ΤΙ  ΔΕΝ   ΕΙΔΕ  Ο ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ    ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ 

ΑΠΟ    ΤΗΝ         ΑΡΤΙΜΟ = ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ

Ο  αρχαίος    περιγητής    και   γεωγράφος  Πααυσανίας  που  επισκέφθηκε  την Τροιζηνία  το   156 μ. Χ. στα  "Κορινθιακά" του - Κεφ. 34 γράφει:

[6] Από την Τροιζήνα στην Ερμιόνη υπάρχει δρόμος από τον βράχο που άλλοτε ονομαζόταν βωμός του Σθενίου Δία και τώρα του Θησέα, υπάρχει και  / δεικνύεται  και  σήμερα  2016/   επειδή ο Θησέας τον σήκωσε και πήρε τα σημάδια αναγνώρισης. Συνεχίζοντας σ' αυτό τον ορεινό δρόμο στον βράχο, βρίσκεις ναό του Απόλλωνα με την επωνυμία Πλατανίστιος και την περιοχή Ειλεοί, όπου υπάρχουν ιερά της Δήμητρας και της Κόρης της Δήμητρας. Προς τη θάλασσα, στα σύνορα της Ερμιονίδας, υπάρχει ιερό της λεγόμενης Δήμητρας Θερμασίας.

[7] Σε απόσταση ογδόντα σταδίων /16  χιλιόμετρα/   βρίσκεται το ακρωτήριο Σκυλλαίο, από το όνομα της θυγατέρας του Νίσου. Όταν ο Μίνωας κυρίευσε τη Νίσαια και τα Μέγαρα μετά από προδοσία της, εκείνος αρνήθηκε να την κρατήσει για γυναίκα και διέταξε τους Κρήτες να την πετάξουν από το πλοίο. Το πτώμα της ξεβράστηκε από το κύμα σ' αυτό το ακρωτήριο. Δεν έχουν να δείξουν τον τάφο της, γιατί λένε πως αδιαφόρησαν για το πτώμα της και το έφαγαν τα θαλασσοπούλια, προφανώς κάποιους  βρήκε  και  ρώτησε. 

        Το    δρόμο   αυτό  ο   Παυσανίας  τον περπάτησε περνώντας   από την  Αρτιμο  και    το  σημερινό  Λεμονοδάσος  όπου λέγεται ότι  υπήρχε  ναος  της  Αρτέμιδας,  βρέθηκαν  αρχαιότητες  κσι  υπάρχουν πολλές  υποθαλάσσιες, -δεν  αναφέρει  τίποτα  γι  αυτές- από  το  Καραπολίτι, τα  Μπισέίκα  όπου  ζούσαν οι  Σκυλλαιείς, το Φουρκαρί . ίσως  πέρασε  πιο  ψηλά,  -επίσης δεν  αναφέρει  τίποτα για το ναό  στην  Ψήφτα-  και  συνεχίζει:

ΠΗ    ΓΉ  ΒΙΚΥΠΑΙΔΕΙΑ

  
[8] Πλέοντας από το Σκυλλαίο προς την πόλη,- εννοεί την  Ερμιόνη- βλέπει κανείς το ακρωτήριο που λέγεται Βουκέφαλα ή  Μουζάκι.   Το ακρωτήριο  είναι η κατάληξη μιας πεδινής χερσονήσου στην οποία βρίσκεται ο παραθεριστικός οικισμός των Αγίων Αναργύρων. Στον τελείωμά της η χερσόνησος υψώνεται απότομα σχηματίζοντας λόφο  που  θυμίζει κεφάλι  βου=βοδιού    έξ ου και η ονομασία.  Το  στενό  εταξύ του ακρωτηρίου και της  Δοκού, ο  στενός πορθμός    κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Βούπορθμος και αναφέρεται από τον Στράβωνα και τον Παυσανία^.  .  Και μετά απ' αυτό νησιά, πρώτο είναι η Αλιούσσα/Υδρα/;;;;, που έχει και λιμάνι κατάλληλο να αγκυροβολήσουν πλοία, ύστερα η Πιτυούσσα /Σπέτσες και τρίτο αυτό που ονομάζουν Αριστερά Σπετσοπούλα . Περνώντας τα, υπάρχει ακόμη το ακρωτήριο Κωλυεργία, του  Αγίου    Αιμιλιανού   που οφείλει  το όνομά  του   στις  πολλές  ξέρες  που  εμποδίζουν  τη  διέλελυση   βγαίνει από την ξηρά, έπειτα είναι το νησί που λέγεται Τρίκρανα /το  ΤρίκΕρι/  ή Τριπάρηνος  και βουνό που κατεβαίνει στη θάλασσα από την Πελοπόννησο, ο Βούπορθμος. Στον Βούπορθμο υπάρχει ναός της Δήμητρας και της κόρης της, καθώς και της Αθηνάς· η επωνυμία της θεάς είναι Προμαχόρμα.

[9] Μπροστά στο Βούπορθμο βρίσκεται το νησί που λέγεται Απεροπία /ΔΟΚΟΣ/και όχι μακριά από την Απεροπία βρίσκεται άλλο νησί η Υδρέα. Στη συνέχεια υπάρχει παραλία σε σχήμα μισοφέγγαρου και έπειτα ακτή που φτάνει στο Ποσείδιο, που αρχίζει από τη θάλασσα ανατολικά και εκτείνεται δυτικά. Εκεί υπάρχουν και λιμάνια. Το μήκος της ακτής είναι περίπου εφτά στάδια   1.400μ, ενώ το πιο πλατύ σημείο του δεν ξεπερνά τα τρία στάδια  600 μ.

[10] Εδώ ήταν χτισμένη η παλιά πόλη των Ερμιονέων. Υπάρχουν εκεί ακόμα και τώρα ιερά, του Ποσειδώνα στην αρχή της ακτής και πιο ψηλά από τη θάλασσα προς το εσωτερικό ναός της Αθηνάς και δίπλα σ' αυτόν θεμέλια κάποιου σταδίου. Εκεί λένε ότι αγωνίστηκαν τα παιδιά του Τυνδάρεω. Υπάρχει και ένα άλλο μικρό ιερό της Αθηνάς, που η στέγη του έχει καταρρεύσει· υπάρχει ακόμα ναός για τον Ήλιο, άλλος για τις Χάριτες, άλλος για τον Σάραπη και την Ίσιδα. Υπάρχουν και περίβολοι από αλάξευτες πέτρες, που μέσα τελούν τα μυστήρια της Δήμητρας.

[11] Αυτά έχουν εδώ οι Ερμιονείς. Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη σε απόσταση τεσσάρων σταδίων  700μ  από το ακρωτήριο με το ιερό του Ποσειδώνα. Στην αρχή βρίσκεται σε ομαλό έδαφος και σκαρφαλώνει σε πλαγιά του Πρώνα· έτσι ονομάζουν το βουνό. Όλη η Ερμιόνη περιβάλλεται από τείχη. Η Ερμιόνη διαθέτει και άλλα που πρέπει να γραφούν, από τα οποία θεώρησα ότι άξιζε να μνημονεύσω τα εξής: υπάρχει ναός της επονομαζόμενης Ποντίας και Λιμενίας Αφροδίτης με άγαλμα από λευκό μάρμαρο, μεγάλο σε μέγεθος και που αξίζει να το δει κανείς για την εξαιρετική τέχνη του.

[12] Υπάρχει κι άλλος ναός της Αφροδίτης· οι Ερμιονείς την τιμούν και με άλλους τρόπους και με τη συνήθεια να θυσιάζουν εδώ πριν τον γάμο τους και τα ανύπαντρα κορίτσια και όποια χήρα σκοπεύει να ξαναπαντρευτεί. Υπάρχουν και δύο ιερά της Δήμητρας της Θερμασίας, το ένα είναι στα σύνορα της Τροιζηνίας, όπως ήδη ανέφερα, και το άλλο μέσα στην πόλη.