ΤΡΟΙΖΗΝΑ ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
( Σχεδίασμα Βασίλης Παν. Κουτουζής)
Ως πρώτος βασιλιάς της περιοχής Τροιζηνίας αναφέρεται ο Ωρος, πρώτη επώνυμη αναφορά (1400 π.Χ.) οποίος εξ αρχής ενομίζετο Αιγύπτιος την καταγωγή. Αυτή την εποχή άλλωστε είχαν έρθει από την Αίγυπτο στην περιοχή του Αργους ο Δαναός με τις 50 κόρες του και οι 50 γιοι του Αίγυπτου. Είχε ονομάσει τη χώρα του Ωραία και βρισκόταν βορειοδυτικά της σημερινής Τροιζήνας, προς την Καλλονή ας πούμε.Ο Ωρος γλύτωσε τότε τη σφαγή διότι δεν πήγε να κοιμηθεί με τη Δαναίδα που του έτυχε,αφού κάτι υποψιάστηκε και έφυγε προς την Τροιζήνα και φέρεται ως πρώτος βασιλιάς της περιοχής, πρώτη επώνυμη αναφορά (1400 π.Χ.) . Η ιστορία αυτή τεκμηριώνεταιτεκμηριώνεται σημαντικά με τους πίνακες γενεών των διαφόρων λαών και των αρχαίων Ελλήνων του Βασίλη Κουτουζή, εισέτι από το γεγονός ότι ο Ωρος είχε ιδρύσει ναούς της αιγυπτιακής Θεάς Ισιδας στην Τροιζήνα (Παυσανίας Κορινθιακά 156 μ.Χ), και στην Παλαιόπολη /Βαθύ/ Μεθάνων που παλιά λατρευόταν η Ισιδα. Εκεί το 1970 είδα μια πέτρα που έγραφε «ΙΣΙ». Επίσης τεκμηριώνεται και από ανακαλυφθέντα στον Πόρο κιονόκρανα αιγυπτιακής τεχνοτροπίας στο ναό της Απατουρίας Αθηνάς.
Κατόπιν βασίλεψε ο εγγονός του Αλθηπος,(γιος της κόρης του Ληίδας και του Ποσειδώνα). Κατά την εποχή του Άλθηπου, ο Ποσειδώνας και η Αθηνά , φιλονίκησαν για τα δικαιώματα τους στη χώρα. Η διαφορά λύθηκε με επέμβαση του Δία, και δόθηκε στους δύο θεούς ισοτιμία.
Έτσι οι κάτοικοι ονόμασαν την Αθηνά, Σθενιάδα (πολιούχο) και τον Ποσειδώνα , βασιλέα. Γι αυτό και τα νομίσματα της Αλθηπίας -έτσι είχε ονομάσει τη χώρα του ο Άλθηπος- είχαν στη μια όψη την κεφαλή της Αθηνάς, και στην άλλη την τρίαινα του Ποσειδώνα.
Ο Άλθηπος είχε ένα γιο, το Σάρωνα -1300 Π.Χ. -που κυβέρνησε τη χώρα μετά από αυτόν, και την ονόμασε Σαρωνίδα.
Ο Σάρων ίδρυσε προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας ένα ναό τόσο μεγαλόπρεπο, ώστε ονόμασαν τον όρμο της Τροιζήνας «Κόλπο της Φοίβης» και τη λίμνη δίπλα Φοιβαία Ψήφτα). Εκεί κάθε χρόνο γινόταν γιορτή, τα Σαρώνεια, που έμοιαζαν με τα Ελευσίνια.
Ο Σάρωνας βρήκε τη χώρα σε καλή και ήρεμη κατάσταση και αφιέρωνε για τα θέματά της λίγο χρόνο. Τον υπόλοιπο ασχολιόταν με το κυνήγι. 'Ηταν πολύ επιδεικτικός, και του άρεσε να τον θαυμάζουν και να τον χειροκροτούν.
Αυτό, όμως, του στοίχισε τη ζωή. Κάποτε κυνηγούσε ένα ελάφι. Το ζώο, μη έχοντας άλλη διέξοδο διαφυγής, έπεσε στη θάλασσα, αλλά ο Σάρων συνέχισε να το καταδιώκει κολυμπώντας! Χωρίς να το καταλάβει, απομακρύνθηκε πολύ από την ακτή, οι δυνάμεις του τον εγκατέλειψαν, ή δεν ήξερε καλό κολύμπι και πνίγηκε. Κι έτσι έμεινε η μυθική παροιμία «Σάρωνος ναυτικώτερος».
Το πτώμα του Σάρωνα εκβράσθηκε στην ακτή, κοντά στον αρχαίο ναό της Σαρωνίας ή Σαρωνίας Αρτέμιδας, που είχε ο ίδιος κατασκευάσει. Στο σημείο εκείνο και ετάφη. Από τότε ο μεν κόλπος αυτός, μεταξύ της Τροιζήνας και της Αττικής, ονομάσθηκε «Σαρωνικός Κόλπος» από το όνομα του Σάρωνα. η δε θαλάσσια έκταση "Σαρωνίς". Σήμερα "Σαρωνίς" ονομάζεται η Δάριζα. Μια άλλη εκδοχή θέλει το ναό της Αρτέμιδας στην Αρτιμο. Ισως δε να υπήρχαν δύο.
Όμως δεν είναι εξακριβωμένο που είχαν το βασίλειό τους. Μπορεί στη γνωστή Τροιζήνα, μπορεί και σε άλλο σημείο της περιοχής, διότι τα σημαντικά ευρήματα είναι διάσπαρτα.
Για πλήρη ενημέρωση περί της καταστάσεως στην αρχαία Τροιζηνία δείτε και κεφάλαια 10.000π.Χ και Καλαυρία. Πολλά σχετικά στοιχεία, ιδίως όσα ανακαλύπτονται τελευταία υπάρχουν εκεί.
Μετά τον Σάρωνα, στο θρόνο ανέβηκε ο φερτός Ανθας, γιος του Δηϊμαχου και της Αλκυόνης ή Χιόνης, εγγoνός του Βορέα, 1280 π.Χ. Ο Ανθας ονόμασε την πόλη του Άνθεια. Είχε δε έναν αδελφό τον Υπέρη, που εγκαταστάθηκε στην Καλαυρία και την ονόμασε Υπέρεια.
Ο 'Ανθας είχε ένα γιο, τον Αέτιο, που ήθελε να μετονομάσει μία από τις δύο πόλεις σε «Ποσειδωνία»- πιθανότερα την Καλαυρία. Πιστεύεται ότι η Ανθεια, ήταν εκεί που είναι η Απάθεια, όπου έχει ανακαλυφθεί και το αρχαίο νεκροταφείο, με τους θαλαμωτούς τάφους. (Πάνω από το κτήμα Τσαμαρδά).
'Ομως δεν πρόλαβε να βασιλεύσει γιατί τότε κατέλαβαν την Τροιζήνα οι γιοι του Πέλοπα του Ταντάλειου, Τροιζήν και Πιτθέας – γύρω στα 1260, εποχή που ζούσε και ο Ηρακλής.
Τα λιθοβόλια
Κατά την μακρινή αρχαιότητα στην Τροιζήνα, κάθε χρόνο, γινόταν εορτή προς τιμήν των γονιμικών θεοτήτων Δαμίας και της αδελφής της ή κόρης της Αυξησώς, που ήταν πρόδρομες ή αντίστοιχες της Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης.
Η γιορτή ονομαζόταν «Λιθοβόλια» γινόταν σε ανάμνηση της θανάτωσης δια λιθοβολισμού των δύο θεοτήτων.
Σύμφωνα με την παράδοση που διέσωσαν ο Ηρόδοτος (485 - 421/415 π.Χ.) αλλά και ο Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ), και οι δύο θανατώθηκαν δια λιθοβολισμού από τους Τροιζήνιους όταν μετοίκησαν από την πατρίδα τους την Κρήτη, που εξεγέρθηκαν εναντίον τους διότι αναμίχθηκαν σε κάποια αναταραχή που είχε ξεσπάσει στην πόλη.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής που ήταν γεωργικής υφής γινόταν τελετουργικός λιθοβολισμός της γης που αποσκοπούσε που αποσκοπούσε στη γονιμότητά της και στην ευόδωση της βλάστησης, της ανθοφορίας και της συγκομιδής. Ηταν δηλαδή κάτι σαν το όργωμα της γης. Ηταν μια γιορτή σαν τα "Ανθεστήρια" που γίνονταν αλλού, ή των τελευταίων χρόνων στο Γαλατά λόγω της μεγάλης καλλιέργειας ανθέων.
Αργότερα στην Τροιζήνα όπου υπήρχε ναός της Θεσμοφόρου (νομοθέτου) Δήμητρας, γινόταν κάθε χρόνο γιορτή, που ονομαζόταν «Θεσμοφόρεια». Η γιορτή αυτή διεξαγόταν υπό τύπον συμβολισμών και παρακλήσεων, που σχετίζονταν με τη γονιμότητα της γης, αλλά και την ευγονία και πολυτεκνία των γυναικών.
'Οταν εισέβαλαν στην Τροιζηνία τα δυο αδέλφια Πιτθέας και Τροιζήν, ο Πιτθέας έγινε βασιλιάς της Άνθειας -σημερινή Τροιζήνα. Ο Ανθας -κι ο γιος του Αέτιος- έφυγαν στη Μ. Ασία- τότε λεγόταν αλλιώς - μαζί με άλλους και ίδρυσαν την Αλικαρνασσό. Ο Τροιζήν κατέλαβε την Υπέρεια-σημερινή Καλαυρία. Τότε ο Υπέρης αναγκάστηκε μαζί με άλλους Καλαβρούς και Αχαιούς να αποδημήσει στην Κάτω Ιταλία. Από αυτούς ολόκληρη περιοχή ονομάστηκε Καλαβρία (περίπου το 1250 π.Χ.). Εκεί αργότερα ιδρύθηκε και η πόλη Ποσειδωνία. Ξαφνικά, όμως ο Τροιζήν πέθανε. Τότε ο Πιτθέας ανάγκασε τις δυο πόλεις να ενωθούν σε μία, και τις ονόμασε Τροιζήνα, σε ανάμνηση του αδελφού του.
Μετά το θάνατο του Τροιζήνος, οι δυο γιοι του Ανάφλυστος και Σφηττός ήρθαν στην Αττική, όπου ίδρυσαν δυο ομώνυμες πόλεις (ο πρώτος την Ανάβυσο και ο δεύτερος την Σφηττό στην περιοχή των Σπάτων). Ιδρυσαν ακόμη την Πιθάη.
**** Κατά μία εκδοχή ο Πιτθέας δεν είχε αδελφό με το όνομα Τροιζήν, αλλά αδελφή. Που το όνομά της δόθηκε και σε άλλες πόλεις της Αρχαίας Ελλάδας.
Ο Διονύσιος Πύρρος ο Θετταλός (1777-1853) εκ Καστανιάς Τρικάλων αναφέρει:
«Ημείς απεράσαντες με κόπον τους πολλούς ποταμούς και ρύακας της Κορώνης και τα διάφορα αυτής χωρία και δάση ήλθομεν το εσπέρας εις το Νησί λεγόμενον Χώρα. Αύτη είναι μια κωμόπολις εις επίπεδον τόπον, και προς δυσμάς του Παμισού ποταμού και 2 μίλ. προς βορράν του στόματος αυτού και της θαλάσσης. Αύτη η χώρα είναι καλώς κατωκημένη, από ευγενείς Έλληνας και έχει προϊόντα διάφορα και πολλά, μάλιστα οίνον κάλλιστον Νησιώτικον καλούμενον. Η χώρα αύτη ελέγετο το πάλαι Τροιζήν, ύστερον ωνομάσθη Νησί του Δρίζαγα. Προς βορράν του Νησιού είναι η Πιπερίτσα χωρίον και προς δυσμάς αυτού είναι των Φράγγων Σπητάλια χωρίον, όπου είναι τινά ερείπια παλαιά, ίσως αυτού ήτον η Τροιζήν των παλαιών Μεσσηνίων».
Μόνος πλέον ο Πιτθέας κυριαρχούσε στην Τροιζήνα και την Καλαυρία, που εκτείνονταν από το όρος Ορθολίθι μέχρι το ιερό της Θερμησίας Δήμητρας, νότια του Σκυλλαίου ακρωτηρίου. Το Σκύλλαιο πήρε το όνομά του εκ της ταφής της κόρης του βασιλιά των Μεγάρων Νίσου ( 1240 πΧ) Σκύλλης. Η Σκύλλη είχε ερωτευθεί τον Μίνωα, ο οποίος την ώθησε να προδώσει τον πατέρα της. Όμως τελικά ο Μίνωας την έδεσε από το πλοίο του και την έσυρε μέσα στη θάλασσα ώσπου πνίγηκε. Η ακτή που εκβράστηκε το πτώμα της - Τσελεβίνια - ονομάστηκε Σκύλλαιο.
Ο Πιτθέας εθεωρείτο ως ο σοφότερος άνθρωπος της εποχής, και αναφέρεται ότι είναι εκείνος που δίδαξε πρώτος τη ρητορική, περί της οποίας άφησε σύγγραμμα. Του αποδίδονται δε και τα ρητά: « Μηδέν άγαν» (;) και « μη δικάσης πριν αμφοίν τον μύθον ακούσεις».
Ο Πιτθέας από το γάμο του απέκτησε μία κόρη, την Αίθρα, την οποία αρχικά επρόκειτο να νυμφευθεί ο Βελλεροφόντης, μυθικός ήρωας, γιος του Γλαύκου, βασιλιά της Εφύρας( Κορίνθου).
Ομως, εκδιώχθηκε ο Βελλεροφόντης, και ο Πιτθέας την έδωσε στον Αιγέα, αφού πρώτα τον μέθυσε.
Πριν από τον Πιτθέα είχαν έρθει στη Δρυόπη οι Δρύοπες.
Παλάτι Πιτθέα - αναπαράσταση Ποσειδών- Αίθρα Αιγέας-Θησέας (αγγεία)
Ο μυθικός βασιλιάς των Αθηνών, Αιγέας ( 1270 π.Χ.) γιος του Ερεχθίδη Πανδίονα του Β, παντρεύτηκε πολλές φορές, χωρίς να καταφέρει να αποκτήσει διάδοχο. Ηλικιωμένος πια κατέφυγε στο Μαντείο των Δελφών για να ζητήσει τη γνώμη του. Εκεί πήρε το χρησμό: « Ασκού τον προύχοντα ποδάρνα, φέρτατε λαών, μη λύσης, πριν γουνόν Αθηναίων αφικέσθαι».
Δηλαδή: « Μη λύσεις τον προεξέχοντα πόδα του ασκού, μεγάλε αρχηγέ των λαών, πριν φθάσεις εις τον δήμον Αθηναίων».
Ο Πιτθέας αντελήφθη την έννοια του χρησμού, αλλά την απέκρυψε. Ύστερα δώρισε στον Αιγέα έναν ασκό με παλιό εκλεκτό κρασί. Ο Αιγέας ανύποπτος άνοιξε τον ασκό και ήπιε όλο το περιεχόμενο, πράγμα που απαγόρευε ο χρησμός. Κι όπως ήταν φυσικό μέθυσε. Τότε ο Πιτθέας βρήκε την ευκαιρία να τον κοιμίσει με την πολύ νεαρή κόρη του την Αίθρα. Αυτό το έκανε ο Πιτθέας για να καλύψει τις ερωτικές σχέσεις της Αίθρας με τον απόγονο του Καλαυρού.
Όταν ο Aιγέας συνήλθε από το μεθύσι του και απέκτησε συνείδηση του περιβάλλοντος και των γεγονότων, και χωρίς να ξέρει τι ιδιαίτερα συνέβαινε, συνέστησε στην Αίθρα, αν από την ένωσή τους, γεννιόταν αγόρι, να το ανάτρεφε αντάξια του πατέρα του και του παππού του.
Υστερα την πήγε στο δρόμο που οδηγούσε στην Ερμιόνη, όπου υπήρχε ογκώδης βράχος που ονομαζόταν «βωμός Σθενίου Διός»,- υποδεικνύεται σήμερα αυτή η πέτρα από την αρχαιολογία - και τοποθέτησε κάτω από αυτήν το σπαθί και τα σανδάλια του. Αυτό το βράχο έπρεπε να μετακινήσει ο γιος του, αν γεννιόταν γιος, και να φορέσει τα σανδάλια και το ξίφος για να τον αναγνωρίσει όταν θα συναντιόντουσαν. Κατόπιν επέστρεψε στην Αθήνα.
Οταν γεννήθηκε ο Θησέας (1230 π.Χ.) εξακολουθούσε να υπάρχει η φήμη ότι αυτός ήταν γιος του Ποσειδώνα, από τον οποίο η Αίθρα βιάστηκε όταν είχε πάει να προσφέρει σπονδές στον τάφο του Σφαίρου.
Πάντως ο Απολλόδωρος, ο Παυσανίας , ο Πλούταρχος και άλλοι, μας πληροφορούν με όμοιο τρόπο, ότι ο Αιγέας, φεύγοντας , έδωσε δημόσια εντολές για την ανατροφή του γιου του, πράγμα που φανερώνει νόμιμες σχέσεις του Αιγέα με την Αίθρα. Ομως ποτέ η Αίθρα δεν πήγε στην ΑΘήνα όπου ήταν βασιλιάς ο υποτιθέμενος άνδρας της. Παρέμεινε στην Τροιζήνα, κοντά στον πατέρα της.
*** Πολύ αργότερα, όταν οι Διόσκουροι Κάστορας και Πολυδεύκης πήγαν στην Αθήνα να ελευθερώσουν την αδελφή τους την ωραία Ελένη, που είχε αρπάξει ο Θησέας με τη βοήθεια του Θεσσαλού ήρωα Πείριθου (πριν γίνει σύζυγος του Μενέλαου), απήγαγαν την Αίθρα στο Αργος και από κει στη Σπάρτη όπου η Ελένη παντρεύτηκε το Μενέλαο. Εκεί η Αίθρα έγινε κυρία των τιμών στην αυλή της Ελένης. Όταν δε ο Πάρις απήγαγε την Ελένη στη Τροία πήρε μαζί του και την Αίθρα, την οποία απελευθέρωσε ο εγγονός της Ακάμας (γιος του Θησέα), σε μεγάλη όμως ηλικία.
*** 'Οπως πιστεύεται, ο Θησέας γεννήθηκε στην αρχαία κώμη Γενέθλιο, που βρισκόταν στη μέση του δρόμου που οδηγεί από την Τροιζήνα στον Πώγωνα. Πώγων είναι το λιμάνι που αρχίζει από την ακτή που σήμερα λέγεται Βίδι. ΒΑ του Γενέθλιου κτίστηκε αργότερα ο ναός του Άρη, επειδή ο Θησέας νίκησε τις Αμαζόνες. Κατά τη νίκη του ο Θησέας απήγαγε και συνδέθηκε ερωτικά με την αμαζόνα Ιππολύτη ή Αντιόπη, με την οποία απέκτησε τον Ιππόλυτο. Ανατολικά, παρά το σημερινό Δρεπάνι, επί της ακτής του Πώγωνα, υπήρχε η αρχαία κώμη Κελενδερίς Δείτε το χάρτη.
Κοντά στο Δρεπάνι είναι η Μαγούλα όπου το 1997 έγιναν ανασκαφές με επίβλεψη της αρχαιολόγου κ. Ελένης Κονσολάκη, και ανακαλύφθηκαν ερείπια παλατιού μυκηναϊκής εποχής και θολωτοί τάφοι, μεταξύ των οποίων και ένας βασιλικός. Επίσης άλλα σημαντικά ευρήματα τα οποία μελετώνται. Ισως πρόκειται περί της Κελενδερίδας.
Δείτε σχετικά και το γενικό χάρτη της Τροιζηνίας.
Ολοι μας γνωρίζουμε πολλά για το Θησέα ή μπορούμε να τα βρούμε στις διάφορες εγκυκλοπαίδειες.
Θα αναφέρουμε, όμως εδώ την απαγωγή της Τροιζήνιας νεανίδας Αναξούς από το Θησέα, γεγονός που δεν αναφέρεται συχνά. Την Αναξώ απήγαγε ο Θησέας όταν ακόμη ήταν πολύ μικρός.
*** Είπαμε ότι ο Θησέας από το γάμο του με την αμαζόνα Αντιόπη ή Ιππολύτη απόκτησε ένα γιο τον Ιππόλυτο. Μετά η αμαζόνα γυναίκα του σκοτώθηκε. Υστερα από χρόνια ο Θησέας παντρεύτηκε τη Φαίδρα, την κόρη του Μίνωα που είχε φέρει μαζί του από την Κρήτη, αφού σκότωσε το Μινώταυρο. Και έστειλε το γιο του στην Τροιζήνα στον προπάππο του Πιτθέα. Ο Θησέας παντρεμένος πια με τη Φαίδρα ξαναγύρισε στην Τροιζήνα - για να εξαγνιστεί για το φόνο του θείου του Πάλλαντα - όπου η Φαίδρα είδε τον Ιππόλυτο. Ο Ιππόλυτος ξεχώριζε για την ομορφιά του και την ικανότητά του στις αρματοδρομίες. Λάτρευε την Άρτεμη (θεά της αγνότητας) και περιφρονούσε την Αφροδίτη ( θεά του έρωτα), γεγονός που έκανε την Αφροδίτη να ζηλέψει και, για να τον εκδικηθεί, έβαλε τη μητριά του, Φαίδρα να τον ερωτευτεί. Και, όταν δεν ανταπέδωσε τον έρωτά της, την έκανε να τον κατηγορήσει ψευδώς ότι είχε επιχειρήσει να τη βιάσει· ο Θησέας τον κυνήγησε και, την ώρα που έφευγε με το άρμα του προς την Επίδαυρο, όρμησε ένα τέρας από τη θάλασσα, γεγονός που έκανε τα άλογά του να αφηνιάσουν και να σκοτωθεί ο Ιππόλυτος.
Το σημείο που λέγεται ότι σκοτώθηκε ο Ιππόλυτος είναι κάτω από τον Κόκκινο Βράχο του Ανω Φαναρίου που λέγεται σήμερα «φαράγγι του έρωτα», στο νέο δρόμο Καλλονής – Επιδαύρου, εκεί που είναι ένα γεφυράκι.
Τότε η Φαίδρα πήγε προς τη Δάριζα – Τσελεβίνια και κρεμάστηκε.
*** Ο γάμος και η σμυρτιά έχουν και τα δυο προστάτιδα την Αφροδίτη. Όταν κρατούμε ένα φύλλο σμυρτιάς στο φως, το βλέπουμε σαν να είναι τρυπημένο με βελόνα. Τις τρύπες αυτές τις απέδιδαν στη δυστυχισμένη Φαίδρα, τη σύζυγο του Θησέα, που από στενοχώρια για την περιφρόνηση του προγόνου της Ιππόλυτου, που τον είχε ερωτευτεί, τρύπησε τα φύλλα μιας σμυρτιάς στην Τροιζήνα, πριν κρεμαστεί στα κλαριά της. Κατά μια άλλη παράδοση η Φαίδρα τρύπησε τα φύλλα της σμυρτιάς για να εκδικηθεί την Αφροδίτη στο ναό της, γιατί δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει την εύνοια του Ιππόλυτου.
Αργότερα, ιδρύθηκε ιερό αφιερωμένο στον Ιππόλυτο στην Τροιζήνα, ερείπια του οποίου υπάρχουν σήμερα.
ΑΙΘΡΑ, λεπτομέρεια από αγγείο.
Οποια όμως και να ήταν η ερωτική ζωή της Αίθρας, μέσα από την ομίχλη της προϊστορίας προβάλει η μυθική μορφή της κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μάνας του Θησέα( 1230 π.Χ), με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής).
Ιέρεια της πλέον εγκεφαλικής επιστήμης ενώ ακόμη βρισκόταν στις αρχές της, η Αίθρα μάθαινε λογιστική (αριθμητική) στα παιδιά της Τροιζήνας, με εκείνη την πολύπλοκη μέθοδο, που προκαλεί δέος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν και οι αριθμοί συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).
Η αρχαία Τροιζήνα σε αναπαράσταση του γράφοντος, σύμφωνα με τις περιγραφές.
Επάνω δεξιά ο βασιλιάς Πιτθέας, με βάση όσα συμπεραίνονται για την προσωπικότητά του.
Η Τροιζήνα επί βασιλείας Πιτθέα, περί το 1230 π.Χ. βρισκόταν στη μεγαλύτερη ακμή της. Απλωνόταν δεξιά και αριστερά του ποταμού Χρυσορρόα, στην έκταση που σήμερα καλύπτουν τα λεμονοπερίβολα του Δαμαλά.
Βόρεια της πόλης ήταν το μαυσωλείο. Ομως το καλοκαίρι του 2006 ανακαλύφθηκε και άλλο νεκροταφείο ΒΑ της σημερινής πόλης. Νοτιοδυτικά, στη θέση Κάστρο, ήταν η Ακρόπολη, κοντά στον ποταμό Χρυσορρόα, ο οποίος δεν στέρεψε ούτε μετά από μια εννεαετή ανομβρία, όπως αναφέρει ο Παυσανίας. Η Ακρόπολη λεγόταν Αθηνιάς, λόγω του ναού της Σθενίας Αθηνάς (πολιούχου). Πολύ αργότερα, τον 6ο προς 5ο αιώνα π.Χ., τοποθετήθηκε στο ναό άγαλμα της θεάς, έργο του Αιγινήτη γλύπτη Κάλλωνα.
Νότια, έξω από αυτήν, υπήρχε ναός της Ακραίας Αφροδίτης. Ακόμη υπήρχαν ναοί του Λουτερίου Πανός, του Φυταλμίου Ποσειδώνα και της Θεσμοφόρου (νομοθέτου) Δήμητρας, για την οποία γινόταν κάθε χρόνο γιορτή, που ονομαζόταν «Θεσμοφόρεια». Βέβαιο είναι ότι η γιορτή διεξαγόταν υπό τύπον συμβολισμών και παρακλήσεων, που σχετίζονταν με τη γονιμότητα της γης, και την ευγονία και πολυτεκνία των γυναικών.
Το 1970 που επισκέφθηκα την περιοχή υπήρχαν ορισμένα ερείπια. Σήμερα είναι σκεπασμένα από πολύ πυκνά κλαδιά.
Στα βορειοδυτικά του σημερινού ομώνυμου χωριού, σώζονται λίγα ερείπια του τείχους της αρχαίας πόλης, και καλά διατηρημένος πύργος.
Δυτικά των κατοικιών, που ήταν ανατολικά του Ταυρείου ποταμού, βρισκόταν η Αγορά, ονομαστή την εποχή εκείνη. Εκεί υπήρχε η λεγόμενη «Στοά», στην οποία ήταν τα διάφορα καταστήματα, διαχωρισμένα μεταξύ τους, κατά είδος εμπορευμάτων.
Δυτικότερα βρισκόταν το θέατρο της πόλης και νότια αυτού το στάδιο, προς το λόφο. Εκεί στο λόφο χτίστηκε και ο τάφος της Φαίδρας. Κοντά στο στάδιο ήταν οι βωμοί του Διονύσου και των Θεμίδων.
Πάνω από το στάδιο βρισκόταν ο ναός της Κατασκοπείας Αφροδίτης. Ονομάστηκε έτσι γιατί κατασκόπευε τον ωραίο Ιππόλυτο όταν οδηγούσε το άρμα του.
Το λαμπρότερο οικοδόμημα της αγοράς ήταν ο ναός της Λυκείας Αρτέμιδος. Υπήρχε ακόμη το ιερό του τοπικού ήρωα Iππόλυτου, καθώς και δωρικός περίπτερος ναός και τέμενος, του οποίου το δυτικό τμήμα λειτουργούσε ως Ασκληπείο-ιαματικό ιερό.
Κοντά εκεί και ο ιερός βράχος που εξαγνίστηκε ο Ορέστης.
Τον Ορέστη, επειδή σκότωσε την μητέρα του Κλυταιμνήστρα, δεν τον δεχόταν πλέον κανείς στο σπίτι του. Επρεπε πρώτα να «καθαριστεί», να εξαγνιστεί.
Γι αυτό τον είχαν εγκαταστήσει σ ένα οικοδόμημα, κοντά στο ναό του Απόλλωνα, που ονομάστηκε «Ορέστου σκηνή».
Τον καθαρμό του Ορέστη έκαναν εννέα Τροιζήνιοι ιερείς, με νερό από την Ιπποκρήνη, ή Ιππου Κρήνη. Η κρήνη αυτή-πηγή- σχηματίστηκε από χτύπημα της οπλής του φτερωτού αλόγου, του Πήγασου, με το οποίο ο Βελλεροφόντης πήγε και ζήτησε για γυναίκα του την Αίθρα, από τον Πιτθέα.
Ο τόπος που βρισκόταν η πηγή αυτή, αν και περιγράφτηκε σαφέστατα από τον Παυσανία, (150 μ.Χ), δεν βρέθηκε από τους αρχαιολόγους. Υποθέτω όμως ότι πρόκειται για το νερό που έτρεχε στο Διαβολογέφυρο, (στο Χρυσορρόα ) όπου στους βράχους υπάρχουν σημάδια, σαν πατημασιές κατσίκας ή αλόγου.
Ακόμη ο Παυσανίας γράφει ότι στο σημείο που πέταξαν τα «καθάρσια»- τα αντικείμενα του καθαρμού- φύτρωσε δάφνη που σωζόταν μέχρι την εποχή του. Τέλος ο ίδιος γράφει (Παυσανίας Β 31-11) ότι οι απόγονοι των ιερέων που έκαναν την κάθαρση του Ορέστη, συνήθιζαν, ορισμένες ημέρες του έτους να δειπνούν στον τόπο του εξαγνισμού, με έξοδα του δημοσίου. Κάτι που διατηρήθηκε ως την εποχή του. Ήταν ένα είδος « πρυτανείας», στην οποία μετείχαν οι μυημένοι. Δηλαδή υπήρχε στην Τροιζήνα ένα είδος αποκρυφισμού, και πιθανότατα ετελούντο μυστήρια.
Άλλοι λόγοι που συνηγορούν στην άποψη ότι στην Τροιζήνα υπήρχαν αποκρυφιστές είναι η ύπαρξη:
== Ναού του Θεαρίου Απόλλωνα - προς τον Αγιο Γεώργιο, που ήταν ο αρχαιότερος στην Ελλάδα ναός του - θεότητα σχετική με τον αποκρυφισμό και την τέλεση μυστηρίων, και
== Ναού του Ερμή Πολύγιου. Ερμής ονομάστηκε από τους 'Ελληνες ο Tεχούτι ή Θώθ, ο οποίος κατά το 4.000 π.Χ. έδωσε στα μυστήρια της Αιγύπτου την παλιά τους αίγλη και μεγαλείο. Πιθανότατα ο πρώτος βασιλιάς ο Ωρος, που εθεωρείτο Αιγύπτιος,- είχε το όνομα Αιγύπτιου Θεού - να είχε μεταφέρει τον αποκρυφισμό και τα μυστήρια. Ισως να ήταν και γιος του Αίγυπτου.
== Επίσης ναού της Ισιδας, θεότητας της Αιγύπτου.
***** Εδώ πρέπει να παραθέσουμε τα ακόλουθα:
Παιδιά του Αιγύπτιου Βήλου και της Ηερίης – η όποιας κι αν ήταν η γυναίκα του- ήταν ο Δαναός και ο Αίγυπτος- ήταν δίδυμοι. Αναφέρεται ότι αυτοί είχαν και άλλα τέσσερα αδέλφια, τους Κηφέα, Φινέα, Φοίνικα και τον Αγήνορα.
Όμως τόσο ο Δαναός όσο και ο Αίγυπτος είχαν αργείτικη καταγωγή αφού ήταν εγγονοί του Μέμφιδα, γιου της Ιούς και κόρης του Ίναχου του Αργους. Η Ιω είχε καταφύγει στην Αίγυπτο για να αποφύγει την οργή της θεάς Ήρας πριν από τον καταποντισμό - κατακλυσμό.
Αρχικά ο Αίγυπτος ορίστηκε από το Βήλο βασιλιάς της Αραβίας- την οποία ονόμασε Αίγυπτο - και ο Δαναός βασιλιάς της Λιβύης. Ο Αίγυπτος απέκτησε 50 γιους, και ο Δαναός 50 κόρες, από τις γυναίκες που παντρεύτηκε – Ευρώπη, Αντινόη, Τεγέα και Κασιέπεια.
Όμως ο Δαναός φοβόταν τους 50 γιους του Αίγυπτου. Γι αυτό ναυπήγησε πλοίο με 50 κουπιά, και μ αυτό ήρθε μαζί με τις κόρες του στο Αργος.
Έτσι ξαναγύρισε στα χώματα των πατέρων του γύρω στα 1500-1470 π.Χ., μετά από ένα πολυήμερο ταξίδι.
Όμως ενώ ζούσε ευτυχής με τις κόρες του, και τους υπηκόους του, κατέφθασαν στο Αργος οι γιοι του αδελφού του, που ήθελαν να παντρευτούν τις κόρες του, τις Δαναΐδες.
Υπήρξαν αντιρρήσεις, αλλά οι γιοι του Αίγυπτου, δε σήκωναν κουβέντα. Έτσι ακολούθησε ομαδικός γάμος. Και μετά καθένας με τη σύζυγό του εγκαταστάθηκε σ ένα βασίλειο σε πεδινές περιοχές που δεν είχαν βασιλιάδες, γιατί ο πληθυσμός του τότε Ελληνικού χώρου ζούσε στα ορεινά, από το φόβο επανάληψης των καταποντισμών.
Αλλά σταδιακά οι Δαναΐδες κατάσφαξαν τους συζύγους με μικρά ξίφη που τις είχε εφοδιάσει ο πατέρας τους.
Ο μόνος γιος του Αίγυπτου που γλίτωσε ήταν ο Λυγκεύς, βασιλιάς της Λυγκείας του Αργους διότι τον ερωτεύθηκε η Δαναϊδα Υπερμήστρα, που του έτυχε, και τον φυγάδευσε. (Δείτε τους προϊστορικούς ανθρώπους).
Στην αγορά της Τροιζήνας υπήρχαν: ναός του Σωτήρος Διός που έχτισε ο Αέτιος, ναός της Σωτείρας Αρτέμιδος που χτίστηκε από το Θησέα μετά την θριαμβευτική επιστροφή του από την Κρήτη, αφού σκότωσε το Μινώταυρο, και πολλά αγάλματα.
Λίγο πιο έξω από την πόλη, στο δρόμο που οδηγούσε στην Ερμιόνη, ήταν ο βράχος (βωμός Σθενίου Διός) που μετακiνησε ο Θησέας για να πάρει τα σανδάλια και το σπαθί του Αιγέα, και κοντά σ αυτόν ο ναός της Αφροδίτης, ο ναός των Αρδαλίδων Μουσών - όπου ο Πιτθέας δίδασκε τη ρητορική τέχνη - και οι βωμοί του Αρδάλου, του Πλούτωνα και της Περσεφόνης.
Κοντά στο ναό της Αφροδίτης, ήταν τρεις μαρμάρινοι θρόνοι, στους οποίους κάθονταν ο Πιτθέας και δύο ακόμη δικαστές και δίκαζαν. Στο σημείο αυτό δημιουργήθηκε το μνημείο-τάφος του Πιτθέα, όταν αυτός πέθανε.
Στο δρόμο προς το Γενέθλιο -Πώγωνα, υπήρχε ο ναός του Άρη.
Μετά τον τρωϊκό πόλεμο ( 1180 π.χ.) ο βασιλιάς του Αργους Διομήδης, ίδρυσε το ναό του Επιβατηρίου Απόλλωνα. Στην εκστρατεία αυτή, οι Τροιζήνιοι, είχαν πάρει μέρος με επικεφαλής τους στρατηγούς του Διομήδη, Ευρύλοχο και Σθένελο.
*** Κοντά στο ναό του Αγίου Γεωργίου, στο Βίδι, υπάρχουν πώρινα θεμέλια που αποδίδονται σε ναό της Αρτέμιδας.
*** Αναφέρεται ακόμη ότι ο σημερινός Αγιος Επιφάνειος, είναι χτισμένος πάνω στο ναό του Επιφανείου Διός.
Από αρχαίο αγγείο που βρίσκεται
στο Μουσείο του Λούβρου.
Στην περιοχή υπήρχε στόμιο σπηλαίου, από το οποίο, όπως ενομίζετο, ο Ηρακλής έβγαλε τον Κέρβερο, από τον Άδη στον απάνω κόσμο.
*** Στην Τροιζήνα βρέθηκε πλάκα στην οποία αναγράφονται λογαριασμοί του ταμείου Τροιζηνίων και έξοδα κατασκευής οδών, όπως της εργασίας της οδού Ψίφας, πράγμα που μαρτυρεί ότι υπήρχε δρόμος προς την Επίδαυρο, κατά μήκος της παραλίας της Ψιφας -Φήφτας - που φαίνεται να ήταν κατοικημένη, αφού διακρίνονται υποθαλάσσια ερείπια κατοικιών και άλλων κτισμάτων.
Ο καρόδρομος αυτός περνούσε από το φρούριο της Δρυόπης, κοντά στο σημερινό Άνω Φανάρι, μέσα από μεγάλη πύλη, που ήταν δίοδος από την Τροιζήνα προς την Επίδαυρο και το Αργος.
Αναφέρεται, πάντως, ότι στην Ψίφα υπήρχε αρχαίος ναός της Αρτέμιδας, και δρόμος από τον οποίο η Θεά πήγαινε στον άλλο ναό της στην Αρτιμο.
Φαίνεται, όμως, πως υπήρχε και άλλος δρόμος προς Αργος και Επίδαυρο, μέσα από το Φαράγγι της Τροιζήνας, που έβγαινε στον Καρατζά. Κατά μήκος του οποίου υπάρχουν λεύκες και σήμερα λέγεται δρόμος ή φαράγγι του Θησέα.
Εκεί οι κάτοικοι έχουν δει στρωμένες πλάκες, με ίχνη από το πέρασμα των κάρων. Σήμερα οι απλές γυναίκες της Χώριζας λένε ότι από κει περνούσε το....τρένο.
Ηρακλής και Τροιζήνα, αρχαϊκή στήλη Τροιζήνα: χάλκινη Τροιζήνα,αλαβάστρινες
κένταυρος Νέσσος. οπλίτη και δύο κράνη ομφιαλωτή φιάλη από πυξίδες 5ος αιών π.Χ.
( "Μηλιακό" ανάγλυφο 7ος και 6ος αιώνας π.Χ κλασικό τάφο.
από τάφο της Τροιζήνας,
460-350 π.Χ.)
Ολα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά.
ΤΙ ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΑ
== Ενα τιμητικό ψήφισμα της πόλης της Τροιζήνας για τον Εχίλαο Φιλωνίδου από τις
Πλαταιές (369 π.Χ.).
== Η γλυπτική των κλασικών χρόνων αντιπροσωπεύεται από δύο αγαλματίδια, ένα γυμνό αγόρι και μια γυναίκα με χιτώνα και ιμάτιο, που προέρχονται από τις παλαιές ανασκαφές του Legrand στην ακρόπολη της Τροιζήνας.
== Επιτύμβιες στήλες του 4ου αι. π.Χ., πρόσφατα ευρήματα από την περιοχή των νεκροταφείων της αρχαίας πόλης. Ανάμεσα στις τελευταίες ξεχωρίζει ένα αξιόλογο επιτύμβιο ανάγλυφο με υπερφυσικού μεγέθους παράσταση γυναίκας, που φοράει αργείο πέπλο με χαμηλό κόλπο και ιμάτιο που κάλυπτε και το κεφάλι. Το κεφάλι με το λαιμό, καθώς και οι βραχίονες, ήταν ένθετα, κατασκευασμένα από χωριστά κομμάτια μαρμάρου. Οι περισσότερες όμως από τις επιτύμβιες στήλες της Τροιζήνας ανήκουν στους αυτοκρατορικούς χρόνους, περίοδο κατά την οποία κατασκευάστηκε και μια σειρά από επιβλητικά ταφικά μνημεία γύρω από τα τείχη της πόλης.
== Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ένας αρχαϊκός ηγεμόνας καλυπτήρας με κερατοειδείς προεξοχές (τέλη 7ου - αρχές 6ου αι. π.Χ.), που βρέθηκε σε πρόσφατη ανασκαφή στην Τροιζήνα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς διατηρεί τον γραπτό της διάκοσμο και την υδρορρόη σε σχήμα λεοντοκεφαλής, είναι η γωνιακή πήλινη σίμη από την παλαιά ανασκαφή του Legrand στο Ιερό της Αφροδίτης Ακραίας στην Τροιζήνα, η οποία χρονολογείται γύρω στο 570 π.Χ.
== Στην πρωτογεωμετρική περίοδο ανήκουν δύο μεγάλοι αμφορείς που βρέθηκαν στις παλαιές ανασκαφές του Στάη στην Τροιζήνα.
== Στο Ιερό της Δήμητρας Θεσμοφόρου στη Τροιζήνα, από την ανασκαφή του Legrand βρέθηκαν κεραμεικά της Αρχαϊκής Εποχής ( του 7ο και 6ο αι. π.Χ.) μικρογραφικά λυχνάρια και σκυφίδια.
== Μαρμάρινο αγαλμάτιο όρθιας ντυμένης γυναικείας μορφής, που σώθηκε από το λαιμό έως τα γόνατα. Λείπουν επίσης το δεξιό χέρι και ο αριστερός πήχυς. Η γυναίκα φοράει πέπλο και ιμάτιο που φέρεται από τον αριστερό ώμο και συγκρατείται από το αριστερό χέρι. 4ος αι. π.Χ. Ανήκει στα ευρήματα των παλαιών ανασκαφών του Ε. Legrand στην Αρχαία Τροιζήνα.
== Μαρμάρινη ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη παράσταση μέσα σε κόγχη όρθιας μετωπικής γυναικείας μορφής, που φοράει χιτώνα και ιμάτιο. Η στήλη καταλήγει πάνω σε ταπεινό αέτωμα, θραυσμένο στην κορυφή, που έχει στο μέσο ανάγλυφη ασπιδίσκη. Στα αριστερά και δεξιά του τόξου της κόγχης ανά ένας πεντάφυλλος ρόδακας. Στο επιστύλιο εγχάρακτη επιγραφή ΛΑΙ ΧΑΙΡΕ. 2ος αι. μ.Χ. Ανήκει στα εκ περισυλλογής αρχαία της παλαιάς Συλλογής του Χρήστου Φουρνιάδη.
== Σε τάφους παιδιών βρέθηκαν θήλαστρα, πήλινες κούκλες με κινητά μέλη (νευρόσπαστα) και ένα παιχνίδι με αστραγάλους (κότσια). Την εικόνα της καθημερινής ζωής των αρχαίων δίνουν τα απλά πήλινα σκεύη φαγητού και πόσης που χρησιμοποιούσαν στο τραπέζι τους, οι πήλινες αγνύθες (υφαντικά βάρη) από τους αργαλειούς τους, οι χάλκινοι καθρέφτες και οι μετάλλινες στλεγγίδες (ξύστρες για τον καθαρισμό του σώματος).
== Στους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας χρονολογείται ένα πήλινο ηλιακό ρολόι επίπεδου τύπου, του οποίου σώθηκε μόνο ένα μικρό τμήμα. Βρέθηκε στην περιοχή της Τροιζήνας μέσα στην επίχωση ενός χριστιανικού καμαροσκέπαστου τάφου. Από τάφους των χριστιανικών χρόνων που ανασκάφηκαν κατά την τελευταία εικοσαετία στην Τροιζήνα και στα Μέθανα προέρχονται επίσης μερικά πήλινα αγγεία, λυχνάρια και κοσμήματα, που αντιπροσωπεύουν στην έκθεση την παλαιοχριστιανική και τη βυζαντινή περίοδο.
*** Στην αρχαία Τροιζήνα το χταπόδι ήταν ιερό και η αλιεία του απαγορευόταν. Αναφέρεται επίσης ότι σε κάποιες περιπτώσεις τα χταπόδια έβγαιναν στη στεριά και ότι αγκάλιαζαν δένδρα, ελιές και συκιές, και μάλιστα ότι έτρωγαν σύκα.
Στα χταπόδια αρέσει η ελιά και βυθίζοντας στο νερό κλαδιά ελιάς, τα χταπόδια τυλίγονταν γύρω τους και έτσι τα αλίευαν.
ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Κατά την εποχή του 'Αλθηπου, τα νομίσματα της Τροιζήνας (Αλθηπίας τότε) έφεραν την τρίαινα του Ποσειδώνα και την κεφαλή της Αθηνάς.
Το 750 π.Χ., όταν ο τύραννος του Αργους Φείδων, κατέλαβε την περιοχή, έκοψε τα πρώτα νομίσματα της Ευρώπης, στην Αίγινα, και τα επέβαλε σ ολόκληρη την περιοχή Αργολίδας, αποσύροντας τους οβολούς, τους οποίους συγκέντρωσε στο Αργος. Επίσης επέβαλε την ομοιομορφία μέτρησης εκτάσεων και βάρους (μέτρων και σταθμών).
Αριστερά αργυρό τετράδραχμο της Τροιζήνας, Ο Θησέας κυλάει το βράχο. Χάλκινο νόμισμα
5ος αιώνας π.Χ. Αθηνά Εργάνη, και τοξοβόλος Απόλλων 2-3 αιώνα μ. Χ. Νομισματικό Μουσείο Αθηνών
Νομίσματα, της Αθήνας (Αθηνά+Γλαύκα), ασημένιο τετράδραχμο 117 π. Χ. και της Κορίνθου (Αθηνά+Πήγασος), τετράδραχμο, 4ος αιών π.Χ. που εχρησιμοποιούντο και στην Τροιζηνία.
Το 430-240 Π.Χ. η Τροιζήνα έκοπτε αργυρά νομίσματα, τα οποία εικόνιζαν τους θεούς, Αθηνά, Αρτεμη, Απόλλωνα, Ποσειδώνα κ.α.
Για τα μετέπειτα χρόνια βλέπε trizina.allaxronia.htm PΩΜΑΙΟΙ – ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ - ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ - ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ.
Μέρος από τις
εκτεταμένες αρχαιότητες στην Τροιζήνα.
ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΙΤΘΕΑ
Πότε ακριβώς πέθανε ο Πιτθέας, δεν είναι γνωστό. Πάντως δεν ζούσε την εποχή του Τρωϊκού πολέμου, γιατί δεν αναφέρεται πουθενά. Και η Αίθρα, βρίσκεται πότε στην Αφιδνα, πότε στη Σπάρτη και πότε στην Τροία.
Αλλωστε το γεγονός ότι οι Τροιζήνιοι ( 1180 π.Χ) μετείχαν στον Τρωϊκό πόλεμο υπό τον Διομήδη, β. του Αργους-Σικυώνας, φανερώνει ότι ο Πιτθέας δεν υπήρχε. Μετά από αυτόν καταργήθηκε η βασιλεία στην Τροιζήνα. Το πολίτευμα αναφέρεται σαν «αριστοκρατικό», αλλά στην ουσία διάφοροι τύραννοι κυβέρνησαν την περιοχή, μεταξύ των οποίων ο Τήμενος του Αργους και ο Δηϊφόντης, β. της Επιδαύρου. Το 1124 π.Χ. έγιναν μετακινήσεις πληθυσμών στην περιοχή, πρώτα Δωριέων και μετά Ιώνων.
Τότε ή λίγο μετά, πρέπει να δημιουργήθηκε ο θεσμός της Αμφικτιονίας της Καλαυρίας - με αυτό το όνομα την συναντάμε. Επίσης πρέπει να δημιουργήθηκε και ο ναός του Ποσειδώνα. Αλλά τα στοιχεία που γνωρίζουμε δεν μας βοηθούν περισσότερο.
Πάντως είναι σίγουρο ότι με την αμφικτιονία της Καλαυρίας, η Τροιζήνα πέρασε σε δεύτερο πλάνο. Το 750 π.Χ. υπαγόταν στον Αργείο βασιλιά Φείδωνα.
Από κει και μετά άρχισε και η μετανάστευση. Στα χρόνια 656-5l0 π.Χ. Τροιζήνιοι , Αχαιοί και πολλοί Καλαβροί, μετανάστευσαν στην νότια Ιταλία, στην ακτή της Λευκανίας και έχτισαν την πόλη Ποσειδωνία, κοντά στη Σύβαρη. Ολη δε αυτή η περιοχή ονομάστηκε Καλαβρία. Σε πολλές πόλεις της ακόμη και σήμερα μιλούν ελληνικά.
Το φθινόπωρο του 481 π.Χ. εμφανίζεται ο Περσικός κίνδυνος και ακολουθούν οι Μηδικοί πόλεμοι. Η Τροιζήνα ήταν μέσα στις πόλεις που υπεράσπιζαν την τιμή της φυλής. Τότε οι Τροιζήνιοι (480 π.Χ.) έστειλαν 5 πλοία στο Αρτεμίσιο και πήραν μέρος στην οχύρωση του Ισθμού της Κορίνθου.
Την εποχή εκείνη οι Αθηναίοι, εν όψει πιθανής κατάληψης των Αθηνών, σύμφωνα με σχέδιο του Θεμιστοκλή, άδειασαν την πόλη από τα γυναικόπαιδα και τα πήγαν στην Τροιζήνα. Οι Τροιζήνιοι τα φιλοξένησαν υποδειγματικά, και τα έτρεφαν με έξοδα της πόλης τους, δίνοντας δυο οβολούς κατ' άτομο. Πλήρωναν τους δασκάλους τους και τα άφηναν να κόβουν άφθονα φρούτα από τους κήπους τους.
Το Ι958 βρέθηκε ψήφισμα σχετικά με το θέμα αυτό, το οποίο φυλάσσεται στο Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών. Γι αυτό θα μιλήσουμε ξεχωριστά πιο κάτω.
Την προηγούμενη της ναυμαχίας της Σαλαμίνας συγκεντρώθηκε στον Πώγωνα (Βίδι) ο μισός Ελληνικός στόλος. Ο Πώγων ήταν μέσα στην αμυντική γραμμή κατά των Περσών: Πώγων- Αίγινα, Ηράκλειο (Πέραμα)- Σαλαμίνα. Στα πλοία που πήγαν στον Πώγωνα, προστέθηκαν και 5 τριήρεις των Τροιζηνίων.
Τη νύχτα της 21ης προς την 22α Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., όταν δόθηκε το σήμα της επίθεσης, περικύκλωσαν την Περσική αρμάδα που είχε επικεφαλής τον Ξέρξη και όπως είναι γνωστό νίκησαν.
Αλλά μετά τη νίκη της Σαλαμίνας οι ελεύθεροι Έλληνες ανησυχούσαν γιατί ο Μαρδόνιος κατείχε την Στερεά Ελλάδα. Για να αποσοβήσουν τον κίνδυνο αυτό δίνουν και άλλη μάχη στις Πλαταιές, αρχές του 479 και νικούν τον Μαρδόνιο.
Οι Τροιζήνιοι , μαζί με τα Μέθανα και την Καλαυρία, πήραν μέρος με 1000 οπλίτες και 200 «ψιλούς».
Οι Τροιζήνιοι πήραν μέρος και στη ναυμαχία της Μυκάλης το 479, αλλά και σε όλες τις εθνικές μάχες που ακολούθησαν, και οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή.
Τότε οι Τροιζήνιοι, ανήγειραν το ναό του Ηλίου Ελευθερίου επειδή σώθηκαν από τους Πέρσες. Αλλά οι νίκες δεν συμβιβάζονται πάντοτε με τις υλικές ανάγκες της ζωής. Ετσι δραματική υπήρξε η επόμενη μέρα, μετά το θρίαμβο για τους Αθηναίους. Η πόλη ήταν ερειπωμένη και ο λαός της διασκορπισμένος στη Σαλαμίνα, στην Αίγινα και κυρίως στην Τροιζήνα όπου βρισκόντουσαν τα γυναικόπαιδα. Οι πόλεις αυτές άρχισαν να διαμαρτύρονται γιατί ερχόταν και χειμώνας. Υστερα από αυτό οι Αθηναίοι αποφάσισαν να γυρίσουν στις εστίες τους.
Ωστόσο οι Τροιζήνιοι έστησαν στην αγορά ανάγλυφα, που παρίσταναν τις αθηναϊκές οικογένειες που είχαν καταφύγει εκεί.
ΞΕΣΠΑΣΑΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΔΙΑΜΑΧΕΣ
Nικήθηκαν οι Πέρσες, αλλά ξέσπασαν εσωτερικές διαμάχες. Κατά το 458-457 π.Χ. η Κόρινθος η Αίγινα και η Επίδαυρος, κήρυξαν πόλεμο κατά των Αθηνών. Το 456 π.Χ. οι Αθηναίοι συγκρούστηκαν στην Τανάγρα με τους Σπαρτιάτες -σύμμαχοί τους οι Τροιζήνιοι. Εκεί οι Αθηναίοι νικήθηκαν. Αιτία της σύγκρουσης το γεγονός ότι η Αθήνα αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη ακμή, κάτι που ζήλευαν οι Σπαρτιάτες.
Οπως αναφέρει ο ιστορικός Ηρόδοτος (445 π.Χ.), γύρω στο 500 π.Χ. οι Τροιζήνιοι κυριαρχούσαν στην Υδρα, την οποία είχαν παραλάβει από Σάμιους πειρατές - αυτοί την είχαν αγοράσει από τους Ερμιονείς με χρήματα που έκλεψαν από Σιφνίους. Αλλά τότε η Υδρα ήταν άσημη και χωρίς πολλούς κατοίκους. Περισσότερους είχε η Δοκός.
Δέκα χρόνια αργότερα οι Λακεδαιμόνιοι, πάλι με σύμμαχους τους Τροιζήνιους, εκστρατεύουν εκ νέου εναντίον των Αθηνών. Αλλά τις σώζει ο Περικλής μετά από μακρές διαπραγματεύσεις. 'Ομως και οι Αθηναίοι δεν ηρεμούν. Το 446, επιχειρούν να καταλάβουν την Τροιζήνα για να μπορέσουν από εκεί να επιτεθούν στην Κόρινθο. Αλλά απέτυχαν. Τότε συνάπτονται «οι τριακονταετείς σπονδαί»- συμφωνία ειρήνης, αλλά κρατούν μόνο δέκα χρόνια.
Το 436 π.Χ. οι Τροιζήνιοι, βοηθούν τους Κορίνθιους με δύο πλοία στην εκστρατεία τους κατά της Κέρκυρας. Τον ίδιο χρόνο οι Αθηναίοι εκστρατεύουν εναντίον της Επιδαύρου με αρχηγό τον Περικλή, αλλά αποτυγχάνουν. Τότε λεηλατούν τις περιοχές της Τροιζήνας, Ερμιόνης, Αλιέων (Πόρτο Χέλι) και καταστρέφουν το φρούριο των Πρασιών. Το 432 π.Χ. Σπαρτιάτες Τροιζήνιοι και άλλοι σύμμαχοί τους αποφασίζουν πόλεμο κατά πόλεις. Ετσι τον Ιούλιο του 431, αρχίζουν εχθροπραξίες μεταξύ Αθηνών Σπάρτης. Στην αρχή οι δυνάμεις των Πελοποννησίων κέρδιζαν έδαφος, αλλά κατόπιν οι Αθηναίοι ξαναπήραν τις δυνάμεις τους και άρχισαν να κυριεύουν πολλές πόλεις συμμάχους των Σπαρτιατών.
Το 425 π.Χ. οι Αθηναίοι κατέλαβαν την Τροιζήνα και την κατέστρεψαν. Στο δε στενό που την ενώνει με τα Μέθενα, έχτισαν φρούριο-ερείπια σώζονται και εγκατέστησαν φρουρά για να μη μπορούν οι Τροιζήνιοι να παρέχουν βοήθεια στους Σπαρτιάτες. Από εκεί έκαναν επιδρομές στην Τροιζήνα, την Επίδαυρο, την Ερμιόνη και τους Αλιείς. Αλλά μετά τέσσερα χρόνια το εγκατέλειψαν, με την Nικίειο ειρήνη.
Πάνω στα ερείπιά του ο Γάλλος στρατηγός Φαβιέρος έχτισε το 1826 νέο φρούριο.
Την εποχή αυτή πρέπει να έζησε στην Τροιζήνα, ο Τροιζήνιος φιλόσοφος, Δημήτριος ο Γραμματικός, στον οποίο αποδίδεται σύγγραμμα φιλολογικού και ιστορικού περιεχομένου με τον τίτλο «Κατά Σοφιστών», στο οποίο γίνεται λόγος και περί του θανάτου του Εμπεδοκλέους ( 435 π.Χ.). Αναφέρεται επίσης ο Δημόκριτος ο Τροιζήνιος ο οποίος ασχολήθηκε με τον 'Ομηρο, και μεταξύ άλλων αναφέρει ότι πατέρας του ήταν ο Δαήμων, έμπορος το επάγγελμα. Ίσως πρόκειται περί του ίδιου.
Το ψήφισμα και το ακέφαλο άγαλμα
γυναίκας. Στην Τροιζήνα έχουν βρεθεί πάρα πολλές αρχαιότητες,
χρυσά στεφάνια και νομίσματα, πολλά από τα οποία εκτίθενται στο
Μουσείο του Πόρου.
Στο σημείο αυτό θα επανέλθουμε στο «ψήφισμα» για την προετοιμασία της ναυμαχίας της Σαλαμίνας.
Το 1958, ο καθηγητής των Γαλλικών στο Γυμνάσιο του Πόρου - και καθηγητής μου- αείμνηστος Χρήστος Φουρνιάδης, ακούραστος αρχαιοδίφης, μάζεψε πολλά αρχαιολογικά ευρήματα που ήταν διασκορπισμένα εδώ κι εκεί στο παλιό σχολείο της Τροιζήνας κι έβαλε το πρώτο λιθαράκι για την ίδρυση μουσείου. ( Ο Χρήστος Φουρνιάδης είναι θαμμένος στο εκκλησάκι του Αη Γιάννη του αποκεφαλισθέντος της Τροιζήνας - σύμφωνα με την επιθυμία του).
Στην προσωπικότητα του Χρήστου Φουρνιάδη αναφέρθηκε διεξοδικά η αρχαιολόγος Ελένη Κονσολάκη - Γιαννοπούλου σε ομιλία της κατά τα "Φουρνιάδεια 2011" στην Τροιζήνα στις 3/7/11. Δείτε εδώ.
Ανάμεσα στα ευρήματα, ήταν και το «ψήφισμα που περιλαμβάνει τις διατάξεις προπαρασκευής των Αθηναίων και εκκένωσης των Αθηνών, και την μεταφορά των γυναικόπαιδων στην Τροιζήνα» (Υψος 0,61, πλάτος 0,37, πάχος 0,09 μ.) . Το «ψήφισμα» αυτό είναι το δεύτερο μέγα αρχαιολογικό εύρημα. Αρχικά η μαρμάρινη αυτή στήλη είχε βρεθεί το 1930, από τον αγρότη Ανάργυρο Τίτιρη, στο κτήμα του στο λεμονόκηπο της Τροιζήνας, ενώ επιχειρούσε να φυτέψει λεμονιές. Αγνοώντας τη σημασία του ευρήματος, την μετέφερε στο σπίτι του και την έκανε σκαλοπάτι.
Εκατό πλοία θα πήγαιναν στο Αρτεμίσιο, τα δε υπόλοιπα στη Σαλαμίνα και στο Σαρωνικό, για να προστατεύουν τη χώρα. Τέλος για να εξασφαλιστεί σύμπνοια διατάσσονταν οι εξόριστοι να συγκεντρωθούν στη Σαλαμίνα, μέχρι νεότερης απόφασης του Δήμου των Αθηναίων.
Αυτά ως προς την επιγραφή. Ένα άλλο εύρημα είναι ένα πελώριο, μαρμάρινο ακέφαλο άγαλμα γυναίκας- πιθανώς θεάς- του 300 π.Χ. σημαντικής αρχαιολογικής αξίας- άνω. Αυτό βρέθηκε σε μικρή ανασκαφή που έγινε, όταν ο τότε διοικητής της Χωροφυλακής Πόρου, υπομοίραρχος Κ. Μανδράκης, το εντόπισε ίχνη ανασκαφών αρχαιοκαπήλων. Εκτίθεται στο μουσείο του Πόρου.
Το 413 π.Χ. οι Τροιζήνιοι, παίρνουν μέρος στον Πελοποννησιακό πόλεμο, με 10 πλοία -μαζί με τους Επιδαύριους, τους Ερμιονείς και τους Μεγαρείς.
Ο πόλεμος συνεχίστηκε μέχρι το 404 και υπήρξε η πιο τρομερή δοκιμασία που πέρασε η Έλλάδα. Νικήθηκαν οι Aθηναίοι, εγκατέλειψαν ότι είχαν κατακτήσει, και η Τροιζήνα, από τα ερείπιά της, άρχισε να ορθώνεται και πάλι.
Αργότερα, το 394 π.Χ. όταν οι Κορίνθιοι επιτέθηκαν στους Σπαρτιάτες, οι Τροιζήνιοι τους βοήθησαν με 3.000 οπλίτες, μαζί τους Επιδαύριους, τους Ερμιονείς και τους Ειλεείς. Το 377 π.Χ. η Άθήνα κάνει συμφωνία ειρήνης με τη Σπάρτη, αλλά η Τροιζήνα παραμένει σύμμαχος των Σπαρτιατών μέχρι τη μάχη των Λεύκτρων, οπότε της επιτίθεται ο Επαμεινώνδας. Το 373 οι Τροιζήνιοι βοηθούν τους Σπαρτιάτες να επιτεθούν κατά των Αθηναίων, διότι οι τελευταίοι θέλησαν να εμποδίσουν τον αποκλεισμό της Κέρκυρας που επιχείρησε η Σπάρτη. Αλλά οι διαμάχες πήραν μικρή έκταση. Το 369 π.Χ. η Τροιζήνα συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις κατά του Επαμεινώνδα. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, στρατεύματα του Επαμεινώνδα λεηλάτησαν την ύπαιθρο της Τροιζήνας και της Επιδαύρου, αλλά δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τις πόλεις, γιατί φυλάσσονταν ισχυρά. Το 365 έκλεισαν συμφωνία ειρήνης με τη Θήβα.
Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, ένας μακεδονίζων Αθηναίος, ο Αθηνογένης, που απόκτησε πολιτικά δικαιώματα στην Τροιζήνα, γίνεται «άρχων» της πόλης και δημιουργεί ένα είδος τυραννίας για μικρό διάστημα.
Το 338 π.Χ, όταν ο Φίλιππος κατέλαβε στρατιωτικά την Κόρινθο και προχώρησε στο εσωτερικό της Πελοποννήσου, πολλοί «Φιλιππίζοντες» εκδήλωσαν τον ενθουσιασμό τους. Ωστόσο πολέμησαν στον Λαμιακό πόλεμο, και κατόπιν μπήκαν στους πολέμους των Διαδόχων. Στην αρχή πέρασαν στα χέρια του Αντίπατρου και ύστερα του Κάσσανδρου. Μετά από διάφορες περιπέτειες, τελικά πήγαν με το μέρος του Δημητρίου του Πολιορκητού και ελευθερώθηκαν από τη φρουρά του Κάσσανδρου, που είχε εγκατασταθεί εκεί. Ομως το 293 π.Χ. ο Δημήτριος ενισχύει τους ολιγαρχικούς και βάζει φρουρά στην Τροιζήνα, που την διατηρεί και ο γιος του Αντίγονος Γονατάς. Το 287 οι Τροιζήνιοι βοήθησαν το Δημήτριο στην εκστρατεία του στην Μ. Ασία. Το 280 όταν ο Αντίγονος εκστρατεύει στην Μ. Ασία, ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεώνυμος, καταλαμβάνει την Τροιζήνα, και διώχνει τη Μακεδονική φρουρά. Αλλά οι Μακεδόνες επανέρχονται.
Το 243 π.Χ., αφού αποχώρησαν οι Μακεδόνες, όταν ο 'Αρατος ο Σικυώνιος ήταν επικεφαλής της Αχαϊκής συμπολιτείας η Τροιζήνα προσχώρησε σ' αυτήν. Αυτό κράτησε 15 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, Τροιζήνιοι και Καλαβροί, πολέμησαν με τον Αρατο το Σικυώνιο, για την κατάληψη του Ακροκορίνθου.
Το 227 ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης νίκησε τον Άρατο, και κατέλαβε πολλές πόλεις. Το 225 οι Τροιζήνιοι προσχώρησαν στον Κλεομένη. Οταν το 223 ο Κλεομένης έκανε νέα επίθεση κατά του Άρατου, ο τελευταίος ζήτησε τη βοήθεια του Αντίγονου. Ο Αντίγονος επικεφαλής 30.000 ανδρών, νίκησε την άνοιξη του 222 τον Κλεομένη και διέλυσε τη δύναμή του ολοσχερώς. Τότε η Τροιζήνα, μαζί με όλη την Πελοπόννησο, τέθηκε κάτω από την κυριαρχία του Αντίγονου, και του Αρατου, με μορφή φιλίας.
Κατόπιν διαδραματίστηκαν διάφορα γεγονότα, ασήμαντα για την περιοχή. Το 191π.Χ. τον Αρατο διαδέχθηκε Φιλοποίμην, ύστερα ήρθε ο Μεναλκίδας, και τέλος ο Μεγαλοπολίτης Διαίος. Αλλά το 147,ύστερα από αίτημα των Σπαρτιατών, ήρθαν οι Pωμαίoι με τον σκληρό Λεύκιο Μόμιο, διέλυσαν την Aχαϊκή Συμπολιτεία, υποδούλωσαν και κατέστρεψαν τις πόλεις της Πελοποννήσου.
**** Ο Αλάριχος, και οι Βισιγότθοι του που είχαν εγκατασταθεί στη Βόρεια πλευρά της Βαλκανικής χερσονήσου από τις αρχές του τρίτου αιώνα, λεηλάτησαν την Κόρινθο, τη Σπάρτη, το Άργος και την Τροιζηνία. Τέτοια μεγάλη καταστροφή προξένησαν οι Γότθοι στην περιοχή, ώστε η Τροιζηνία και η Καλαυρία έπαψαν πια να υπάρχουν από την τελευταία αυτή καταστροφική επιδρομή τους. Ήταν οι τελευταίοι μήνες του 396μ.Χ. Λίγα χρόνια μετά την καταστροφή της Νότιας Ελλάδας από τους Γότθους του Αλάριχου, ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε στην κυριολεξία ό,τι είχε απομείνει από την καταστροφική μανία των βορείων.
ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΛΟΥ ΑΒΒΑ ΦΟΥΡΜΟΝΤ
Ο,τι είχε απομείνει από την αρχαία Τροιζήνα, το κατέστρεψε το 1729 ο Γάλλος Αββάς – ιερέας – Φουρμόντ. Όπως κατέστρεψε και πάμπολες αρχαιότητες άλλων Ελληνικών πόλεων: ναούς, αγάλματα, θέατρα, επιγραφές.
Ηταν από τους πιο γνωστούς αρχαιοθήρες, τους
πιο επικίνδυνους βανδάλους των ελληνικών αρχαιοτήτων. Γεννημένος το 1690, αφού
διδάχθηκε την ελληνική, την εβραϊκή και τη συριακή γλώσσα, το 1720 χειροτονήθηκε
κληρικός και στη συνέχεια έγινε καθηγητής της συριακής στο γαλλικό κολέγιο και
διερμηνέας στη Βασιλική Βιβλιοθήκη. Τέλος, το 1724 κατάφερε να ανακηρυχθεί μέλος
της Ακαδημίας Επιγραφών και Καλών Τεχνών.
Το Φεβρουάριο του 1729, συνοδευόμενος από τον
ανιψιό του, ο Φουρμόντ έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και εφοδιάστηκε με φιρμάνι
του Σουλτάνου Αχμέτ Γ’, με το οποίο αποκτούσε το δικαίωμα να ερευνήσει και να
μελετήσει όσους αρχαιολογικούς χώρους ήθελε στην επικράτεια της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας. Τον Φουρμόντ έστελνε στην ανατολή ο βασιλιάς της Γαλλίας
Λουδοβίκος ΙΕ’, με την εντολή να συλλέξει βυζαντινά χειρόγραφα και άλλες
αρχαιότητες, που θα ήταν εύκολο να μεταφερθούν στο Παρίσι.
Πρώτος σταθμός του Γάλλου ιερωμένου στην Ελλάδα ήταν η Αθήνα, και μετά – με τον «Παυσανία» στο χέρι - η Τροιζήνα όπου «ερεύνησε» και ξεσήκωσε ό,τι μπορούσε, κι ό,τι δε μπορούσε το κατέστρεψε. Μετά οι Αργολίδα, Κορινθία, Αρκαδία, Αχαΐα, και βάδισε για την υπόλοιπη Πελοπόννησο. Για να επισκεφθεί τις τουρκοκρατούμενες περιοχές, ο Γάλλος ιερέας δε χρειαζόταν άδεια, γιατί ήταν εφοδιασμένος με σουλτανικό φιρμάνι, το οποίο όχι μόνο του εξασφάλιζε κάθε ελευθερία αλλά και προστασία.
Όπως εξιστορεί ο Κυριάκος Σιμόπουλος, ο Γάλλος ιερωμένος κατέστη κυριολεκτικά ασύδοτος και επί δύο περίπου χρόνια διήλθε την κυρίως Ελλάδα, όχι μελετώντας αλλ’ αντιθέτως καταστρέφοντας συστηματικά σπάνιες αρχαιότητες.
Το καταστροφικό έργο του μοχθηρού Γάλλου αρχαιοκάπηλου εκδηλώθηκε με ιδιαίτερη σφοδρότητα και βαρβαρότητα, όπως φαίνεται μέσα από επιστολή του, Απρίλη του 1730 προς τον φίλο του Φρενέ: «Τα ισοπέδωσα όλα, τα εκθεμελίωσα όλα… δεν απέμεινε πλέον λίθος επί λίθου….. Δεν γνωρίζω κύριε και αγαπητέ φίλε εάν υπάρχει στον κόσμο πράγμα ικανό να δοξάσει μια αποστολή περισσότερο από το να έχει τη δυνατότητα να σκορπίσεις στους ανέμους τα πάντα…».
ΟΙ ΣΟΦΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ
Η βίλα είχε χτιστεί για τον αυτοκράτορα Αδριανό;
ΒΑΣΙΛΗΣ Π. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
© ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ- KOUTOUZIS.GR Αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή www.koutouzis.gr .