ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ:
ΑΠΟ ΤΗΝ «ΚΡΕΜΜΥΔΑΡΟΥ» ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΣΙΤΥ
Δραπετσωνίτικα Νέα (κλικ)
Η Δραπετσώνα είχε στρατηγική σημασία και στην αρχαιότητα ανήκε στον αρχαίο δήμο «Θυμαιτάδαι», μαζί με το Κερατσίνι.
Οι δύο λόφοι που την πλαισιώνουν, μείωναν την ένταση του αέρα και παράλληλα λειτουργούσαν σαν «παρατηρητήρια» για τυχόν επιθέσεις.
Γι αυτό και έπαιξε το δικό της ρόλο στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π. Χ.
Παλαιότερες αναφορές κάνουν λόγο για την ύπαρξη ενός ναού, δείγμα παρουσίας μικρο-συνοικισμού, οι κάτοικοι του οποίου πιθανότατα ασχολούνταν με την αλιεία.
Βρέθηκαν ελάχιστα απομεινάρια ενός ναού και σπιτιών, πολλοί τάφοι, που εννοούν μία σίγουρη οικιστική δραστηριότητα, ενώ αναφέρεται ο ναός της Αφροδίτης ή το Αφροδίσιον (κοντά στον Αγιο Διονύσιο), στην Ηετιωνία Ακτή.
Πάντως ο τόπος αυτός ήταν μια περιοχή γενικά έρημη, σχεδόν ακατοίκητη και με απόκρημνα μέρη, βραχώδη, όλο τάφρους και ρεματιές. Μεταξύ Πειραιά και Δραπετσώνας, πριν τον Αγιο Διονύση μεσολαβούσαν έλη, η αποκαλούμενη Λίμνη, εξ ου και τα Βούρλα.
Στην περιοχή υπήρχαν επίσης και λατομεία πωρόλιθου που μαζί με τον ακτίτη της Πειραϊκής χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα σαν οικοδομικό υλικό για πολλούς αιώνες.
Σε οθωμανικό έγγραφο του έτους 1712 (Οθωμ., 1124) αναγράφεται ότι ο Κόλιας Μαλαγάρης (Αθηναίος) αγόρασε από τον Γιουσούφ Αγά και Δερβίς Χαλήλ τρεις αγρούς, τον ένα στη θέση Αγιος Νικόλαος Τσερατζίνι (10 στρέμματα) τον δεύτερο στη Δραπετσώνα (50 στρέμματα) και τον άλλο στην Κόσολα Τζερατιά – μάλλον στην περιοχή Αγίου Δημητρίου, (50 στρέμματα).
Σε γερμανικό επεξηγηματικό διάγραμμα με τις θέσεις των ελληνικών και τουρκικών σωμάτων το 1827 διαβάζαμε τη λέξη TRAPEZONA.
Ο Χατζημιχάλης με ιππείς συνόδευσε τον Κόχραν από το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στα υψώματα της Δραπετσώνας, για να παρατηρήσει καλύτερα το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα που κατείχαν οι Τούρκοι.
Γύρω στα 1830 ένας Κουλουριώτης κτηματίας είχε αγρούς στη Δραπετσώνα.
Η Δραπετσώνα πρωτοκατοικήθηκε περίπου το έτος 1830, μάλλον από νησιώτες. Μέχρι δε και το έτος 1950 ήταν υποβαθμισμένη και είχε πολλά προβλήματα κυρίως διαβίωσης.
Η ακατοίκητη Δραπετσώνα όπως φαινόταν από το λιμάνι του Πειραιά στα 1890.
Το "κατάστημα" των "Βούρλων" έχει δημιουργηθεί.
Η πρώτη εκκλησία, στα αρχικά όρια της κοντά στο λιμάνι, ήταν η εκκλησία του Αγ. Διονυσίου, που κατά μερικούς χτίστηκε το 1805. Το 1834 ένα μέρος της περιοχής παραχωρήθηκε από την εκκλησία στο Δήμο Πειραιώς για να χρησιμεύσει σα νεκροταφείο, με τον όρο να ανακαινιστεί ο ναός.
Μεταξύ του 1883-1887 αγοράστηκαν από το Δήμο Πειραιώς οικόπεδα στην Ευγένεια για να ιδρυθεί εκεί νέο νεκροταφείο, αυτό που υπάρχει σήμερα. Το καινούριο νεκροταφείο δημιουργήθηκε ανάμεσα στο 1892-1895 και άρχισε να χρησιμοποιείται από το 1904. Η οριστική μεταφορά στο νεκροταφείο της Αναστάσεως έγινε το 1909.
Για το όνομα ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ υπάρχουν διάφορες απόψεις. Δείτε εδώ, αλλά και πιο κάτω.
Το τοπωνύμιο ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ καθιερώθηκε μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε και δημιουργήθηκε ο προσφυγικός συνοικισμός. Για την προέλευση του τοπωνυμίου υπάρχουν πολλές εκδοχές. Υποστηρίζεται, από την λέξη δραπέτης, ή από τον αρχικό τύπο της λέξης Τραπεζών. Αλλη άποψη είναι, ότι προέρχεται από την αλβανική λέξη «ντράπε» —τάφρος— και όνομα ιδιοκτήτη της περιοχής Τσώνη ή Τσώνα. Οι αρβανίτες ψαράδες της γειτονικής Κούλουρης –Σαλαμίνας - στην περίοδο της Τουρκοκρατίας την αποκαλούσαν Ντραπε-τσώνα = Τάφρο (ρεματιά) του Τσώνα.
Υπάρχει, όμως, και άλλη αρβανίτικη ή Αλβανική ερμηνεία της λέξης "Ντράπε": σημαίνει δρεπάνι. και "Τσούνι" σημαίνει παιδί. " Ντράπε-τσούνι", λοιπόν, που μεταλλάχθηκε σε "Ντράπε-τσώνα", είναι μια πολύ πιθανή αρχική ονομασία της περιοχής, επειδή μοιάζει με δρεπάνι, ιδίως στην περιοχή της "Κρεμμυδαρούς". Κάτι ανάλογο υπάρχει και στο Βίδι της Τροιζηνίας, αλλά εκεί, λέγεται Δρεπάνι.
Πως προέκυψε το "τσούνι" είναι αγνωστο.
Το τοπωνύμιο με αυτό τον τύπο συναντάται και σε κατάλογο κτημάτων της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνα επί Τουρκοκρατίας και αυτό ενισχύει την εκδοχή αυτή.
ΤΑ ΠΑΛΙΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ
Η ανατολική πλευρά της Δραπετσώνας, εκεί που μέχρι τη δεκαετία του 2.000 βρισκόταν ο σιδηροδρομικός σταθμός των ΣΕΚ, - ακριβώς κάτω από τα σημερινά ερείπια, το Καστράκι - ονομαζόταν Ηετωνία ακτή, διότι στην περιοχή ετιμάτο ο Αττικός ήρωας Ηετίων, που έδωσε το όνομά του στη Χερσόνησο. Στην αρχαιότητα ήταν ναυστάθμιο και μαζί με τον Κάνθαρο είχε 94 νεώσοικους. Η περιοχή περιβαλλόταν από το Θεμιστόκλειο Τείχος, το οποίο ο Κόνων μετά την ναυμαχία της Κνίδου, το βελτίωσε και έφτιαξε δύο κυλινδρικούς πύργους (Καστράκια).
Στην πλευρά της χερσονήσου προς το λιμάνι, ήταν μέχρι πριν μερικές δεκάδες χρόνια, το βασιλικό Λεμβαρχείο, η Φαρική Βάση, τα συνεργεία των Φάρων και το «επάκτιο πυροβολείο» με 23 εμπροσθογεμή κανόνια, από τα οποία ρίχνονταν χαιρετιστήριες βολές.
Στην άκρη της χερσονήσου υπήρχε μια μικρή νησίδα με φάρο. Στα δυτικά υπήρχε μεσαιωνικού τύπου αναρρωτήριο λοιμωδών νόσων, που καταργήθηκε όταν έγινε το νοσοκομείο στην Αγία Βαρβάρα.
Στην περιοχή αυτή επεκτάθηκαν σιγά – σιγά εγκαταστάσεις του ΟΛΠ.
Η περιοχή όπου βρίσκονταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι δεξαμενές του ΟΛΠ, ήταν παλιότερα όρμος που ονομαζόταν «Κρεμμυδαρού» από τις πολλές μεγάλες κρεμμύδες - μποτσίκια - που φύτρωναν εκεί.. Λίγο πριν, μπροστά στον Αγιο Διονύσιο, ήταν ως το 1920 τα καρνάγια, τα οποία μετά, σιγά-σιγά- άρχισαν να μετακομίζουν στο Πέραμα.
Εκεί έγιναν μετά το 1922 τα πρώτα μπουζουκτσίδικα που συγκέντρωναν τους μάγκες της εποχής.
Στην περιοχή αυτή έδωσε μαθήματα μπουζουκιού ο Γιοβάν Τσαούς ή Γιάννης Εϊτζιρίδης - δηλαδή Γιάννης ο Λοχίας, από τον βαθμό με τον οποίο υπηρέτησε στον τουρκικό στρατό- (1924-1925 τότε που το μπουζούκι ήταν απαγορευμένο όργανο). Αυτός έμαθε μπουζούκι πολλούς μεταξύ των οποίων και ο Γιάννης Παπαιωάννου.
Στην περιοχή αυτή έμαθαν μπουζούκι, έγραψαν, τραγούδησαν ή έσυραν τα βήματά τους πολλές φορές οι Ρεγγίνας, Ζυμαρίτης, Μιμίκος Βογιατζής, Σκριβάνος, Γιάννης Γυλιάς, το Αλεκάκι, ο Χαρίλαος Κηρομύτης, ο Νίκος Αϊβαλιώτης, ο Γιώργος Μπάτης, ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Μάρκος Βαμβακάρης –που δούλευε σαν εκδοροσφαγέας στο γειτονικά σφαγεία – ο Ανέστης Δελιάς, ο Περιστέρης, ο Στέλιος Κερομύτης, ο Ποτοσίδης, ο Νίκος Μάθεσης και πολλοί άλλοι.
Ο Νίκος Μάθεσης ή Τρελάκιας –γιος ψαρά από τη Σαλαμίνα - αναφέρει σε μια αφήγησή του:
« Η Δραπετσώνα δεν ήταν όπως τώρα που τη γνώρισες εσύ Κολονάκι. Η Δραπετσώνα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στέκια της μαγκιάς. Στους τεκέδες της και στα Βούρλα σύχναζαν κάθε καρυδιάς καρύδι. Στους τεκέδες οι μάγκες κάπνιζαν ναργιλέ».
Στην «Κρεμμυδαρού» ήταν πολλοί τεκέδες όπως του Μίχαλου, του Σάλωνα, του Μαρκεζίνη, του Σαραντόπουλου και άλλων.
Πολλοί από όσους προαναφέρθηκαν έμεναν στην «Κρεμμυδαρού», όπως ο Ανέστης Δελιάς, ο Απόστολος Χατζηχρήστος και άλλοι.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΛΑΚΗΣ στην Αυτοβιογραφία του αναφέρει:
……»Εκείνη τη χρονιά (1937) άρχισα συνεργασία με το συνθέτη Απόστολο Χατζηχρήστο, ο οποίος ήτο και ο πρώτος που συνεργάστηκα. Είχαμε γνωριστεί στη Δραπετσώνα όπου κι εκείνος κατοικούσε εκεί από πολλά χρόνια. Έπαιζε μπουζούκι παρέα με τον Ηλ. Ποτοσίδη, τον Ανέστο Δελιά και το Μακαρόνα……Ήταν φτωχό παιδί και εξαιρετικός άνθρωπος και συνθέτης. Πολύ σεμνό και πολύ καλό παιδί. Έντιμος, φιλαλήθης και κουβαρντάς»…...
Κι ένα κομμάτι από την αυτοβιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη:
«Βέβαια στον κύκλο που γύριζα να πούμε, τον μάγκικο αυτό, στους τεκέδες που πήγαινα, ακούγαμε πολλά για διάφορους κουτσαβάκηδες προσωπικότητες...Εκεί, όταν είχα γνωρίσει τον Αλέκο τον Σχίζα να πούμε, κάθε μέρα επήγαινα στο σπίτι αυτουνού, εκεί στην Κρεμμυδαρού που ήταν το Καστράκι. Πίναμε χασίσι. Είχε λεφτά αυτός. Επήγαινα και του μάθαινα μπουζούκι και φουμέρναμε κιόλας ε? Αυτός έμενε εκεί κάτω στην Κρεμμυδαρού, εδώ στο λιμάνι του Πειραιώς. Και πήγαινα κάθε μέρα στην κάμαρά του. Ώσπου τώρα αυτόν τον ζήταγε η Ασφάλεια Αθηνών για κάτι κλοπές που γινόντανε. Και ξέρανε αυτοί ότι άλλος δε μπορεί να τις κάνει ειμή αυτός, αλλά δεν ξέρανε που βρίσκεται...»
Αριστερά: Τα Λιπάσματα το 1932 σε αεροφωτογραφία (δείτε για ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ).
Δεξιά: 1932 Οι παράγκες και ο πλανόδιος μανάβης στο βάθος
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ
Για τη Δραπετσώνα γράφτηκε το τραγούδι «Αφ ότου εγεννήθηκα». (Το τραγούδι είναι στο όνομα του Καρυδάκη, φίλου του Μάρκου αλλά μάλλον είναι δικό του. Στίχοι: Γ. Δερέμπεης. Μπουζούκι: Σ. Περιστέρης. Ο Γιώργος Δερέμπεης ήταν ο πατέρας της σπουδαίας μουσικού και πιανίστριας Βούλας Δερέμπεη. Ο Δημήτρης Καρυδάκης ή Καρυδάκιας, βρέθηκε νεκρός-δολοφονημένος-στα χρόνια της κατοχής, στη Δραπετσώνα και κανείς δεν έμαθε ποτέ, ποιός και γιατί τον σκότωσε. Ανήκε στην παρέα της Πειραιώτικης Κομπανίας, αλλά ήταν "σπιτικό" μπουζούκι και απέφευγε τη δημοσιότητα, το πάλκο και τις εταιρείες.
Το πιο κάτω τραγούδι μαρτυράει τους καημούς των κατοίκων της Δραπετσώνας:
Μ’ αίμα χτισμένο,
κάθε πέτρα και καημός,
κάθε καρφί του πίκρα και λυγμός.
Μα όταν γυρίζαμε το βράδυ απ’ τη δουλειά
εγώ και εκείνη όνειρα, φιλιά.
Το ’δερνε αγέρας κι η βροχή
μα ήταν λιμάνι κι αγκαλιά και γλυκιά απαντοχή.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε ψυχή.
Πάρ’ το γεράνι μας, πάρ’ το στεφάνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί.
Ένα κρεβάτι και μια κούνια στη γωνιά,
στην τρύπια στέγη του άστρα και πουλιά.
Κάθε του πόρτα ιδρώτας κι αναστεναγμός,
κάθε παράθυρό του κι ουρανός.
Μα όταν ερχόταν η βραδιά,
μες στο στενό σοκάκι ξεφαντώναν τα παιδιά.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε καρδιά.
Πάρ’ το γεράνι μας, πάρ’ το στεφάνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί.
Το Καστράκι Οι παράγκες το 1960 Σημερινή εικόνα 2006
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Οσο προχωράμε νοτιοδυτικά και παραλιακά, ο λιμενοβραχίονας είχε το όνομα του Βασιλέως Γεωργίου και του ιδιοκτήτη του κέντρου Κράκαρη (1845-1914).
Λίγο πιο πέρα, δυτικά, ήταν η ακτή Βασιλειάδη που οφείλει το όνομά της στο ναυπηγείο Βασιλειάδη που λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τον τελευταίο πόλεμο. Στα 1975 η περιοχή διαμορφώθηκε σε σταθμό εξυπηρέτησης εμπορευμάτων που διακινούνταν με εμπορευματοκιβώτια –κοντέϊνερς. Εκεί έγινε σήμερα, 2006, το νέο κτίριο του ΥΕΝ.
Πάντα δυτικά βαδίζοντας ήταν το εργοστάσιο Λιπασμάτων και η ομώνυμη συνοικία. Το εργοστάσιο άρχισε να λειτουργεί από το 1910. Σταμάτησε πριν λίγα χρόνια.
Τα άκρα Κέραμος και Δράκων σχηματίζουν τον όρμο των Φωρών (Βοτσαλάκια) τόπο υπόπτων συναλλαγών (λαθρεμπορίου) με συμμετοχή ακόμα και των ίδιων των τελωνειακών αρχών της τότε εποχής. (Ο φωρ - του φωρός σημαίνει κλέφτης).
Είναι ο πρώτος όρμος μετά τα Λιπάσματα και ονομαζόταν και όρμος Σφαγείων. Εκεί ήταν τα σφαγεία του Δήμου Πειραιά. Ορμος Φωρών ονομαζόταν στην αρχαιότητα μαζί με τον αμέσως επόμενο μεγαλύτερο όρμο. Το τοπωνύμιο - κατ άλλη εκδοχή - προήλθε από το ρήμα φωράω - φωρώ = ερευνώ για ανακάλυψη κλοπιμαίων ή λαθραίων, συλλαμβάνω επ αυτοφώρω. Διότι στην περιοχή που βρισκόταν έξω από τα τείχη, και δεν ελεγχόταν συνεχώς από τα αρμόδια για την αστυνόμευση του Πειραιά όργανα, γινόταν κατά κύριο λόγο το λαθρεμπόριο.
Όμως ο μεγάλος όρμος Φωρών, (30.000 τ.μ.) ονομάστηκε αργότερα όρμος Δραπετσώνας. Εκεί είχαν ως πριν λίγα χρόνια τις εγκαταστάσεις του οι εταιρίες πετρελαιοειδών ΜΠΙ ΠΙ, ΜΟΜΠΙΛ και το Εργοστάσιο Τσιμέντων ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ.
Δυτικότερα έγιναν οι εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ, ο νέος μόλος Δραπετσώνας που συνορεύει με το Λιμανάκι του Αγίου Νικολάου και το εργοστάσιο της ΔΕΗ.
Το 1873 δημιουργήθηκαν στη Δραπετσώνα – που ανήκε στον Πειραιά – οι οίκοι ανοχής των Βούρλων, 180 μέτρα από τον Αγιο Διονύσιο. Η περιοχή είχε αυτό το όνομα γιατί είχε πολλά βούρλα λόγω του ρέματος που κατέβαινε από το Κερατσίνι.
Οι οίκοι ανοχής λειτούργησαν μέχρι το 1937. Μετά εκεί έγιναν φυλακές κυρίως για πολιτικούς κρατούμενους. Εκεί το 1955 έγινε και η μεγαλύτερη απόδραση 27 πολιτικών κρατουμένων.
**** Ηταν στα μέσα του Καλοκαιριού του 1955. Στις 17 Ιουλίου, γίνεται από τις φυλακές των Βούρλων στον Πειραιά, που ήταν υψίστης ασφαλείας και πολύ καλά φρουρούμενες, η πιο μεγάλη, συναρπαστική και πιο μυθιστορηματική απόδραση όλων των εποχών στην Ελλάδα. Είκοσι επτά βαρυποινίτες κομμουνιστές δραπετεύουν μέρα μεσημέρι και η είδηση ταρακουνάει όλη την Ελλάδα.
Οι προετοιμασίες για την απόδραση είχαν αρχίσει από τον Μάρτιο. Προέβλεπαν το τρύπημα του πατώματος στο κελί 13 των φυλακών κάθετα και σε συνέχεια την άνοιξη σύραγγας κάτω από τα θεμέλια της φυλακής, κάτω από το κατάστρωμα της οδού Δογάνης και την έξοδο στο εργοστάσιο λουλακιού της «Ντεστρέ» απέναντι από τις φυλακές. Τις απαραίτητες μετρήσεις και πληροφορίες τις έδωσαν οι αρραβωνιαστικές δύο κρατουμένων κομμουνιστών. Οι φυλακισμένοι ξεκίνησαν από το σκάψιμο ενός λάκκου βάθους δύο μέτρων κοντά στον εξωτερικό τοίχο του κελιού 13. Ακολούθως έσκαψαν μια σήραγγα μήκους 17,5 περίπου μέτρων με κλίση προς τα πάνω, ώστε να συναντήσει το κατάλληλο σημείο που ήταν το λουτρό του εργοστασίου. Έτσι μετά από εργασίες μηνών βγήκαν πράγματι στο σημείο που είχαν προγραμματίσει φορώντας πιτζάμες πάνω από τα καλά τους ρούχα, για να μην τα λερώσουν ... και μην τους είδατε! Τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν ήταν πολλά, από την εξαφάνιση των μπαζών, την υποστύλωση και ηλεκτροφώτιση της σήραγγας μέχρι τον εξαερισμό της, αλλά τελικά όλα λύθηκαν και η απόδραση πέτυχε. (www.kolivas.de)
Οι φυλακές καταργήθηκαν στη δεκαετία του 1970, επί Χούντας.
Σήμερα, Νοέμβριος 2010, τα παλιά κτίρια έχουν κατεδαφιστεί, - στο τετράγωνο Εθνικής Αντιστάσεως – Ψαρών- Μπουδούτση-Δογάνης - το μισό οικόπεδο έγινε πολυκατοικία και το άλλο μισό δημοτικό αλσύλλιο.
Η Δραπετσώνα άρχισε να γίνεται πόλη μετά τον ερχομό των προσφύγων το 1922. Αυτοί εγκαταστάθηκαν σε ξύλινες παράγκες, γύρω από τους οίκους ανοχής, στον Αγιο Διονύση, εκεί που είχε πεύκα και ήταν πρώτα νεκροταφείο, όπως η οικογένεια του Γιάννη Παπαϊωάνου, ή πιο πάνω προς το λόφο.
Οι περισσότερες παράγκες διατηρήθηκαν ως το 1968, οπότε η δικτατορία, έχτισε εκεί πολυκατοικίες τα διαμερίσματα των οποίων με κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα έδωσε σ αυτούς που έμεναν πρώτα εκεί. Τότε έγινε και κάποια βελτίωση της εμφάνισης της πόλης.
Η Δραπετσώνα αναγνωρίστηκε σαν κοινότητα το 1950, αφού αποσπάστηκε από το Δήμο Πειραιά. Δήμος ανακηρύχτηκε το 1951.
Ο πληθυσμός της Δραπετσώνας - έκταση 1,5 τ.χ.- κατά την απογραφή του 2001 ήταν:
|
ΔΗΜΟΣ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ |
άνδρες |
γυναίκες |
2001 Σύνολο |
άνδρες |
γυναίκες |
1991 Σύνολο |
ανδ |
γυν |
% Συν |
ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ |
6.260 |
7.139 |
13.399 |
6.405 |
6.689 |
13.094 |
-2,3 |
6,7 |
2,3 |
Κατά τις εκλογές δήμαρχος για την 4ετία 2007-2010 εξελέγη ο κ Αλέξανδρος Χρυσός με 58,20 %.
To Μάιο 2010 με τον "Καλλικρατη" ενώθηκε με το Κερατσίνι σε ένα Δήμο -από 1-1-2011.
Αριστερά η περιοχή της Ευγένειας προς τη Δραπετσώνα στο 1920 και δεξιά παράγκες στη Δραπετσώνα το 1950.
Δραπετσωνίτικες αναμνήσεις
Όσοι από την Ευγένεια και το Κερατσίνι εργάζονταν στα Λιπάσματα του Μποδοσάκη ή στον Ηρακλή, στην άκρη της Δραπετσώνας, πήγαιναν με τα πόδια από τον χωματόδρομο της 25ης Μαρτίου, που είχε και τεράστιες πέτρες , βράχια, τον τρελό με την παράγκα του, εκεί που τώρα είναι κάποια πευκάκια, πριν τη στροφή για Ηρακλή. Αλλά το πιο οδυνηρό γι αυτούς ήταν ότι έπρεπε να περάσουν από αγέλες αδέσποτων σκυλιών. Πριν ακόμα φέξει, ...όσοι είχαν βάρδια 6 με 2 στο εργοστάσιο περνούσαν και την ψυχική οδύνη των μόνιμα εξαγριωμένων σκυλιών, που ήταν σε ημιάγρια κατάσταση. Αργότερα, στη δεκαετία του 80, το εργοστάσιο έβαλε "πούλμαν" [λεωφορεία] για την μεταφορά προσωπικού .
Από τον χωματόδρομο της 25ης Μαρτίου περνούσαν και όσοι πήγαιναν στα κεντρικά ιατρεία του ΙΚΑ στη Δραπετσώνα που λειτουργούσαν από το 1950. Τότε υπήρχαν και λειτουργούσαν και τα βαγονάκια των τσιμέντων Ηρακλής σε κάποιο σημείο στη μέση αυτής της διαδρομής.
Εκεί στην 25ης Μαρτίου που μέχρι το 1965 περίπου υπήρχαν παράγκες , σε μια από αυτές έμενε και η ηλικιωμένη Πολυξένη που την αποκαλούσαν με διαφόρους χαρακτηρισμούς .....
Αδύνατη με στραβά ποδιά και κοντή φούστα, και μεταχειρισμένες χαμηλές γόβες, πάντα μεγαλύτερο νούμερο απ του ποδιού της. Μολυβιά για φρύδι, γαμψή μεγάλη μύτη, στραβή γραμμή κραγιόν και ξεβαμμένα νύχια. Συνήθως τρίκλιζε ελαφρά ή ...κούτσαινε. Ήταν συχνοί οι καυγάδες με τον σύντροφο της, συνήθως μεθυσμένο και ο οποίος την χτυπούσε. Φαινόντουσαν τα σημάδια στο πρόσωπο της. Αλλά και εκείνη μεθούσε για να ξεχάσει το ξύλο και τη φτώχεια της.
Μερικοί της ζήταγαν πάνω στην πλάκα και χρησμούς :
--Πολυξένη, ποιος θα βγει σ αυτές τις εκλογές ; Η απάντηση ήταν ανάλογη με το ποιος ρωτούσε . Μισόκλεινε τα μάτια , έπαιρνε μια βαθειά τζούρα από το τσιγαράκι της και έλεγε το χρησμό:
--Αυτός με τα φρύδια !
Ζητούσε "βερεσέ" λίγο ούζο από φιλικά παντοπωλεία και πανηγύριζε όταν εξασφάλιζε κάποιο εικοσάρικο [δραχμές]. Η Πολυξένη, αν και ορισμένοι την κορόιδευαν, ιδίως άντρες, είχε και κάποια υποστήριξη από ανθρώπους που την λυπόντουσαν και την βοηθούσαν με μικροποσά για να επιβιώσει. Την όρκιζαν βέβαια όλοι πως δεν θα τα πιει σε ούζα.
--Ποτέ !
--Βαλε μου λίγο να πιω, έλεγε στον ένα παντοπώλη.
--Πολυξένη έχεις γίνει κόκκινη στο πρόσωπο απ όσα ήπιες…..
--Έλα βαλε λίγο να χαίρεσαι τα παιδάκια σου, να ετούτο εδώ στην κοιλιά το βρήκα. (Εννοούσε ότι το παιδί του ήταν στην κοιλιά της μάνας του, όταν εκείνη πρωτοήρθε στην περιοχή ).
-- Εντάξει θα σου βάλω λίγο, αλλά την άλλη φορά δεν έχει !
-- Θα σου δώσω ένα εικοσάρικο να βάλεις κάμποσο …..
--Έχεις και λεφτά;
-- Μούδωσε στην πλατεία ο Κωστής.
Το ρουφούσε με δυο γουλιές, όσο κι αν ήταν .
--Αααααχχ, έκανε με ευχαρίστηση .
Η μύτη της που ήταν ήδη μεγάλη, είχε γίνει τεράστια από τα καρούμπαλα και κόκκινη απ το αλκοόλ.
--Άντε καλό βράδυ , να χαίρεσαι τα παιδιά σου , έλεγε φεύγοντας .
"Στην κοιλιά το βρήκα", μονολογούσε ανάμεσα σε δυο λόξιγκες. Μετά από κάποια
βήματα, και πάλι μονολογούσε: άντε και με περιμένει ο ...Τοπουλος.
Κάπως έτσι λεγόταν ο σύντροφος της .Ποτέ δεν τον είχε αποκαλέσει με το μικρό του
όνομα !... ( από
Facebook άγνωστου
σε μας αφηγητή)
Ιστορικά γεγονότα από τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ και το ΕΟΑ
Μια ενδιαφέρουσα πολύ ενδιαφέρουσα σειρά γεγονότων της Δραπετσώνας, της άλλοτε εργατούπολης, που προβλήθηκαν από τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ διέσωσε το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, κι μπορείτε να την δείτε πατώντας τα παρακάτω λινκ.
ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΣΙΤΥ ΤΥΠΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ
Σήμερα 2.006, έχει προγραμματιστεί η ριζική ανάπλαση της περιοχής από την ακτή Βασιλειάδη μέχρι τον λιμένα Ηρακλέους. Επιδιώκεται να γίνει η περιοχή ένα Ναυτιλιακό Σίτυ, στα πρότυπα εκείνου του Λονδίνου.
Έργα και παρεμβάσεις προϋπολογισμού εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, θα συμβάλουν στη αλλαγή της όψης της ευρύτερης περιοχής.
Το νέο ιδιόκτητο κτίριο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας στην Ακτή Βασιλειάδη, που ήδη λειτουργεί εκεί, είναι το τέλος ενός προγράμματος αλλά και η αρχή ενός άλλου, μεγαλόπνοου.
Πρόκειται για την κατασκευή ενός διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου που θα κατασκευαστεί στην πρώην βιομηχανική ζώνη Δραπετσώνας-Κερατσινίου από τον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) και την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ). Η ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής της πρώην βιομηχανικής ζώνης Δραπετσώνας-Κερατσινίου έκτασης περίπου 640 στρεμμάτων.
Η αξιοποίηση της συγκεκριμένης περιοχής, η οποία κατέχει προνομιακή θέση, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος υψηλής ποιότητας καθώς:
== Θα δημιουργήσει νέες οικονομικές δραστηριότητες και περίπου 3.500 νέες θέσεις εργασίας για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής η οποία εμφανίζει υψηλά ποσοστά ανεργίας,
== θα αντιστρέφει τις δυσμενείς επιπτώσεις από τις παλαιότερες χρήσεις του παραθαλάσσιου αυτού χώρου,
== θα αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων και
== θα παρέχει διέξοδο στους κατοίκους των δυτικών δήμων προς το θαλάσσιο μέτωπο.
Η σχεδιαζόμενη παρέμβαση διατηρεί και αναδεικνύει τα στοιχεία της ιστορίας της περιοχής και του πολιτισμού της, αξιοποιεί τα διατηρητέα στοιχεία για τη δημιουργία ψυχαγωγικών και πολιτιστικών πόλων έλξης μητροπολιτικής εμβέλειας (Διατηρητέο συγκρότημα της ΕΤΕ με το Υαλουργείο, τα Σιλό, την Καμινάδα και το κτίριο Ηλεκτρικής Ενέργειας της Εταιρείας Λιπασμάτων).
Επίσης ένας από τους βασικούς σκοπούς του έργου είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέει διαχρονικά τους Έλληνες με τη θάλασσα μέσα από τη δημιουργία:
== Υπερτοπικού Κέντρου διεθνούς εμβέλειας και υψηλών προδιαγραφών (Ναυτιλιακό Επιχειρηματικό Κέντρο) που θα αναδεικνύει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση, την έρευνα και τις νέες τεχνολογίες.
== Μουσείου ιστορικού εκπαιδευτικού χαρακτήρα, συνδεδεμένου με τη Ναυτική και Ναυτιλιακή Ιστορία της Αθήνας και του Πειραιά, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
== Δύο υπερσύγχρονων μαρίνων στους όρμους της περιοχής. Η μαρίνα στο βόρειο όρμο της Δραπετσώνας θα εξυπηρετεί τον ελλιμενισμό yacht και megayacht και θα είναι προσανατολισμένη σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες, ενώ η μαρίνα στο νοτιότερο όρμο των Σφαγείων θα μεταβληθεί σε υψηλού επιπέδου ναυτικό όμιλο, και θα μπορεί να εξυπηρετήσει ναυταθλητικές δραστηριότητες. Η προκήρυξη του έργου αυτού μελετάται ήδη από τον ΟΛΠ.
== Συνεδριακού κέντρου.
== Χώρων πολιτισμού και αναψυχής με άνοιγμα προς τη θάλασσα.
Η προτεινόμενη ανάπτυξη θα επηρεάσει άμεσα και θετικά την ποιότητα ζωής 450.000 κατοίκων των παρακείμενων δήμων, οι οποίοι τώρα αποκόπτονται από την πρόσβαση στη θάλασσα, αλλά και όλων των κατοίκων των δήμων της Δυτικής Αττικής που ξεπερνούν το 1.250.000, θα διατηρήσει τη μνήμη και την ιστορία της περιοχής και θα ενισχύσει αποφασιστικά τον οικονομικό δυναμισμό του Πειραιά ως κύριο διεθνές ναυτιλιακό κέντρο.
*** Στη Δραπετσώνα υπάρχουν οι ναοί της Αναλήψεως, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Φανουρίου, του Αγίου Ανδρέα και άλλες.
ΒΑΣΙΛΗΣ Π. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
Δημοσιογράφος – ερευνητής
10-12-06
ΜΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΙΜΗ ΑΠΟΨΗ
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ «Τραπεζών»
Με τα χρόνια το Τραπεζών έγινε Δραπετσών και Δραπετσώνα
Πολλή σύγχυση έχει επικρατήσει γύρω από το ιστορικό όνομα της πόλης μας και την προέλευση της ονομασίας Δραπετσώνα. Το ζήτημα είναι αρκετά σοβαρό και πρέπει κάποτε να ξεκαθαρίσει μια και καλή για να μην κυκλοφορούν ανοησίες που διαδίδονται καλοπροαίρετα σε φιλικές κουβέντες και εδραιώνουν για την πόλη μας μια λάθος ιστορία και της προσδίδουν ένα ανύπαρκτο παρελθόν.
Η σύγχυση προήλθε από μια εγκυκλοπαίδεια [του ΗΛΙΟΥ] που αναφέρει την εκδοχή ότι αυτή η περιοχή ήταν Ντράπα [στάνη] κάποιου Τσώνη, δήθεν αλβανού παλιού κατοίκου. Όμως ούτε «ντράπα» ήταν ποτέ η Δραπετσώνα ούτε Τσώνης συναντάται σε οποιοδήποτε έγγραφο όσο παλιά κι αν πάμε στην ιστορία του Πειραιά [η Δραπετσώνα ήταν τμήμα του Πειραιά ακόμη].
Η αλήθεια είναι ότι την αποκαλούσαν έτσι Αρβανίτες κάτοικοι της Σαλαμίνας, όχι διότι αυτοί της έδωσαν το όνομά της αλλά γιατί το "Ντραπετσώνα" που άκουσαν να λέγεται για την ονομασία [προηγηθείσα της δικής τους εγκατάστασης στην περιοχή] ταίριαζε πολύ με το Ντραπα-Τσώνη της δικής τους γλώσσας και φυσικά πίστεψαν με τον καιρό ότι για κάτι τέτοιο πρόκειται. Η δική τους όμως πρόσληψη της προϋπάρχουσας ονομασίας δεν πρέπει να μας μπερδεύει σήμερα.
Μια άλλη εξ ίσου ΑΣΧΕΤΗ ερμηνεία είναι ότι το όνομα προήλθε δήθεν από κάποιους δραπέτες. Όμως φυλακές δεν υπήρχαν εδώ παρά μόνο πολύ πρόσφατα, και αφού ήδη η περιοχή είχε το σημερινό της όνομα. Αυτή η ερμηνεία είναι πολύ πρόσφατη και δεν στηρίζεται πουθενά αλλού παρά στο Δραπέτ- του Δραπετσώνα που παραπέμπει σε Δραπέτες. Το "-τσώνα"όμως δεν δικαιολογείται με τίποτα στην εκδοχή αυτή.
Μια ακόμα αυθαίρετη ερμηνεία δίνει ο κ. Α.Μήλτσος στο ημερολόγιό του αναφέροντας ως ρίζα το «δραπέτης» που –όπως λέει- προέρχεται από το κλέφτης, και αυτό σχετίζεται με τον λιμένα των Φωρών, δηλαδή το «κλεφτολίμανο» αφού Φωρών σημαίνει «κλεφτών».
Η πραγματικότητα είναι ότι το ιστορικό όνομα της πόλης είναι ΤΡΑΠΕΖΩΝ που στους παλιούς χάρτες [του 18ου αιώνα και πιο πριν] γραφόταν με λατινικούς χαρακτήρες Trapezon-Τραπετσών και έτσι έγινε με παραφθορά του Τρ σε Ντρ αρχικά και σε Δρ κατόπιν το προπολεμικό «Δραπετσών» και κατόπιν το σημερινό «Δραπετσώνα».
Και τώρα από πού προέρχεται το Τραπεζών. Αναφέρω δυο πιθανές προελεύσεις!
Α.- Η Δραπετσώνα, είναι πιθανό να ονομάστηκε από τα πολύ παλιά χρόνια «Τραπεζών», λόγω του σχήματός της [τραπεζοειδές], που ήταν εμφανές όταν ακόμη δεν υπήρχαν εδώ κτίσματα και δρόμοι, Πολλές πόλεις στην Ελλάδα έχουν ονομαστεί έτσι σε διάφορα μέρη έτσι, με πιο από όλες γνωστή την «Τραπεζούντα» του Πόντου αλλά και μια ακόμη Τραπεζούντα στην Αρκαδία.
Β.- Τραπεζών ήταν και το όνομα που έδιναν οι Αρχαίοι σε χώρους όπου εναπόθεταν νεκρούς και επιτάφιες πλάκες [αρχαία νεκροταφεία δηλαδή]. Οι πλάκες αυτές ονομάζονταν «Τράπεζες» δίνοντας και το όνομά τους και στις περιοχές όπου βρίσκονταν. Αυτές οι περιοχές βρίσκονταν ακριβώς έξω από τείχη και σημαντικές πύλες, γιατί εκεί θάβονταν οι νεκροί, ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης και τις πύλες της. Ξέρουμε δε ότι η Δραπετσώνα, που ήταν τμήμα του Δήμου των Θυμητάδων, βρισκόταν στην Αρχαιότητα ακριβώς έξω από το Κονώνειο τείχος και την πολύ σπουδαία Ηετιώνεια Πύλη.
ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ:
Η δεύτερη εκδοχή είναι και η πιο πιθανή. Το τεκμηριώνουν και τα παρακάτω:
1.-Σε χάρτες του περασμένου αιώνα φαίνεται καθαρά ότι σε ολόκληρη την περιοχή υπήρχαν πολλά ταφικά μνημεία [tombes]που αποδεικνύουν και ότι η περιοχή ήταν ένας Τραπεζών, δηλαδή ένα αρχαίο νεκροταφείο. Ακόμα και το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή φτιάχτηκε λίγο πιο έξω από την Ηετιώνεια Πύλη, εκεί όπου σήμερα είναι τα Λιπάσματα.
2.-Το ιστορικό όνομα της πόλης εξ άλλου είναι αναγεγραμμένο σε χάρτες του 18ου και 19ου αιώνα και η περιοχή δηλώνεται στον χάρτη ως DRAPEZON, ή ΤΡΑΡΕΖΟΝ που υποδηλώνουν το «Τραπεζών» καθώς οι χάρτες αυτοί έχουν Λατινικούς Χαρακτήρες.
Αυτό το «Ντραπεζόν» του χάρτη του 18ου αιώνα μετατράπηκε σε Δραπετσών κατά τον 19ο αιώνα όταν το ελληνικό κράτος ελευθερώθηκε και εγκαταστάθηκαν εδώ φρουρές Βαυαρικές για την φύλαξη του λιμανιού.
3.- Μέχρι πρόσφατα το όνομα της πόλης μας κλινόταν ως εξής: Η ονομαστική ήταν «η Δραπετσών» ή «η Δραπετσώνα» και η γενική ήταν «της Δραπετσώνος» απ’ όπου φαίνεται και η αρχική προέλευση του «Τραπεζών-Δραπετσών».
Από το 1975, με την καθιέρωση της Δημοτικής, η Δραπετσώνα απέκτησε το οριστικό της όνομα που κλίνεται πλέον «η Δραπετσώνα, της Δραπετσώνας».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η «ανακάλυψη» αυτής της δεύτερης εκδοχής που είναι και η πραγματική ετυμολόγηση και ιστορική τεκμηρίωση της προέλευσης της λέξης «Δραπετσώνα» οφείλεται στον Γιώργο Μαρκόπουλο .
© KOUTOUZIS.GR Αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή www.koutouzis.gr .