Κοπυράϊτ: Βασίλης   Π. Κουτουζής

 

 

 

 

      Ποιοι ήταν αλήθεια, οι πρώτοι Ελληνες μετανάστες  στην Αμερική (ΗΠΑ), στον  Καναδά, στην Αυστραλία  και  σε τόσες άλλες χώρες που σήμερα υπάρχουν Ελληνες;

       Και δε μιλάμε  για  ταξιδιώτες –επισκέπτες, που πήγαν  εκεί και ξαναγύρισαν.

       Γιατί περί  αυτών πολλά λέγοντα από τα πανάρχαια χρόνια. Εννοούμε τους εποίκους που πήγαν εκεί για να προκόψουν.

    Τόσο στη Φλόριδα των ΗΠΑ, όσο και στην Καμπέρα, έγιναν ενέργειες για να τιμηθούν  οι πρώτοι  Ελληνες μετανάστες  που είναι  γνωστοί.

    Αυτές οι ενέργειες  μας κέντρισαν  να αναζητήσουμε  ποιοι  και πότε πήγαν πρώτοι  σε  κάθε  χώρα. Γι αυτό καλούμε καθένα που γνωρίζει κάτι να μας  γράψει   kutuzi@otenet.gr  . Οι πληροφορίες  του θα δημοσιευθούν στη  Σελίδα επώνυμα. Οσότου, όμως νάρθουν οι κάποιες πληροφορίες,  εμείς δημοσιεύουμε τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε  και θα  δημοσιεύουμε καθημερινά ότι έρχεται.

Περιμένουμε λοιπόν.

 

                   Το  άγαλμα    του   «  γκριέγκο»  στη Φλόριδα

 

    Το άγαλμα του  πρώτου Έλληνα μετανάστη  στην Αμερική στήθηκε  στην Τάμπα  της Φλόριδα    με πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Φλόριδας.  Τα αποκαλυπτήρια έγιναν με επίσημη  τελετή  στις 8 Ιανουαρίου 2005.

     “Η ιστορία των Ελλήνων στην Αμερική, αρχίζει εδώ” γράφει η επιγραφή κάτω από το άγαλμα του  Θεόδωρου, 

      Το πρώτο  πρόπλασμα του   Θεόδωρου ετοιμάστηκε στην Ελλάδα. Είναι ντυμένος με ενδυμασία της εποχής εκείνης. Το άγαλμα  είναι από μπρούτζο, ώστε να μην έχει αλλοιώσεις, επειδή στήθηκε κοντά στη θάλασσα. Εχει ύψος περίπου οκτώ πόδια και είναι τοποθετημένο επάνω σε βάση από  γρανίτη εξωτερικά ύψους πέντε ποδιών.

   Φυσικά υπάρχει το όνομα “Θεόδωρος” και δίπλα η λέξη griego, γιατί οι Ισπανοί θαλασσοπόροι και οι μετέπειτα μελετητές, έτσι τον ονόμαζαν.

       Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε χρόνο στην επέτειο της 14^ης Απριλίου 1528 θα οργανώνονται από την ομοσπονδία της Φλόριδας εορταστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στον ελληνικό πολιτισμό.

 

 

                                 ΠΟΙΟΣ  ΗΤΑΝ ΟΜΩΣ Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ;

 

   Ως πρώτος Ελληνας που επισκέφθηκε   την Αμερική  θεωρείται ο Οδυσσέας,  ο οποίος έφθασε   μέχρι τον  κόλπο του Μεξικού, όπου βρισκόταν η Σχερία  του Αλκίνοου, αποικία των Αρχαίων Ελλήνων.  Ο Σεραφείμ Κανούτας  που ασχολήθηκε με την ιστορία  της Αμερικής, στο βιβλίο  του «Χριστόφορος  Κολόμβος, ένας Ελλην ευγενής»,  αναφέρει ότι  ο Κολόμβος  που ανακάλυψε το Νέο Κόσμο, ήταν βυζαντινής καταγωγής. Ανήκε στην οικογένεια των Δισυπάτων, κι ότι από τη μητέρα του είχε συγγένεια με τους Παλαιολόγους.  Γι αυτό και  στο δεύτερο ταξίδι του είχε μαζί του έναν ναύτη τον Ιωάννη Γκριέγκο.

        Αναμφισβήτητος όμως, θεωρείται ο Θεόδωρος ή  Δωρόθεος, ο οποίος πήρε μέρος  σε μία εξερευνητική αποστολή  των Ισπανών  υπό την αρχηγία  του   Ντον  Παμφίλο ντι Ναρβαέθ. 

       Οπως μας πληροφορεί ο  συνάδελφος  κ. Δημ. Παπαγιαννάκης, του Ελληνικού Πρακτορείου  Ειδήσεων της Φλόριδας:

     Τα ημερολόγια δυο ισπανικών αποστολών, του Ναρβάεθ το 1527 και του Ντε Σότο το 1540 αποκαλύπτουν το όνομα του πρώτου Έλληνα που συμμετείχε στην κατάκτηση της αμερικανικής ηπείρου, έσωσε την αποστολή στην οποία συμμετείχε από βέβαιο θάνατο και στο τέλος σκοτώθηκε από Ινδιάνους.

     Στις 17 Ιουνίου 1527 απέπλευσε από το λιμάνι του Σαν Λουκάρ ντε Μπαρεμέδα της Ισπανίας στόλος 5 πλοίων με κυβερνήτη τον Αδελάντο Ντον Παμφίλιο ντε Ναρβέθ και 600 άντρες με προορισμό την Αμερική. Ανάμεσά τους βρισκόταν ο δον Θεόδωρος, Έλληνας με καταγωγή μάλλον από νησί του Αιγαίου, άριστος γνώστης της ναυπηγικής, ο οποίος συμμετείχε στο ένοπλο τμήμα του στόλου. Σκοπός της αποστολής, που χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από το βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο B΄, ήταν η κατάκτηση και η εγκατάσταση διοίκησης στις επαρχίες που βρισκόταν μεταξύ του ποταμού Ρίο Γκράντε, στη δυτική πλευρά του Κόλπου του Μεξικού και του ακρωτηρίου της Φλώριδας. 

      Το Σεπτέμβριο του 1527, ύστερα από ένα σχετικά καλό ταξίδι, η αποστολή έφτασε στον Aγιο Δομίνικο και σύμφωνα με τον χρονικογράφο και ταμία της αποστολής Αλβάρ Νούνεθ Καμπέθα ντε Βάκα, αγοράστηκε ένα ακόμη πλοίο, άλογα, και αντικαταστάθηκαν όσοι άντρες είχαν αρρωστήσει ή πεθάνει στη διάρκεια του ταξιδιού. Στη διάρκεια της 45ήμερης παραμονής της αποστολής στον Aγιο Δομίνικο οι απώλειες των Ισπανών μεγάλωσαν, καθώς όπως σημειώνει ο Βάκα, περισσότεροι από 145 άντρες μας ξεμυαλίστηκαν από τις ντόπιες γυναίκες, χωρίς όλοι τους να επιστρέψουν στα πλοία». 
       Επόμενος σταθμός των Ισπανών ήταν το Σαντιάγκο της Κούβας, όπου η αποστολή χωρίστηκε σε δύο μέρη. H πρώτη, με δυο καράβια και τον Θεόδωρο μέλος του πληρώματος, απέπλευσε με προορισμό το Τρινιντάντ για να φορτώσει προμήθειες. H δεύτερη, με επικεφαλής τον κυβερνήτη Ναρβέθ, παρέμεινε στο Σαντιάγκο. Στο Τρινιντάντ όμως τυφώνας χτύπησε τα δύο πλοία με αποτέλεσμα να βυθιστούν σχεδόν αύτανδρα παρασύροντας στο βυθό 60 άντρες. H τύχη χαμογέλασε στον Θεόδωρο και σε άλλους 30 ναυτικούς, που είχαν βγει στη στεριά προκειμένου να μεταφέρουν τα εφόδια στα πλοία και έτσι γλίτωσε το θάνατο. 

    Στο ημερολόγιο του Βάκα, του μοναδικού που κατέγραφε τα γεγονότα της εκστρατείας, δεν αναφέρεται με ποιο τρόπο ένας Έλληνας βρέθηκε στην ισπανική αποστολή. Στην εποχή εκείνη όμως ήταν σύνηθες φαινόμενο να συμμετέχουν μισθοφόροι από άλλες χώρες, άντρες διψασμένοι για εύκολο χρήμα. Επιπλέον ο Θεόδωρος αναφέρεται πάντοτε ως δον (τίτλος που χρησιμοποιείτο για ελεύθερους πολίτες, που συνήθως ανήκαν στη μεσαία τάξη), ενώ από το χρονικό προκύπτει ότι διέθετε και υψηλές γνώσεις ναυπηγικής.

   Στις 5 Νοεμβρίου του 1527 ο ισπανικός στόλος απέπλευσε από την Κούβα έχοντας πλέον στη δύναμή του 4 πλοία, 400 άντρες και 80 άλογα. Στις 14 Απριλίου του 1528 οι Ισπανοί κατακτητές αποβιβάστηκαν στις ακτές της δυτικής Φλώριδας, κοντά στη σημερινή πόλη Τάμπα, αφού προηγουμένως κινδύνευσαν να χάσουν όλα τους τα πλοία πάνω στα κοφτερά βράχια των υφάλων που περικλείουν το αμερικανικό λιμάνι. «Μόνο ο Θεός ξέρει πώς γλιτώσαμε αφού για ημέρες δεν φυσούσε καθόλου αέρας και τα πλοία είχαν ακινητοποιηθεί στο πιο επικίνδυνο σημείο, εκεί που τα ναυάγια ήταν περισσότερα από τα ψάρια. Επί 15 ημέρες ακούγαμε τους υφάλους να γδέρνουν τις καρίνες των πλοίων μας και όλοι μαζί προσευχόμασταν για τη ζωή μας», γράφει στο ημερολόγιό του ο Βάκα. 
    Ακολούθησαν μερικές ημέρες όπου οι Κονκισταδόρες ετοίμασαν πρόχειρα καταλύματα και εγκατέστησαν ένα υποτυπώδες διοικητήριο. «Από τις πρώτες ημέρες μας επισκέφτηκαν Ινδιάνοι που μας έδειξαν μικρά κομμάτια χρυσού. Όταν τους ρωτήσαμε πού τα βρήκαν, μας είπαν από τα βουνά που μένουν οι Απαλάτσι (φυλή Ινδιάνων) και ότι θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν εκεί», σημειώνει ο Βάκα στο ημερολόγιό του. 
      Στην πορεία τους προς τα βουνά των Απαλάτσι οι Ισπανοί αιχμαλώτιζαν τα γυναικόπαιδα των Ινδιάνων που συναντούσαν, σκότωναν τους άντρες και τους αρχηγούς τους προκειμένου να αναγκάσουν τους Ινδιάνους να τους μεταφέρουν το συντομότερο δυνατό στην πηγή του χρυσού. Ωστόσο η τακτική αυτή ελάχιστα τους βοήθησε καθώς σύντομα βρέθηκαν αποκλεισμένοι στην ηπειρωτική χώρα, δίχως εφόδια, με ασθένειες να έχουν αποδεκατίσει το 1/3 των ανδρών και τους Ινδιάνους να τους επιτίθενται σε καθημερινή βάση. «Πιστεύαμε ότι η αποστολή και η ζωή μας θα τελείωνε σε εκείνα τα βουνά. Είχαμε φάει σχεδόν όλα μας τα άλογα και τρεφόμασταν πλέον με σπόρους καλαμποκιού. Ευτυχώς όμως τότε βρέθηκε ένας άνθρωπος, στην κυριολεξία σταλμένος από τον Θεό», εξομολογείται ο Βάκα. 

    Ο  άνθρωπος που έσωσε την ισπανική αποστολή που βρέθηκε αποκλεισμένη και αποδεκατισμένη στα βουνά των Απαλάτσι ήταν ο δον Θεόδωρος που ανέλαβε να ναυπηγήσει βάρκες ώστε οι κονκισταδόρες να διαφύγουν μέσω παραπόταμων του Μισισιπή. Από τις 4 Αυγούστου μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου κατασκεύασε πέντε πλοιάρια μήκους 10 μέτρων από ξύλο και δέρματα ζώων. Αντί για καρφιά χρησιμοποίησε σφήνες από πευκόξυλο και κατράμωσε τις βάρκες με το ρετσίνι των πεύκων. 
    Ακολούθησε άλλος ένας μήνας περιπλάνησης των Ισπανών, που κατάφεραν να βγουν στην ανοικτή θάλασσα, αδυνατούσαν ωστόσο να εντοπίσουν την αρχική τους βάση όπου είχαν αφήσει τα πλοία τους. Στη διάρκεια της περιπλάνησής τους περισσότεροι από 100 άντρες πέθαναν από την πείνα και τις μάχες με τους Ινδιάνους, ενώ η δίψα απειλούσε να εξαφανίσει όσους είχαν καταφέρει να επιζήσουν. 

     Στις 28 Οκτωβρίου του 1528 η εναπομείνασα αποστολή έφτασε σε έναν όρμο, κοντά στη σημερινή πόλη Πενσακόλλα της Φλώριδας. Εκεί Ινδιάνοι προσφέρθηκαν να τους προμηθεύσουν με νερό και ο Θεόδωρος επέμενε να τους ακολουθήσει, ώστε να βεβαιωθεί ότι οι Ινδιάνοι δεν θα τους ξεγελούσαν και απλά θα τους άρπαζαν τα δοχεία τους. Παρ' όλες τις εκκλήσεις του Ναρβάεθ και των υπολοίπων μελών του πληρώματος ο Θεόδωρος αποβιβάστηκε μαζί με τον υπηρέτη του. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας όταν οι Ινδιάνοι επέστρεψαν ο Έλληνας δεν βρισκόταν μαζί τους, ενώ στις επίμονες ερωτήσεις των Ισπανών για το τι συνέβη στον Θεόδωρο αρνήθηκαν να απαντήσουν και τράπηκαν σε φυγή. Οι σύντροφοι του Θεόδωρου προσπάθησαν τις δύο επόμενες ημέρες να εντοπίσουν ίχνη του χωρίς όμως επιτυχία. Ορισμένοι τον κατηγόρησαν ότι έφυγε από κοντά τους διότι ήθελε να έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει, ενώ άλλοι υποστήριξαν ότι σκόπευε να εξαγοράσει τους Ινδιάνους και να ανακαλύψει πρώτος το χρυσάφι. H αποστολή του Ναρβάεθ τελικά δεν στάθηκε τόσο άτυχη στη συνέχεια, αφού κατάφεραν το 1535 να φτάσουν στην Καλιφόρνια και τελικά επέστρεψαν στην Ισπανία το 1537, δέκα χρόνια αφότου είχαν φύγει από την πατρίδα τους.

      Η επόμενη αναφορά για το Θόδωρο, βρίσκεται στο χρονικό του Κονθάλο Βαλντέζ, γραμματέα του Ισπανού κατακτητή Ντε Σότο. Όταν, λοιπόν, το 1540 ο Ντε Σότο έφτασε στο σημείο που είχε εξαφανιστεί ο Θεόδωρος το 1528 έμαθε ότι δυο χριστιανοί που βρισκόταν στην αποστολή του Ναρβάεθ έμειναν με τους Ινδιάνους, οι οποίοι άγνωστο για πιο λόγο τους σκότωσαν. Οι Ινδιάνοι που αφηγήθηκαν το τέλος του Θεόδωρου δεν γνώριζαν το πότε ακριβώς δολοφονήθηκε ο Έλληνας ναυτικός, ούτε πού βρισκόταν θαμμένος. Παρέδωσαν ωστόσο στον Ντε Σότο το εγχειρίδιο που χρησιμοποιούσε ο Έλληνας ναυτικός.

 

    ***  Ελληνες ναυτικοί πήραν μέρος και στην  αποστολή του Μαγγελάνου στην Παταγονία.

 

 

                                       Ο  ΘΩΜΑΣ     ΓΚΡΗΣΙΑΝ

 

       Το 1660 εγκαταστάθηκε στη Βοστόνη   ένα πλοίαρχος   ο Θωμάς Γκρήσιαν,  ο οποίος και αναφέρεται στον πρώτο επίσημο κατάλογο  των κατοίκων της πόλεως.

           Εκτός από αυτόν και πολλοί άλλοι  Ελληνες ναυτικοί ή έμποροι είχαν ταξιδέψει στην Αμερική  τον 16^ο ,17^ο και 18^ο αιώνα, όπως αποδεικνύεται  από  διάφορα κείμενα.

 

                           Ο   ΔΑΙΜΟΝΙΟΣ  ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΤΗΣ

 

  Περισσότερο γνωστό είναι το όνομα του Κεφαλλονίτη θαλασσοπόρου και εξερευνητή   Απόστολου  Βαλεριάνου ή Φωκά. Ο δαιμόνιος αυτός  άνδρας είχε  οργανώσει πολλές εξερευνήσεις  και είχε κατορθώσει να ανακαλύψει το στενό το οποίο χωρίζει το Βανκούβερ  από  τη  σημερινή πολιτεία της Ουάσιγκτον,  και συνδέει τον Ειρηνικό Ωκεανό  με τον κόλπο της Γεωργίας.  Το στενό αυτό είναι  γνωστό με το όνομα « Χουάν ντε Φούκα», όνομα το οποίο δόθηκε το  1725  από  τη Ρωσική Αυτοκρατορική Ακαδημία  Επιστημών.

 

                    Η ΑΠΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ  ΣΜΥΡΝΗΣ

 

  Η πρώτη ομαδική αποδημία Ελλήνων στη Νέα Ηπειρο έγινε το 1767, όταν ιδρύθηκε η αποικία  της Νέας   Σμύρνης στη Φλόριδα, από τον Σκώτο γιατρό Τώρνμπουλ, ο οποίος  είχε νυμφευθεί   Ελληνίδα   από τη Σμύρνη. Σ αυτό  τον εποικισμό  είχαν πάρει μέρος και περίπου διακόσιοι Μανιάτες, οι οποίοι όμως απογοητεύθηκαν από τη συμπεριφορά των επιστατών του γιατρού. Η αποικία  της Νέας Σμύρνης διαλύθηκε  το 1777.

    

Από  κει και μετά και μέχρι το 1900  οΕλληνες  πήγαιναν στην  Αμερική μόνο σποραδικά κυρίως  άνδρες, για οικονομικούς λόγους ή για να αποφύγουν τη στράτευση. Από το 1900 και μετά  άρχισε  η ομαδική μετανάστευση.

   Οι αμερικανικές μεταναστευτικές αρχές  διαθέτουν σχετικά στοιχεία  από το 1881 και μετά. Τότε μετανάστευσαν 19  άτομα. Το 1882   126, το 1894  1358, το  1905 10.515 κ.λ.π.

 

       

                    ΕΛΛΗΝΕΣ   ΣΤΟ ΣΟΛΤ ΛΕΪΚ ΣΙΤΥ 

 

 Μεταξύ του 1860 και 1930 εκατοντάδες μεταλλεία για χρυσάφι, ασήμι, χαλκό λειτουργούσαν στα κοντινά φαράγγια του Σόλτ Λέϊκ  Σότυ των ΗΠΑ. Ηταν την περίοδο εκείνη που η πόλη άρχισε σιγά -σιγά να διαμορφώνεται. Μεταξύ 1900 και 1930 ο πληθυσμός της πόλης τριπλασιάστηκε. Στις αρχές του 1900 χτίζεται και η πρώτη ελληνική εκκλησία της Αγίας Τριάδας, σήμερα Καθεδρικός ναός που απαρτίζεται από 1000 και πλέον μέλη. Ο ελληνισμός της περιοχής γενικότερα ξεπερνά τις 7 χιλιάδες.  

 

           Χιώτες οι πρώτοι Έλληνες της Λατινικής Αμερικής

 

    Οι ελληνικές παροικίες της Λατινικής Αμερικής ιδρύθηκαν κυρίως από Χιώτες ναυτικούς, σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Αναστασίου Τάμη, επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Ελληνικών Μελετών και Ερευνών (ΕΚΕΜΕ) του πανεπιστημίου Λατρόμπ της Μελβούρνης. Η παρουσία των Χιωτών στην Αμερική ξεκίνησε με την ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο ο οποίος  το 1484 πήγε στη Χίο όπου πήρε οκτώ έμπειρους ναυτικούς για να τον βοηθήσουν στο ταξίδι του για την ανακάλυψη της Αμερικής. “Από το 1670”,  λέει  ο δρ. Τάμης, “βρίσκουμε Χιώτες στη Βραζιλία και την Αργεντινή. Στις χώρες αυτές καθώς και στην Βενεζουέλα και την Ουρουγουάη οι Χιώτες πρωτοστάτησαν στην ίδρυση των Ελληνικών Κοινοτήτων που υπάρχουν έως και τις μέρες μας”.

 

             Ο ΜΑΡΤΙΝΟΣ   ΚΑΙ  Ο  ΙΩΑΝΝΗΣ   ΤΗΣ  ΧΙΛΗΣ

 

    Αν  και ο Λόνκος (αρχηγός) Κιλαπάν  υποστηρίζει ότι οι Αραουκανοί, Ινδιάνοι της Χιλής, είναι απόγονοι των Λακεδαιμονίων, τα πρώτα ιστορικά  στοιχεία  σχετικά με την άφιξη Ελλήνων, στη φιλόξενη αυτή χώρα  έχουν ως εξής:

    Το 1540  έφτασε στη χώρα ο  πλοίαρχος Πέδρο ντε Βαλντίβια, με 150 άνδρες και μία γυναίκα, οι πρώτοι κατακτητές και εποικιστές της Χιλής. Από αυτούς τρεις δεν ήταν Ισπανοί. Ηταν ένας Πορτογάλος, ένας Γερμανός και ένας Ελληνας: Ο Πέτρος Μαρτίνος, από το Χάνδακα της Κρήτης, που γεννήθηκε μεταξύ του 1511 και του 1516.  Εγκαταστάθηκε στη Χιλή  και έζησε μέχρι ηλικίας 90 χρόνων.

   Ο Πέδρο ντε Βαλντίβια  του έδωσε γη  και Ινδιάνους βοηθούς, και τον ονόμασε «έμπιστο» στις  πόλεις Λα Ιμπέριαλ, Κονσέπσιον  και Χιλλάν.  Παντρεύτηκε Ισπανίδα που του έδωσε 4 γιους:τους Μιχάλη, Αλόνσο, Μαρτίνο και Αλέξανδρο, και οι τέσσερις με απογόνους. Δύο από αυτούς  πήραν το αξίωμα του «έμπιστου»  και οι άλλοι δύο έγιναν αξιωματικοί του ισπανικού στρατού.

   Μέχρι το 1565 έφτασαν στη Χιλή άλλοι 20 Ελληνες, ναυτικοί, στρατιωτικοί  και τεχνίτες. Στον πόλεμο του Ειρηνικού κατά της συμμαχίας Περού-Βολιβίας, τον πιο σημαντικό πόλεμο στην ιστορία της Χιλής, πέντε Ελληνες πήραν μέρος στη Ναυμαχία της Ικίκε στις 21 Μαϊου 1879: Ο Κωνσταντίνος Μικάλβης, υποναύκληρος, ο Θωμάς Βλαχόπουλος, ναύτης Α, ο Δημήτριος Γεωργίου, ναύτηςΑ, ο Πέτρος Σταματόπουλος, θερμαστής Α, και Στέφανος Δεσπότης, ναύτης Β. Τα ονόματά τους φαίνονται ανάγλυφα στο Ναυτικό  Μουσείο του Βαλπαράϊζο.

     Το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων μεταναστών στη Χιλή έφτασε  μεταξύ του 1890 και του 1930.

 

         

               ΟΙ   ΕΛΛΗΝΕΣ   ΤΗΣ   ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑΣ

 

 Οι πρώτοι έλληνες έφτασαν στην Βενεζουέλα το 1890 ως εργάτες γαλλικής εταιρίας για την δημιουργία σιδηροδρομικής γραμμής στα σύνορα Βενεζουέλας Βραζιλίας. Το μεγάλο όμως μεταναστευτικό κύμα άρχισε με την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου.   

 

     Ο   πρώτος Έλληνας  που έφθασε στην Αυστραλία

 

      Η  Ελληνική Κοινότητα της Καμπέρας, με πρωτοβουλία του προέδρου της, κ. Κώστα Τσουλιά, οργάνωσε σεμνή τελετή στο νεκροταφείο του Νιμιτάμπελ, προκειμένου να τιμήσει τη μνήμη του πρώτου Έλληνα που έφθασε στην Αυστραλία.

       Πρόκειται για το Γκίκα Βούλγαρη, ο οποίος έφθασε στην Αυστραλία το 1829 και πέθανε το 1874, σε ηλικία 67 ετών. Ο κ. Τσουλιάς, που είχε την έμπνευση της οργάνωσης της ειδικής τελετής σε μνήμη του Βούλγαρη, ήρθε σε άμεση επαφή με απογόνους του πρωτοπόρου που διαμένουν σχεδόν σε όλες τις ανατολικές πολιτείες της Αυστραλίας, ώστε να ψαλεί τρισάγιο και να γίνουν ομιλίες, με θέμα το ρόλο των πρωτοπόρων Ελλήνων που έφθασαν στην πέμπτη ήπειρο.

      Ο Γκίκας, που ήταν γνωστός στους Αυστραλούς της εποχής του ως Τζίγκερ, είχε καταδικασθεί για πειρατεία στα ανοικτά της Κρήτης και καταδικάσθηκε αρχικά (μαζί με άλλους έξι πατριώτες) σε θάνατο από τους Βρετανούς και στη συνέχεια σε φυλάκιση και εξορία στην Αυστραλία.

        Η Ελληνική Κοινότητα της Καμπέρας, με έξοδά της αποκατέστησε τον τάφο του Βούλγαρη, προσθέτοντας νέα μαρμάρινη ταφόπετρα, με τη φράση στην αγγλική «Σε παντοτινή μνήμη του πρωτοπόρου έποικου Γκίκα Βούλγαρη›. Επίσης δίπλα στον τάφο προστέθηκε επεξηγηματική επιγραφή που δίνει την ιστορία του πρωτοπόρου αυτού Έλληνα.

           Στην τελετή παρευρέθηκε ο δήμαρχος της περιοχής της Κούμα – Μονάρο, κ. Τόνυ Καλτούμ, ο ομοσπονδιακός βουλευτής της περιοχής Γκάρυ Ναίηρ, ο πρόξενος της Ελλάδας, κ. Θεόδωρος Μιχαλόπουλος και ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας κ. Κώστας Τσουλιάς. Ο κ. Τσουλιάς, στη σύντομη ομιλία του απέδωσε τιμές στη μνήμη του Βούλγαρη και χαρακτηριστικά τόνισε ότι «τιμούμε ιδιαίτερα την απόφασή του να μείνει τελικά στην Αυστραλία›. Πάνω από 40 απόγονοι του Βούλγαρη που ζουν σε διάφορα μέρη της Αυστραλίας, συμπεριλαμβανομένων και τριών γυναικών από την Κούμα, ήσαν παρόντες στην τελετή. Ο εφημέριος των Ορθοδόξων της Καμπέρας, αιδ. Γεώργιος Κάρπης, έψαλε τρισάγιο στον τάφο, ενώ ψαλμούς ανέγνωσαν και οι Αγγλικανοί.

      Ο κ. Τσουλιάς ανέφερε ότι επιτέλους η ταφή του Βούλγαρη γίνεται σύμφωνα με την παράδοση της ορθόδοξης εκκλησίας, αφού την εποχή που πέθανε ο Βούλγαρης δεν υπήρχαν ορθόδοξοι ιερείς. Ο πρόξενος της Ελλάδας, κ. Μιχαλόπουλος, στην ομιλία του εξέφρασε τη βαθιά του συγκίνηση και τόνισε ότι ο Γκίκας Βούλγαρης δεν αποτελεί μόνο ιστορικό σύμβολο, αλλά και σύμβολο μιας εποχής, διότι στη συνέχεια εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες εποίκησαν την Αυστραλία. «Ο Βούλγαρης θα μείνει για πάντα γέφυρα μεταξύ της Ελλάδας και της Αυστραλίας›, είπε ο Έλληνας διπλωμάτης. Στην τελετή μίλησαν ακόμη ο ιστορικός Χ. Γκίλγκριστ και η απόγονος του Βούλγαρη, η Τζόαν Μπράουν.  

 

     ΑΠΟ ΤΑ 1860  ΟΙ ΑΡΚΑΔΕΣ  ΕΠΟΙΚΗΣΑΝ  ΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

 

     Σύμφωνα  με επισταμένη  έρευνα ο πρώτος Αρκάς που φέρεται να έφτασε στην  Αυστραλία, είναι ο Κωνσταντίνος Γεωργίου Βαφιόπουλος. Κι αυτό έγινε το 1860. Δείτε  θέμα σχετικό με την έρευνα.

 

  H   Ελληνική   Ομογένεια   στην   Αυστραλία

 

                       Οι   Ελληνες της Κουισλάνδης

 

      Η ιστορία των Ελλήνων της Κουισλάνδης  αρχίζει   το 1859 και έως το 1945 την  καταγράφει ο Ντένις Άρθουρ Κόνομος, ο Κυθήρειος στην καταγωγή συγγραφέας, στο βιβλίο του με τίτλο "Οι Έλληνες του Κουίνσλαντ" (The Greeks in Queensland).
      Δημοσιεύονται 140 σπάνιες φωτογραφίες στην οποία καταγράφεται το ιστορικό των μεταναστών Ελλήνων από τα Κύθηρα, τη Μικρά Ασία, την Ιθάκη, το Καστελόριζο, την Κύπρο, την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Σάμο, την Πελοπόννησο, την Αθήνα, την Ήπειρο και όσους άλλους είχαν μεταναστεύσει από κάθε γωνιά της πατρίδας στην Πολιτεία της Κουηνσλάνδης, τα πρώτα χρόνια.
    Το  βιβλίο  καλύπτει πολλούς άλλους τομείς, όπως τους πρώτους Έλληνες που ξεκίνησαν τον τομέα των επιχειρήσεων "καφέ" στο Σίδνεϊ τα δύσκολα χρόνια στα τέλη του 1880 και πώς αυτά τα καταστήματα άνοιγαν κατόπιν το ένα μετά το άλλο, όχι μόνο στο Σίδνεϊ, αλλά σε ολόκληρη τη Ν.Ν.Ο., με γρήγορους ρυθμούς, όπως και στην επαρχία της Κουηνσλάνδης. 
      Εκατοντάδες Έλληνες δούλεψαν εργάτες στην Κουηνσλάνδη στους τομείς των επιχειρήσεων ζάχαρης, του βαμβακιού και τις ιστορίες τους διηγήθηκαν στην πρώτη ιστορική συνάντηση στο Γουέρρις Κρηκ, κοντά στην πόλη Τάμγουωρθ, το 1934, όταν γεννήθηκε η Οργάνωση ΑΧΕΠΑ.
     Επίσης υπάρχει λεπτομερής αναφορά Ελλήνων της Κουηνσλάνδης που έδωσαν το παρόν και πολέμησαν για τη δεύτερη πατρίδα τους στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, όπως και προσωπικές μαρτυρίες από τη φοβερή καταστροφή της Μικρά Ασίας που τους ανάγκασε να ξεριζωθούν από τις εστίες τους.
     Δεν λείπουν φυσικά και οι πρώτες Ελληνο-Αυστραλιανές εφημερίδες, τα σπάνια ντοκουμέντα για τις πρώτες Ελληνικές Κοινότητες, με πολύ σπάνιες έρευνες. Το πιο σπουδαίο μέρος του βιβλίου είναι οι 250 προσωπικές συνεντεύξεις του συγγραφέα με τους πρωτοπόρους μετανάστες, που έφθασαν στην Κουηνσλάνδη, πριν το 1946.

    Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν ζουν σήμερα και οι αναμνήσεις τους από τη ζωή στην Πολιτεία της Κουηνσλάνδης την εποχή εκείνη δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ κατά παρελθόν.

 

                       ΟΙ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΤΗΣ  ΤΥΝΗΣΙΑΣ

 

   Στην Τυνησία  ζουν σήμερα  περίπου 100 Ελληνες. Παλιότερα ζούσαν σημαντικά περισσότεροι. Οι μετοικίσεις- μεταναστεύσεις Ελλήνων  στην Τυνησία έγιναν  γύρω στο 1500, μετά την επικράτηση  της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1645 ο Πατριάρχης  Αλεξανδρείας είχε αναγνωρίσει  την ύπαρξη  σημαντικής  Ελληνικής κοινότητας. Οπως αναφέρει ακόμη και σήμερα  επιγραφή, γραμμένη στα Ελληνικά  ο  ναός του Αγίου Γεωργίου ,στην οδό Ρώμης  αρ. 5, της Τύνιδας χτίστηκε  από τους Ελληνες το 1845.

 

                 ΠΡΩΤΟΙ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΣΤΟ  ΚΟΓΚΟ

 

     Ο γιατρός και εξερευνητής  Παναγής Ποταγός (1832-1903), από τη Βυτίνα Αρκαδίας,   ήταν από τους πρώτους Ελληνες που  έφτασαν στο Κογκό. Στο Κογκό κατέληξε, αφού πρώτα περιηγήθηκε ολόκληρη την Ασία, το 1871, και προχώρησε πέρα από τα σημεία  που είχε εξερευνήσει  ο γνωστός την εποχή εκείνη  εξερευνητής Σβάϊνφουρτ. Ο Παναγής Ποταγός συνέβαλε  πολύ στην ανάπτυξη των τότε πρωτόγονων  φυλών της Κεντρικής Αφρικής. 

         Μετά 15 χρόνια επέστρεψε στην Αθήνα  και με δαπάνες του Εθνικού Πανεπιστημίου   εξέδωσε το έργο «Περίληψις περιηγήσεων Ποταγού» που μεταφράστηκε στα Γαλλικά. Όταν ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος Β  του ζήτησε να υπογράψει  στο στη χρυσή βίβλο των περιηγητών εκείνος έγραψε μόνο δυο λέξεις:  « Εις Ελλην».

        Για να τον τιμήσει η Βελγική Κυβέρνηση   έδωσε το όνομά του «λεωφόρος Ποταγού» σε κεντρική  αρτηρία πόλης Πάουλις- Ισίρο  του Βελγικού Κογκό.    

 

                 ΟΙ   ΠΡΩΤΟΙ   ΤΗΣ  ΑΙΘΙΟΠΙΑΣ

 

       Επί αυτοκράτορος Αιθιοπίας  Ιωάννη του Δ (1872-1889), ο πρόξενος της Ελλάδας στο  Σουέζ,  Α Μητσάκης  ήταν ο πρώτος επίσημος Ελληνας  που πήγε στην Αιθιοπία, ως απεσταλμένος της Αγγλίας, προκειμένου να ρυθμίσει  ένα σοβαρό ζήτημα  που είχε προκύψει ανάμεσα στις  δύο χώρες.

      Αργότερα, ο βασιλιάς της Ελλάδας  Γεώργιος ο Α, έστειλε αντιπρόσωπό του  τον ιατρό  Παρίση, ο οποίος πήρε  τον τίτλο του  « Ρας», κι έπαιξε  σημαντικό ρόλο  στην αναζωογόνηση  του πατροπαράδοτου  αιθιοπικού  φιλελληνισμού.

     Ο διάδοχος του Ιωάννη, Μενελίκ Β,(1889-1913)  ο μεγάλος  αναμορφωτής ης χώρας, άνοιξε οριστικά  τις πόρτες της Αιθιοπίας στους ξένους.

       Οι Ελληνες επωφελήθηκαν  από τη νέα  κατάσταση και άρχισαν να εγκαθίστανται  ομαδικά  και ίδρυσαν τις πρώτες παροικίες.

      Οι συνθήκες διαβίωσης στις περισσότερες περιοχές  ήταν αληθινά  σκληρές, γιατί ούτε δρόμοι  υπήρχαν, ούτε απόλυτη ασφάλεια, αφού τα θηρία  τριγυρνούσαν ακόμη και μέσα  στα χωριά.

       Ο Μενελίκ  χρησιμοποίησε  Ελληνες  εργάτες σε διάφορες  εργασίες εξωραϊσμού της  πρωτεύουσας της Αιθιοπίας, Αδδίς Αμπέμπα, και στην κατασκευή Γαλλο-Αιθιοπικού σιδηροδρόμου. Αυτοί οι Ελληνες, κατόπιν,  με την εργατικότητά τους εξελίχθηκαν σε μεγάλους επιχειρηματίες, εμπόρους  και βιομηχάνους  της Αιθιοπίας.

     Παράλληλα ιδρύθηκε η πρώτη μικρή ελληνική εκκλησία  με ιερέα  τον πατέρα Κωνσταντίνο.

       Ο Πατριάρχης  Αλεξανδρείας  Φώτιος, αποφάσισε  το 1910  να επανιδρύσει τη Μητρόπολη   Αξώμης, με πρώτο  μητροπολίτη τον Χριστόφορο, τον μετέπειτα  Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής (1939-1966).

       Τα χρόνια εκείνα άρχισε να ενδιαφέρεται και το επίσημο Ελληνικό Κράτος για τον Ελληνισμό της Αιθιοπίας. Το 1917  ίδρυσε  Ελληνικό Προξενείο  με  πρώτο  πρόξενο τον Κύπριο δικηγόρο  Ευάγγελο Χατζηιωάννου.

       Το 1918 ιδρύθηκε  και η Ελληνική Κοινότητα   που έχτισε αργότερα  και το ναό  του Αγίου Φρουμεντίου.

            Από τους Ελληνες της Αιθιοπίας  πρέπει να αναφερθούν,  ο  Γ. Ζερβός, ιδιαίτερος  γιατρός  του αυτοκράτορα, ο Α.Ε Καββαδίας, εκδότης της πρώτης  Αιθιοπικής   εφημερίδας  « Αϊρόμπ  =  Γνώση», και  η οικογένεια  Λιβιεράτου  που είχε τον ομώνυμο  μεγάλο εμπορικό οίκο και το  σούπερ μάρκετ « Μπάμπης».

   Μεγάλο  φαρμακείο  στην  Αδδίς Αμπέμπα  είχε  ο πατέρας  του δημοσιογράφου κ. Τίτου Αθανασιάδη.

   Τα νέα ανάκτορα  της Αιθιοπίας έχτισε  ο πατέρας  του αείμνηστου  βουλευτή  και Δημάρχου Υμηττού  Ανδρέα Λεντάκη , ο οποίος ήταν πολιτικός  μηχανικός  και η οικογένεια τους  τότε, ζούσε  στην Αιθιοπία.

   Τόσο πολύ είχε ευχαριστηθεί  ο αυτοκράτορας από τη δουλειά  του  πατρός Λεντάκη  που του έκανε  δώρο  μια μεγάλη έκταση  γης.

   Στον καλλιτεχνικό τομέα  διακρίθηκαν ο Προκοπίου και ο Γερμενής. Ο πρώτος  σαν ιδιαίτερος ζωγράφος της αυτοκρατορικής οικογένειας  και ο  δεύτερος  σαν δημιουργός πολλών τοιχογραφιών.

      Στην Αδδίς  Αμπέμπα  λειτουργούσε  και το  Ελληνικό   Αθλητικό  Σωματείο  «ο Ολυμπιακός».

 

                                                                                              ΓΙΑΝΝΗΣ  ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ

 

 

    Και  μην ξεχνάτε  περιμένουμε……..κείμενα, κι αν είναι δυνατόν κάποιο σκίτσο. 

info@koutouzis.gr

 

 

©  KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή  www.koutouzis.gr .

 

    Η  ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΓΛΩΣΣΑ

 

 

 Αρχή σελίδας