ΝΑΙ, ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΝΔΡΑ
Οποιοι διατηρούν ποικιλία φυτών ή λουλουδιών, ίσως έχουν παρατηρήσει ότι κάποια από αυτά με τη δύση του ήλιου κλείνουν τις κορφές τους, όπως τα βλήτα- ή τα άνθη τους, τα πέταλά τους όπως ο ιβίσκος, διότι ναι, και τα φυτά και τα άνθη αλλά και τα δένδρα κοιμούνται. Πολλοί πιστεύουνε ότι ο νυχτερινός ύπνος , που αποτελεί εφεύρεση ή επιβολή του Σύμπαντος, του ηλιακού μας συστήματος αν θέλετε, απόλυτα συσχετισμένος μα την περιστροφή της γης και την κίνηση της γύρω από τον ήλιο, αποτελεί προνόμιο μόνο του ζωικού βασιλείου, με διαφορά αντίδρασης ως προς το χρόνο εκδήλωσής του ανάλογα με τους κιρκαρδικούς ρυθμούς καθενός και την έκκριση της μελατονίνης, όπως πχ οι κότες κλπ η μείωση του φωτισμού τις οδηγεί στο κοτ΄ςτσι. ή τα πρόβατα στο μαντρί- να σημειώσουμε εδώ ότι τα ζώα μαθαίνουν. Ομως κάποιοι θάχουν παρατηρήσει ότι κάποια φυτά ή λουλούδια κλείνουν τις κορφές τους όπως τα βλήτα ή τα πέταλά τους όπως ο ιβίσκος κ.α, ενώ άλλα όπως το νυχτολούλουδο ξυπνά τη νύχτα ,/όπως τα νυκτόβια ζώα ή πτηνά. Εγώ τουλάχιστον τα έχω παρατηρήσει και μελετήσει. Και τα φυτά λοιπόν αισθάνονται.
Γιατί κάποια
λουλούδια κλείνουν τη νύχτα;
Πρόκειται για ένα μέτρο προστασίας των πολύτιμων αναπαραγωγικών οργάνων και
κυττάρων, λένε οι επιστήμονες, που βρίσκονται μέσα στο άνθος. Φυσικά, αυτή η
εξελικτική προσαρμογή απαντάται σε φυτά τα οποία γονιμοποιούνται με έντομα που
προτιμούν το φως της ημέρας. Ετσι, κατά τη διάρκεια της νύχτας, που δεν υπάρχουν
αυτοί οι προσφιλείς γονιμοποιητές, τα φυτά κλείνουν πέταλα και σέπαλα,
πρoκειμένου να ασφαλίσουν τη γύρη αλλά και τα αναπαραγωγικά όργανα από τη
βροχή,τον άνεμο, αλλά και τα ατυχήματα. Να πει κανείς ότι και τα φυτά, όπως
τα ζώα σκέπτονται,
αποκτούν γνώσεις; Πολύ ντολμηρό. Όμως η αυτόματη , αυθόρμητη,ένστικτη
αντίδραση, βασισμένη στο φως και τους μαγνητισμούς είναι δεδομένη,
είναι ο προγραμματισμός της δημιουργίας;Προγραμματισμός που
συχνα ξεπερνιέται με την παρέμβαση φυσι8κή ή ανθρώπινη για
μετάλλαξη .
Μελέτη ερευνητών από την Αυστρία, την Φινλανδία και την Ουγγαρία έδειξε ότι ακόμα και τα δέντρα «κοιμούνται» κατά τις ώρες της συσκότισης.
Με τη βοήθεια σαρωτών λέιζερ, οι επιστήμονες μελέτησαν τις κινήσεις μεγάλων δέντρων με «ανάστημα» πάνω από 15 μέτρα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Είδαν λοιπόν, ότι μόλις πέσει το σκοτάδι χαλαρώνουν τα κλαδιά τους, ενώ τα επαναφέρουν στην αρχική τους θέση μόλις ο ήλιος σκαρφαλώσει στον ουρανό.
Μελετώντας το μοτίβο του «ύπνου» τους είδαν ότι τα κλαδιά των δέντρων κατά τη διάρκεια της νύχτας πέφτουν κατά 10 εκατοστά. Αποκλείοντας την επίδραση των καιρικών συνθηκών και της περιοχής όπου βρίσκονταν τα δέντρα (υψόμετρο κτλ.), οι μετρήσεις έγιναν σε δέντρα της Αυστρίας της Φινλανδίας. Και οι δυο δοκιμές πραγματοποιήθηκαν υπό ευνοικές καιρικές συνθήκες, χωρίς ανέμους ή υγρασία.Παρατηρήθηκε ότι η πτώση των κλαδιών γινόταν σταδιακά, αγγίζοντας το κατώτερο σημείο περίπου δύο ώρες πριν από την ανατολή του ήλιου, ενώ επανέρχονταν στην αρχική τους θέση μέσα στο πρώτο δίωρο από την διάχυση του ηλιακού φωτός.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η πτώση των κλαδιών ενδεχομένως να οφείλεται στην πτώση της εσωτερικής πίεσης στα φυτικά κύτταρα των δέντρων, γεγονός που συνδέεται με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Κατά την διάρκεια της νύχτας, η φωτοσύνθεση σταματάει με αποτέλεσμα να μειώνεται η παραγωγή σακχάρων στα κύτταρα και μαζί και η πίεση Οι ερευνητές υποστηρίζουν ακόμα, ότι η όλη διαδικασία ενδεχομένως να επιτρέπει στα δέντρα να «ξεκουραστούν» και να επαναφέρουν τα επίπεδα της ενέργειάς τους έπειτα από το κυνήγι του ήλιου κατά τη διάρκεια της μέρας. Μέχρι στιγμής, αναφέρουν, ο μηχανισμός αφύπνισης των δέντρων δεν είναι ξεκάθαρος: θα μπορούσε να οφείλεται π.χ. στο σκαρφάλωμα του ήλιου στον ουρανό, ή στο εσωτερικό τους «ρολόι».
Όπως είναι γνωστό οι ζωντανοί οργανισμοί προσαρμόζουν το βιολογικό τους ρυθμό και τις λειτουργίες τους με βάση την εναλλαγή μέρας και νύχτας. Και τα φυτά δεν ξεφεύγουν από αυτό τον κανόνα, καθώς τα άνθη ανοίγουν κάθε πρωί τα πέταλά τους για να τα ξανακλείσουν το βράδυ ή τα φύλλα κάποιων δέντρων κλείνουν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτό που δε γνωρίζαμε μέχρι σήμερα είναι ότι και ολόκληρα τα δέντρα πηγαίνουν και αυτά… για ύπνο! Μάλλον καλύτερα θα λέγαμε ότι η δραστηριότητά τους αυτή προηγείται εκείνης των ζώων αφού στο νευροφυτικό τους σύστημα στηρίχτηκε ο ζωικός οργανισμός.Και αυτό μας δίνει να καταλάβουμε τη σχέση που μπορούν να έχουν όλα αυτά με το νευροφυτικό μας σύστημα το οποίο συχνά επικαλούμεθα..
Ο Λινναίος και ο Δαρβίνος είχαν μελετήσει για πολλά χρόνια τον ημερήσιο κύκλο μικρών φυτών και είχαν παρατηρήσει ότι ακόμα και στο σκοτάδι τα άνθη των φυτών εξακολουθούσαν να ανοίγουν και να κλείνουν. Αυτές οι παρατηρήσεις ωστόσο αφορούσαν μικρά στο μέγεθος φυτά που καλλιεργούνται εύκολα στο εργαστήριο. Τι συμβαίνει όμως με τα δέντρα; Επιστήμονες από Πανεπιστήμια της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Ουγγαρίας χρησιμοποιούν σαρωτές laser (laser scanners) προκειμένου να μελετήσουν το βιορυθμό των δέντρων. Έτσι κατέγραψαν τις κινήσεις μεγάλων δέντρων χρησιμοποιώντας μια σειρά από σημεία καταγραφής.
Και α δέντρα χαλαρώνουν το βράδυ
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα δέντρα παίρνουν μια κλίση σαν να ‘κρέμονται’ κατά τη διάρκεια της νύχτας, και αυτό μπορεί να διαπιστωθεί παρατηρώντας την κλίση που παίρνουν τα φύλλα και τα κλαδιά τους» λέει ο Eetu Puttonen, ερευνητής του Φινλανδικού ινστιτούτου Γεωχωρικής έρευνας (Finnish Geospatial Research Institute, FGI ) . «Οι αλλαγές δεν είναι τόσο μεγάλες, περίπου 10 εκατοστά για ένα δέντρο ύψους 5 μέτρων, ωστόσο ήταν συστηματικές και καταγράφηκαν με ακρίβεια από τα όργανα παρατήρησης».
Προκείμενου να απαλλαγούν οι επιστήμονες από εξωγενείς παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα –όπως ο αέρας και η τοποθεσία- κάθε πείραμα έγινε 2 φορές για 2 διαφορετικά δέντρα, ένα στην Φινλανδία και ένα στην Αυστρία, σε συνθήκες ηλιακής ισημερίας, κάτω από συνθήκες ηρεμίας χωρίς άνεμο. Τα φύλλα και τα κλαδιά φάνηκε να πέφτουν σταδιακά και να φτάνουν την κατώτερη θέση τους περίπου 2 ώρες πριν την ανατολή του ήλιου. Το επόμενο πρωί τα κλαδιά επανέρχονταν στην αρχική τους θέση μέσα σε λίγες ώρες. Δεν έχει ξεκαθαριστεί αν «ξυπνούν» λόγω του ήλιου ή αν αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό του εσωτερικού βιορυθμού τους και θα συνέβαινε ανεξάρτητα από την παρουσία ηλιακής ακτινοβολίας.
«Στο μοριακό επίπεδο, το πεδίο της ‘Χρονοβιολογίας είναι πολύ καλά ανεπτυγμένο
και μάλιστα το γενετικό υπόβαθρο της ημερήσιας περιοδικότητας των φυτών έχει
μελετηθεί εκτενώς» τονίζει ο
Andras Zlinszky
από τo
Κέντρο
Οικολογικής έρευνας της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών
.
Άλλωστε σύμφωνα με παλαιότερες έρευνες (Mc Clung 2006) ο ημερήσιος (ή κιρκαδικός) ρυθμός –τόσο στα ζώα όσο και στα φυτά- υπόκειται σε αυστηρή ρύθμιση στο επίπεδο της μεταγραφής και της μετάφρασης. Έχει πραγματοποιηθεί σε βάθος έρευνα στο είδος Arabidopsis thaliana και έχει διαμορφωθεί ένα πολύπλοκο δίκτυο αλληλεπιδράσεων που εν τέλει ρυθμίζουν την ημερήσια περιοδικότητα πολλών από τις λειτουργίες του φυτού.Παρόμοια δίκτυα αλληλεπιδράσεων mRNA και πρωτεϊνών μπορεί να ελέγχουν και τις περιοδικές κινήσεις των κλαδιών των δέντρων, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο να μελετηθεί καθώς ένα δέντρο –για προφανείς λόγους- παρουσιάζει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και είναι δύσκολο να απομονωθεί από το περιβάλλον του.
Ο Zlinszky συμπληρώνει πως «η κίνηση των φυτών συνδέεται πάντα στενά με την ισορροπία των μορίων νερού μέσα στα κύτταρα τους –η οποία επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα του φωτός κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Οι αλλαγές όμως στο σχήμα του φυτού συνολικά είναι δύσκολο να παρατηρηθούν με κλασσική φωτογράφιση καθώς αυτή χρησιμοποιεί το φυσικό φως το οποίο αλληλεπιδρά με την κίνηση του δέντρου». Αντίθετα με τη χρήση των σαρωτών laser επιτυγχάνουμε την ελάχιστη δυνατή επίδραση στο φυτό. Οι σαρωτές λειτουργούν με υπέρυθρη ακτινοβολία, η οποία αντανακλάται από τα φύλλα. Συγκεκριμένα σημεία πάνω στο φυτό ακτινοβολούνται για κλάσματα του δευτερολέπτου. Επομένως με αυτή την τεχνική ένα ολόκληρο δέντρο μπορεί να χαρτογραφηθεί αυτόματα μέσα σε λίγα λεπτά με μεγάλη ανάλυση.
«Πιστεύουμε ότι με τη μέθοδο αυτή θα καταφέρουμε να κατανοήσουμε βαθύτερα τα ‘πρότυπα ύπνου’ των φυτών καθώς και να επεκτείνουμε τη μελέτη μας σε συστάδες δέντρων ή και δάση» λέει ο Norbert Pfeifer από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης . «Το επόμενο βήμα της ομάδας είναι να συλλέξει καταγραφές από διάφορα σημεία στα δέντρα και να τις συγκρίνει με μετρήσεις της ισορροπίας του νερού κατά τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας» αναφέρει ο Eetu Puttonen και συμπληρώνει ότι κάτι τέτοιο θα μας επιτρέψει να έχουμε μια εικόνα της ποσότητας νερού που καταναλώνει το φυτό ημερησίως καθώς και την επίδραση που αυτό ασκεί στο τοπικό κλίμα.
Το οποίο αλλάζοντας, αλλάζει και τα δεδομένα, και φυσικά και τη δική μας τη ζωή.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
13-1-2019
ΠΗΓΕΣ: προσωπικές παρατηρήσεις, αναρτήσεις στο διαδίκτυο.
