Λιμάνι του Πόρου: Τότε, σήμερα, μετά....
Τον τελευταίο καιρό- τέλος του 2012- το λιμάνι του Πόρου είναι στην επικαιρότητα. Μια η ιδιωτικοποίησή του, μια η πτώση της προκυμαίας… όλο και το φέρνουν κοντά στην καθημερινότητα.
Όμως ποιο είναι το ….παρελθόν του λιμανιού μέσα στις χιλιετίες; Σκοτεινό ή φωτεινό;
Το λιμάνι του Πόρου, εντός ή εκτός της σημερινής του θέσης, έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομικής ζωής ολόκληρης της περιοχής και όχι μόνο. Συνέβαλε σημαντικά στο εμπόριο, στη ναυτιλία εν γένει, υπήρξε κινητήριος μοχλός της, από πολύ νωρίς. Ο Πόρος ήταν ένα ασφαλές πέρασμα για τα νότια! (Δείτε για τα πλοία που περνούσαν από κει).
Απ ότι δείχνουν τα ευρήματα στο Κοκορέλι-Κάβος Βασίλη, αλλά και στο Μόδι, πριν 5.000 χρόνια το σημερινό λιμάνι δεν φαίνεται να έπαιζε κανένα ρόλο.
Η καλύτερα δεν υπήρχε. Το απάνεμο λιμάνι άρχισε να δημιουργείται από κει και μετά με τις συνεχείς γεωλογικές μεταβολές, πάνω στις οποίες συνέχισε να εξελίσσεται η ζωή και η κίνηση.
Πάντως κατά την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου, 1180 π.Χ το λιμάνι ήταν σε λειτουργία με το γνωστό Πώγωνα. Από κει ξεκίνησαν οι πέντε τριήρεις με τις οποίες συμμετείχε η Τροιζήνα στην εκστρατεία αυτή. Τριήρεις που είχαν κατασκευαστεί το Νεώριο με ξύλο από τις δρυς που φύονταν στις Αδέρες.
Ο Παυσανίας το 156 μ.Χ το βρήκε σε λειτουργία, αλλά πολύ λίγα μας πληροφόρησε για αυτό.
Το ίδιο, ή καθόλου, οι μετέπειτα αναφορές.
Στο λιμάνι υπήρχαν ανέκαθεν ταρσανάδες
Το 1688 το λιμάνι του Πόρου αποτελούσε ορμητήριο των Ενετών, γι αυτό και οι Τούρκοι άργησαν πολύ εγκατασταθούν στην περιοχή της Τροιζηνίας.
Ο Πόρος έπαιξε αρκετά σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης γιατί καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στην Πελοπόννησο έγινε πέρασμα και τόπος συνάντησης διαφόρων προσωπικοτήτων της εποχής παρ ότι στην απέναντι ακτή ήταν εγκατεστημένη τουρκική φρουρά. Αυτή εγκαταστάθηκε μετά το 1715 που αποχώρησαν οι Ενετοί. Αλλά αργότερα πηγαινοέρχονταν οι Ρώσοι. Κι ακόμη Γαλλοι, Αγγλοι και Αμερικανοί.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας πολλοί ντόπιοι καραβοκύρηδες είχαν εμπορικά σκάφη. Το 1821 ο Πόρος διέθετε 22 πλοία Α Τάξεως και 9 Β τάξεως.
Κατά τον Αγώνα στον Πόρο είχαν πλοία οι Δημήτριος Λογοθέτης-Δουζίνας σκούνα, Κωνσταντίνος Λογοθέτης- Δουζίνας σκούνα, Αναστάσης Ευσταθίου σκούνα, Γεώργιος Βατικιώτης, Γεώργιος Καραδήμας πολεμικό σκάφος και άλλοι (Δείτε αγνωνιστές). Και μ αυτά συμμετείχαν στον Αγώνα.
Δύο Ποριώτες, όπως γράφει η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος στο φύλλο 27 της 6-4-1829, ξεγύμνωσαν με τη βία έναν άλλο Ποριώτη το 1823 στο λιμάνι του Πόρου. Ο τελευταίος προσέφυγε στην Αντι Θαλασσίου Δικαστηρίου Επιτροπή στην Αίγινα διαμαρτυρόμενος. Η Επιτροπή τους κάλεσε σε απολογία , και επειδή δεν ενεφανίσθησαν να απολογηθούν έκανε σχετικό δημοσίευμα στην εφημερίδα. Η οποία δεν μας λέει τι απέγινε.
Το 1828 ο Σάμπουργκ (1787-1874), διαπρεπής αρχιτέκτων και μηχανικός, κλήθηκε από τον Κυβερνήτη Καποδίστρια στον Πόρο, σχεδίασε και κατασκεύασε δρόμους και πλατείες, οργάνωσε την καθαριότητα, διαμόρφωσε τον παραλιακό δρόμο του Γαλατά, σχεδίασε και έχτισε το πρώτο σχολικό κτήριο στον Πόρο, έκτισε το πρώτο διοικητήριο του ναυστάθμου, σήμερα οικία Δεϊμέζη - Καρρά, και την άνοιξη του 1831 διαμόρφωσε τον νέο χώρο του ναυστάθμου στη σημερινή θέση του Προγυμναστηρίου.
Το 1829 ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας έδωσε εντολή να πλακοστρώσουν την παραλία του Πόρου. Η λειτουργία του λιμανιού και ως πολεμικού ναυστάθμου του έδωσε κι άλλες προοπτικές.
Κι όλα αυτά με παράλληλη ανάπτυξη της πόλης και της ζωής.
Όμως το 1831 το λιμάνι έγινε θέατρο των πολεμικών συγκρούσεων Καποδίστρια- Μιαούλη.
Και ας έρθουμε στους αψευδείς μάρτυρες:
Στον πίνακα του Στάκκελμπεργκ (1834) σημειώνονται ιστιοφόρα στην παραλία του Πόρου και κοντά στην ξύλινη αποβάθρα στη Μπούγια.
Το 1835 ο Πόρος ήταν το 6ο λιμάνι της χώρας. Στα 1835 μεγάλος καραβοκύρης ήταν ο καπετάν Γιώργης Φάρσας που ταξίδευε ως την Κωνσταντινούπολη (βλέπε πανώλη) και (Μονή-Αθάνατο Νερό).
Στη γκραβούρα του βρετανού ζωγράφου περιηγητή Ουίλιαμ Λίντον (1840-1845) βλέπουμε και ένα ατμόπλοιο - αριστερά - κοντά στη Μπούγια.
Ο βρετανός ζωγράφος
περιηγητής, συγγραφέας, Γουίλιαμ Λίντον (1791-1876) γεννήθηκε στο
Λίβερπουλ, μεγάλωσε στο Λάνκαστερ και Cartmel, και πήγε σχολείο στο
Windermere. Σε ηλικία δεκαέξι είχε πιάσει δουλειά στο γραφείο ενός εμπόρου.
Όμως δεν του άρεσε και άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική.
Τελικά έκανε την τέχνη επάγγελμά του. Του άρεσε να «παίζει»
με το φωτισμό, και να καταλήγει σε ένα εξιδανικευμένο κλασικό τοπίο. Το 1817
εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο και άρχισε να παρουσιάζει έργα του
στη Βασιλική Ακαδημία και στο Βρετανικό Ιδρυμα.
Εκείνη την εποχή, τα θέματά του είναι τοπία από τη Σκωτία και τη Βόρεια Αγγλία, ιδιαίτερα στην περιοχή των Λιμνών.
Πήρε ενεργό μέρος στην ίδρυση της Εταιρείας Βρετανών Καλλιτεχνών το 1823-1824 και ήταν Πρόεδρος της το 1837.
Το 1828-1829 έκανε μια μεγάλη περιοδεία ζωγραφίζοντας την Ιταλία. Αργότερα ταξίδεψε γύρω από τη Μεσόγειο, Νότια Γαλλία, τη Σικελία, την Ιταλία, τη Μάλτα και την Ελλάδα. Το αποτέλεσμα αυτών των ταξιδιών ήταν ένας μεγάλος αριθμός από γκραβούρες.
Ανάμεσα στα έργα του, βιβλία κλπ, και το «Τοπία της Ελλάδα και τα νησιά της» που εκδόθηκε ταυτόχρονα σε Λονδίνο και Ν. Υόρκη, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι γκραβούρες Πόρου-Γαλατά, Επιδαύρου, Ναυπλίου, Αργους με σύντομα ιστορικά των περιοχών που πέρασε με βάση τον Παυσανία.
Το 1831, παντρεύτηκε την Τζούλια Adelina Swettenham (1806-1867), μια ανιψιά του κόμη του Winterton. Εγκαταστάθηκαν στο Marylebone, Λονδίνο, όπου το 1840 άνοιξε μια Gallery.
Το 1856 ο Δραγούμης εξέδωσε «πίνακα των εμπορικών πλοίων της Ελλάδος», στον οποίο ο Πόρος αναφέρεται να έχει 11 πλοία, ντόπιων εφοπλιστών .
Το 1861, επί Οθωνα, έγιναν διπλατύνσεις και εκβαθύνσεις στο λιμάνι μεταξύ Πόρου - Γαλατά, για να χωράνε τα σκάφη, κρηπιδώματα από το Προγυμναστήριο ως το Σταυρό, και φωτοσήμανση των ακτών. Για το σκοπό αυτό κατασκευάστηκαν στο Λονδίνο τρεις μεγάλες βυθοκόροι. Στοίχισαν 388.227 δραχμές, ποσό τεράστιο για την εποχή. Ήταν ένα μεγάλο ελληνικό επίτευγμα που εφαρμόστηκε με το Νόμο ΧΟΕ του Οθωνα ΦΕΚ 37 12 Αυγούστου 1861, δια του οποίου επιβλήθηκαν φόροι για την πραγματοποίηση των έργων σε σιτάρι, λάδι, λεμόνια, μανταρίνια, κρασί, παραλιακά οικόπεδα και ιδιωτικά πλοία.
Με διάταγμα του Οθωνα ΦΕΚ 56 17 Ιουλίου 1862 καθορίστηκε η γραμμή κρηπιδωμάτων του λιμένος του Πόρου.
Το 1869 15/9 ΦΕΚ 38 με διάταγμα του Γεώργιου Α καθορίστηκε η παραλιακή γραμμή του λιμανιού του Πόρου.
Το 1873, 7/1 ΦΕΚ 9 με διάταγμα του Γεώργιου Α επικυρώθηκε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Τροιζηνίων για την κατασκευή πεζοδρομίων και υπονόμων στην πόλη του Πόρου.
Το 1880 ο εργολάβος Αθανάσιος Καλλίνικος (1843 – 1916) που κατασκεύασε το πρώτο υδραγωγείο μεταφοράς νερού από το Μπέλεση στον Αη Γιώργη διαμόρφωσε το παραλιακό κρηπίδωμα στα 1880, έκανε τη διάνοιξη του διαύλου Καλαυρίας(γεφυράκι) τον ίδιο χρόνο, και του δρόμου του Μοναστηριού.
Εκτοτε η πορεία του λιμανιού ήταν ανοδική.
Βέβαια υπήρξαν κάποια γεγονότα, που το έβγαλαν για σύντομα διαστήματα από το ρυθμό του, όπως η αντεπανάσταση του 1923, το κίνημα του Κολιαλέξη και άλλα, αλλά γρήγορα ξανάβρισκε την ηρεμία του.
Για να σχηματίσει κανείς πλήρη εικόνα για το λιμάνι, πρέπει να αναγνώσει τους διάφορους τομείς δραστηριότητας στην Τροιζηνία. Και καλό κουράγιο!....
Σημαντικά έργα, σε όλο το μήκος του, κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, δεκαετίες 60, 90, έγιναν από το ξενοδοχείο Μάνεση και μετά, ανατολικά, οπότε καταργήθηκε και η εξέδρα Κουλούρη.
Τα πρώτα Λιμεναρχεία
Με το από ΦΕΚ 10 1834 ΒΔ καθορίστηκαν τα Λιμεναρχεία του κράτους του Οθωνα. Ως «Πρώτο Παράλιο Τμήμα» θεωρήθηκε το Λιμεναρχείο Υδρας με αρμοδιότητα από το Σκύλλαιο μέχρι το Βούπορθμο (Σπετσοπούλα) συμπεριλαμβανομένης της Ερμιόνης.
Η Υδρα ήταν «ελεύθερο λιμάνι» δεν υπήρχαν δασμοί στο Τελωνείο. Και με το ΦΕΚ 11/1835 συνέχισε να είναι ελεύθερος λιμένας.
Στο «Πρώτο Παράλιο Τμήμα» υπάγονται τα υπολιμεναρχεία:
== Πειραιώς: Από το Σούνιο μέχρι την Παραλία Βουκεφάλου συμπεριλαμβανομένης της Σαλαμίνας.
== Καλαυρίας(Πόρου): από ακρωτήριο Μεθάνων ως Σκύλλαιο.
== Τιπαρήνου (Σπετσών) από Βούπορθμο (Καβοδοκο -Σπετσοπούλα ) ως παραλία Κοράκης.
== Ναυπλίου: Από Κοράκης ως ακρωτήριο Μαλέα.
== Γυθείου : Από Μαλέα ως Ταίναρο συμπεριλαμβανομένης και της Ελαφονήσου.
== Αιγίνης: ( Επιστασία) Από Βουκεφάλου έως ακρωτηρίου Μεθάνων συμπεριλαμβανομένης της Πιτυονήσου (Αγκιστρίου).
Με το βασιλικό διάταγμα ΦΕΚ 12 1834 τοποθετήθηκαν οι Λιμενάρχες και υπολιμενάρχες:
== Λιμενάρχης Υδρας ο Υδραίος Δημήτριος Κιοσσές, γραμματέας του Λιμενάρχη ο Κυριάκος Χωραφάς από τη Θήρα. ΦΕΚ 12 1834(Διοριαμοί)
== Υπολιμενάρχης Πειραιώς – υπαγόμενος στην Υδρα – ο Κ. Γ,Κοκοράκης.ΦΕΚ 12 1834(Διοριαμοί)
Με το από 19 Μαρτίου 1834 βασιλικό διάταγμα ΦΕΚ 26 1834 ο υπολιμενάρχης Βόνιτσας Λάζαρος Παπαμανόλης ο οποίος έφερε τον τίτλο και τη στολή του Λιμενάρχου, τοποθετήθηκε στον Πειραιά, ο δε Πειραιώς Γ.Κ. Κοκοράκης στη Βόνιτσα.
Με το από 16 Ιουνίου 1834 βασιλικό διάταγμα ΦΕΚ 33 1834 υπολιμενάρχης Πειραιά τοποθετήθηκε ο Αλέξανδρος Δ Κριεζής. Ο προηγούμενος Λάζαρος Παπαμανόλης μετατέθηκε στη Σύρα, λόγω θανάτου του Ν. Βελισαρίου.
== Υπολιμενάρχης Πόρου – Καλαυρίας ο Π. Μαρσιμέζης από την Κορσική.ΦΕΚ 12 1834(Διοριαμοί)
Με το ΒΔ ΦΕΚ 3 1849, 20 Ιανουαρίου 1849, στο υπολιμεναρχείο Πόρου τοποθετήθηκε, από το Βασιλικό κότερο «Γλαύκος», ο σημαιοφόρος Εμμανουήλ Χ. Ανδρέου αντί του μέχρι τότε λιμενάρχη υποπλοιάρχου Ιωάννου Κιβωτού που προήχθη σε πλοίαρχο γ τάξεως. Υπουργός Ναυτικών ήταν τότε ο Κων. Κανάρης.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1858 λιμενάρχης Πόρου , με βασιλικό διάταγμα που υπέγραφε η Αμαλία, τοποθετήθηκε ο ανθυποπλοίαρχος Ανδρέας Αντωνίου Μιαούλης αντί του υποπλοιάρχου Δαμιανού Κουτουλουμά.
Με το ΦΕΚ 16 15-4-1860 υπολιμενάρχης τοποθετήθηκε ο εμποροπλοίαρχος Δ. Ραπελές
Με διάταγμα της 24-1- 1862 ο Ραπελές πήγε στη Θήρα και τοποθετήθηκε ο υποπλοίαρχος Ιωάννης Δ. Μιαούλης.
Με το ΦΕΚ 4 1863 της Προσωρινής Κυβέρνησης, τοποθετήθηκε ο υποπλ. Ιωάννης Σκανδάλης.
Με το ΦΕΚ 17 1863 υπολιμενάρχης Πόρου ο Γ. Λαίνος.
Με το ΦΕΚ 22 1866 τοποθετήθηκε ο Ιωαν. Α. Μιαούλης, αντικατέστησε τον Σ. Καρά.
30 Σεπτεμβρίου 1872 επιστάτης λιμένος Πόρου τοποθετήθηκε ο Οεόδωρος Τυμπάκης. Πριν ήταν ο Παντελής Σάββας.
Στις 8 Ιανουαρίου 1874 επιστάτης λιμένος Πόρου τοποθετήθηκε ο ανθυποπλοίαρχος Σταύρος Τσαμαδός αντί του Θεόδωρου Βώκου.
== Υπολιμενάρχης Τιπαρήνου (Σπετσών) ο Γ. Ορλάνδος εκ Σπετσών. ΦΕΚ 12 1834(Διοριαμοί)
== Υπολιμενάρχης Ναυπλίου ο Λέων Βαδές. ΦΕΚ 12 1834 (Διοριαμοί)
== Γυθείου ο Υδραίος Ν. Ζάκας ΦΕΚ 12 1834 (Διοριαμοί) και
== επιστάτης Λιμένος Αιγίνης ο Αναγ. Γκίκας από τον Πόρο. ΦΕΚ 12 1834 (Διοριαμοί)
Των Λιμεναρχείων προυπήρχαν τα Τελωνεία. Στην αρμοδιότητα των οποίων, με το Βασιλικό Διάταγμα της 9 Σεπτεμβρίου 1833 άρθρο 4 ΦΕΚ 31 1833 υπήχθησαν μερικά ταμεία για την ανταλλαγή των παλαιών Ελληνικών χαρτονομισμάτων.
Μεταξύ αυτών στον Νομό Αργολίδος και Κορινθίας ήταν:
== Στον Πόρο της Τροιζηνίας παρά τον Επιστάτη του Τελωνείου Κ. Σαμάκογλο.
== Στην Τιπάρηνο (Σπέτσες) παρά τον Επιστάτη του Τελωνείου Π. Καλομοίρη.
== Στην Υδρα παρά τον Επιστάτη του Τελωνείου Νέγκα.
Στην νεώτερη Ελλάδα η είσπραξη Δασμών και Φόρων οργανώθηκε με ψήφισμα του Κυβερνήτη Καποδίστρια την 25η Μαρτίου του 1830. Διοργανώθηκε η υπηρεσία των Τελωνείων και αποτέλεσε μαζί με τον Ελληνικό Στρατό και το Πολεμικό Ναυτικό μία από τις πρώτες δημόσιες αρχές της απελευθερωμένης πλέον χώρας.
ΒΑΣΙΛΗΣ Π. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
30-12-12
© KOUTOUZIS.GR Αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή www.koutouzis.gr