλιος, πήγαινε στην Αρτιμο.

     Ένας  άλλος θρύλος λέει  ότι στα ορεινά  της Αρτίμου, κοντά στο κτήμα Καρρά, υπήρχε   ένας  ακόμη  ναός. Κι  ότι  εκεί  βρέθηκαν  μια χρυσή γουρούνα  με  χρυσά γουρουνάκια, που τάχε τάξει κάποιος στη θεά  Αρτεμη για να τον κάνει   καλά.  Από χρυσά που αναζητούνται είναι ακόμη, ένα χρυσό  ελάφι  που υπήρχε  στο ναό,   ο χρυσός  αϊτός, μέσα  σε  μια  σπηλιά, που βρίσκεται  κοντά  στου  Μητσόπουλου- είχαν ψάξει κάποιοι- , στα ορεινά του Λεμονοδάσους  και  άλλα.  Κοντά  στου  Μητσόπουλου, υπάρχει και πηγάδι, που λένε ότι καταλήγει στην Αρτιμο.

 

                            Ο ΜΥΘΟΣ  ΤΗΣ  ΙΕΡΕΙΑΣ   ΑΥΡΑΣ

 

           Η νύμφη-ιέρεια  Αύρα   σε γλυπτό  που στόλιζε ναό της Επιδαύρου.

     Με την ευκαιρία  αυτή ας δούμε ένα μύθο για την Αρτιμο.

     Η Αύρα, η κόρη του μυθικού βασιλιά της Αρκαδίας Λέλαντος και της νύμφης Περίβοιας, ήταν μία από τις συντρόφισσες της  θεάς Αρτέμιδας – μάλλον για ιέρειες επρόκειτο – που οι αρχαίοι  είχαν  ναό της στην Αρτιμο (1.300 π.Χ).

   Την Αύρα, λοιπόν, την ερωτεύθηκε ο θεός του κρασιού Βάκχος – ή κάποιος οινοποιός. Στην αρχή η Αύρα τον εκδίωξε, αλλά κατόπιν είδε  στο όνειρό της την Αφροδίτη, που της είπε να τον αγαπήσει.

    Ετσι, η Αύρα ερωτεύθηκε παράφορα  το Βάκχο-οινοποιό- και  από τον έρωτά της αυτό, απέκτησε δίδυμα.

    Όμως ο Βάκχος κυνηγούσε κι άλλες γυναίκες, γεγονός που οδήγησε την πολύ ερωτευμένη Αύρα  στην τρέλα, με αποτέλεσμα  να φάει – σκοτώσει- το ένα της παιδί.

    Όταν η Αύρα  συνήλθε και συνειδητοποίησε  τι είχε κάνει, έφυγε από  την Αρτιμο  ανατολικά, για να πέσει στο γκρεμό. Πιθανόν στου Σακελλάρη, πιθανόν στο Κακό-λόγγο του Καραπολιτιού. Τότε ο Δίας τη λυπήθηκε  και τη μεταμόρφωσε  σε πηγή  νερού εκεί γύρω. (Στο  Καραπολίτι  έχει τοποθετηθεί και σχετική  πινακίδα τοποθεσίας ΑΥΡΑ).

    Κατά άλλη εκδοχή, όταν η Αύρα  γέννησε  τα δίδυμα, η Αρτεμις θύμωσε γιατί είχε χάσει  την αγνότητά της –έπρεπε ως ιέρειά της να παραμείνει παρθένα – και την έδιωξε  από το ιερό της.

    Τότε  η Αύρα  πήρε τα δίδυμα  και έφυγε  προς την Ερμιονίδα, και πήγε  στην περιοχή που είναι σήμερα το χωριό Δίδυμα - δεν ξέρουμε  αν από αυτό πήραν το όνομά τους  ή από  τους δίδυμους λόφους που είναι τριγύρω.

    Πάντως και στα Δίδυμα έχουν βρεθεί αρχαιότητες – υπάρχει μάλιστα πανάρχαιο  πηγάδι  κτισμένο με ογκόλιθους.

 

    ***** Βόρεια της Αρτίμου, που η παραλία της ηλεκτροφωτίστηκε το 1997, βρίσκεται  το νησάκι  Αρτιμο ή Γαλένθη, πλούσιο σε απολιθώματα, γεγονός που μαρτυρεί την αρχέγονη καταγωγή του  και τις γεωλογικές ανακατατάξεις  που σημειώθηκαν στη περιοχή. Πιο  βόρεια είναι το «Μπούρτζι» ,  και ο   ύφαλος   Μαυροκορδάτου διαμέτρου  100 μέτρων, σημείο που έχει πολλά ψάρια- εκεί που ένα «δελφίνι»  το 1996  κομμάτιασε ψαροντουφεκά.

     Απέναντι από τα νησάκια  είναι  οι Αλυκές,  όπου  από τα πολύ  χρόνια οι  κάτοικοι  της περιοχής  μάζευαν αλάτι.

  

    Μετά το 1920 χρησιμοποιήθηκαν από το κράτος σαν ιχθυοτροφείο. Κατά  την  Κατοχή,  ένας ντόπιος ο Τάσος Καράμπαμπας, συγκέντρωσε  καθαρό αλάτι  αλλά  δεν μπόρεσε να το πουλήσει και τα εγκατέλειψε.  Από τότε  νοικιάζεται σαν ιχθυοτροφείο. Δίπλα  είναι η γνωστή  πλαζ,  τουριστικά συγκροτήματα  και ταβέρνες.

   Εκεί σχηματίζεται  μια μικρή χερσόνησος κι όπως λέγεται εκεί  πνίγηκε ο  Σάρωνας .

          Ο Σάρωνας βρήκε τη χώρα σε καλή και ήρεμη κατάσταση και αφιέρωνε για   τα   θέματά της λίγο χρόνο. Τον υπόλοιπο  ασχολιόταν με το κυνήγι. 'Ηταν πολύ επιδεικτικός, και του άρεσε να τον θαυμάζουν και να τον χειροκροτούν.  Δεν ήξερε όμως, καθόλου κολύμπι. Αποτέλεσμα  της  ιδιοσυγκρασίας του είναι και το αναφερόμενο από τη μυθολογία , γεγονός:

         Μια μέρα ο  Σάρωνας  βγήκε στο δάσος για κυνήγι. Κάποια στιγμή συνάντησε ένα ελάφι, αλλά επειδή δεν μπόρεσε να το σκοτώσει, το κυνήγησε μέχρι την ακτή, όπου  το απόκλεισε σε μικρή  χερσόνησο. Το ελάφι, δεν βρήκε χώρο να κρυφτεί  κι  έπεσε  στη  θάλασσα. Ο  Σάρωνας επιδεικτικός όπως ήταν, έπεσε κι αυτός στο νερό  για να το πιάσει. Aλλά αφού δεν ήξερε κολύμπι, πνίγηκε. Κι έτσι έμεινε η μυθική παροιμία « Σάρωνος   ναυτικότερος».  

     Το σώμα του βγήκε στον Πώγωνα, το αρχαίο λιμάνι της Τροιζήνας, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Βίδι. Ετσι προς τιμήν του ο κόλπος ονομάστηκε Σαρωνικός κόλπος.

    Tότε   οι τόποι, οι πόλεις, τα βουνά και οι θάλασσες έπαιρναν τα ονόματα των θεών βασιλιάδων, ηρώων, ή επιφανών  πολιτών, ανδρών  και γυναικών.

       Στην παραλία της Αρτίμου υπήρχαν  "ληνά" - πατητήρια σταφυλιών -  δείγμα ότι η περιοχή είχε αμπέλια. Ακόμη στην παραλία  υπήρχε το αλώνι του  Σκούρτη.

 

                                                                     ΒΑΣΙΛΗΣ  ΠΑΝ. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ

 

 

© ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ- KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή  www.koutouzis.gr .

 

 Αρχή