Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

ΤΡΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ μας έστειλε ο κ. Γιάννης Παπαευαγγέλου και μας γράφει:

Διαβάζω τα πολύ ωραία άρθρα σας για τον Πειραιά και σκέφθηκα να σας στείλω φωτογραφίες ενός ενθυμίου. Ο παππούς εργάτης στους μύλους δίπλα στον Κεράνη της Πειραιώς , εκ Ποταμού Κυθήρων, παντρεμένος στην Αγ. Σοφία το 1915 (έχω το πιστοποιητικό γάμου γραμμένο με πέννα καλλιγραφικά), κάτοικος τότε Αγ. Σοφίας 12, εκεί μεγαλώσαμε, η σύζυγός του ( η γιαγιά μας ), εξ Αμοργού, το γένος Βασιλειάδη (ο γνωστός, με το μηχανουργείο, ήταν θείος). Μπρούτζινη ταυτότητα μυλεργάτη 1933. Τα αρχικά στην εξωτερική επιφάνεια είναι Τ.Α.Μ. Να είστε καλά, να μαθαίνουμε από εσάς!!

== 1852: Λειτουργούν 11 εργοστάσια-βιοτεχνίες, το μεταξουργείο Λ. Ράλλη, το ναυπηγείο Κανέλλου, το οινοπνευματοποιεΐο του Γερμανού Σταπ, το «σχοινοπλοκείον» του Γάλλου Κλεμάν, τα σαπωνοποιεία Α. Ζωγράφου, Β. Δασκαλοπούλου, Κ. Μουμουτζή, τα «μανεστρο-ποιεία» των Π. Περίδου, Ν. Μελετοπούλου, Κ. Πάνου και το «αμαξοποιείο» του Μάρτεν Μπόουρ. Ακόμα πολλά αρτοποιεία, βαφεία, τροχαλιοποιεϊα και κεραμεία, τα οποία χαρακτηρίζονται επίσης ως «εργοστάσια».

== 1875: Λειτουργούν 24 εργοστάσια, το μεταξουργείο Λ. Ράλλη, δυο εκκοκιστήρια βάμβακα - των Εμμ. Μηταράκη και Ροδοχίλδ -, 8 ατμοκίνητοι αλευρόμυλοι των Β. Δανιήλ, Ι. Δημόκα, Ν. Ζέρβα, θ. Κανελλά, Π. Καπράνου, Κ. Παναγιωτοπούλου, Δ. Σεφερλή, Αδελφών Σταματοπούλου, το εργοστάσιο καρφοβελονών του Γ. Δημητριάδη, 4 μηχανουργεία των Γ. Βασιλειάδη, Τζών Μακ Δούαλ, Ν. Αργυρίου, Περών, 6 κλωστήρια των Γ. Δημόκα, Αδελφών Βολανάκη, Γ. Μπαρουξάκη, Κ. Αυγινού, Κ. Παναγιωτοπούλου, Αδελφών Ρετσίνα και δύο υφαντουργεία των Χ. Σταματοπούλου και Τρίπου-Πανά. Τα δυο σαπωνοποιεία, των Α. Κωστουροπούλου, Κ. Μουμουτζή και τα έξι οινοπνευματοποιεία, των Αδελφών Κορωναίου, Π. Κοριοναίου, Π. Κοτσώνη, Αφών Μπαρμπαρέσου, Θ. Μπαρμπαρέσου και Δ. Σεφερλή είναι ακόμα ουσιαστικά βιοτεχνίες, με περιορισμένο κύκλο εργασιών. Τα έξι κλωστήρια χρησιμοποιούν ατμομηχανές συνολικής δύναμης 295 ίππων, διαθέτουν συνολικά 23.428 αδράχτια και απασχολούν 650 εργάτες, από τους οποίους τους περισσότερους (186) το εργοστάσιο των Αδελφών Ρετσίνα. Η συνολική αξία παραγωγής της πειραϊκής κλωστοϋφαντουργίας ανέρχεται (1874) σε 3.273.000 δρχ. και καλύπτει το 70% περίπου της αξίας της συνολικής παραγωγής της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας (4.979.152 δρχ.).

== 1883: Λειτουργούν συνολικά 30 εργοστάσια που απασχολούν 3.000 εργάτες. Από αυτούς οι 750 απασχολούνται στα 4 πειραϊκά μηχανουργεία των Γ. Βασιλειάδη (300), Τζων Μάκ Δούαλ (300), Ν. Αργυρίου (100) και Αχιλ. Κούππα (50). Τα ημερομίσθια των εργαζομένων στα μηχανουργεία, που είναι και τα υψηλότερα όλων, κυμαίνονται σε 7-8 δρχ. για τους εργατοτεχνίτες, σε 4,50-5 για τους απλούς τεχνίτες και σε 3,50-4 δρχ. για τους εργάτες5.

== 1887-1890: Ο αριθμός των πειραϊκών εργοστασίων περιορίζεται σε 26 και των απασχολουμένων εργατών σε 2.5006.

== Το 1906 κορυφαία βιομηχανία είναι η Ανώνυμη Εταιρία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα.

Την εποχή αυτή, μετά από μια ύφεση, είναι καταγεγραμμένες στην περιοχή του Πειραιά 101 μεγάλες και μικρές μονάδες, μεταξύ των οποίων 14 ατμόμυλοι-αλευρόμυλοι, 7 εργοστάσια ζυμαρικών, 10 μεγάλα μηχανοποιεία, 10 σαπωνοποιεία, 11 κλωστοϋφαντουργεία, 1 χρωματουργείο, 28 οινοπνευματοποιεία, το εργοστάσιο αεριόφωτος, ο ατμοηλεκτρικός σταθμός Νέου Φαλήρου, οι δύο σιδηροδρομικοί σταθμοί του εθνικού δικτύου και οι δύο σταθμοί του σιδηροδρόμου Αθηνών - Πειραιώς. Η πρώτη βιομηχανική ζώνη που είχε δημιουργηθεί από το 1850 και μετά εθεωρείτο κορεσμένη.

Πειραιάς νέα αλλά ολοκληρωμένη πόλη

Από το 1909 ο Πειραιάς ήταν μια σχετικά νέα, αλλά ολοκληρωμένη πόλη, πρωτεύουσα της Ελληνικής βιομηχανίας. Ταυτόχρονα μετά από διαμάχη μισού αιώνα περίπου με τη Σύρο, είχε πάρει την πρωτοπορία και στη ναυτιλία. Κατείχε την Τρίτη θέση σε Μεσογειακό επίπεδο μετά τη Μασσαλία και την Γένοβα και την όγδοη σε όλη την Ευρώπη.

Η διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου το 1893 και η κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου την περίοδο 1869-1904 άλλαξαν τη φορά των μετακινήσεων και τον ξεχώρισαν από άλλα λιμάνια.

Μια σειρά νέων έργων από το 1893 και μετά, όπως κρηπιδώματα και μικρές αποβάθρες στο λιμάνι Αλών και την Ηετιωνία ακτή που ολοκληρώθηκαν το 1906, του έδωσαν νέα ώθηση

Στα χρόνιας 1899-1904, τα λιμενικά έργα επεκτάθηκαν παράλληλα προς την Τρούμπα και το Τελωνείο.

Η εικόνα του λιμανιού άλλαξε ριζικά με την κατασκευή των μόνιμων δεξαμενών και των νέων λιμενοβραχιόνων.

Οι μόνιμες ναυπηγοεπισκευαστικές δεξαμενές χτίστηκαν στον Ορμο της Κρεμμυδαρούς το 1899 -1913 σε σχέδια Ηλία Αγγελόπουλου.

Οι εξωτερικοί μόλοι Κράκαρη και Θεμιστοκλέους κατασκευάστηκαν το 1893-1906 με σχέδια Ε. Κέλλενεκ.

Η βιομηχανική ζώνη αναπτύχθηκε κυρίως στην περιοχή του έλους, δηλαδή από την σημερινή πλατεία Καραϊσκάκη μέχρι το ναό του Αγίου Διονυσίου. Αρχικά η χωροθέτηση ακολούθησε τους άξονες της Πειραιώς και των Θηβών.

Μια άλλη χωροθέτηση ήταν εκείνη του αγγειοπλαστείου – τσιμεντοποιείου «Ζαβογιάννη, Ζαμάνη και Σία» το 1905-1907, που μετατράπηκε αργότερα, το 1911 σε «Γενική Εταιρία Τσιμέντων ΗΡΑΚΛΗΣ» του Ανδρέα Χατζηκυριάκου, στον όρμο Φωρών.

Κατά τον 19ο αιώνα, οι μεγάλες άδειες εκτάσεις στις ακτές της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου έδειχναν να μην ενδιαφέρουν τους βιομηχάνους.

Στην περιοχή του Πειραιά λειτούργησαν τα ναυπηγεία Βασιλειάδη στη Δραπετσώνα και τα Ναυπηγεία Περάματος, διάφορες ιδιοκτησίες με ποικίλες δυνατότητες. Τα πρώτα ναυπηγεία Περάματος άρχισαν να ιδρύονται το 1928.

Εξαίρεση αποτέλεσε η μετεγκατάσταση στην Κρεμμυδαρού, του μηχανοποιείου « Γ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ», του μεγαλύτερου μηχανοποιείου του Πειραιά, που αρχικά από το 1860 ήταν εγκατεστημένο στις παρυφές του Καραβά.

Το πρόσωπο που εικονίζεται στη μετοχή "Γ.Βασιλειάδης" είναι πιθανότατα

ο ίδιος, διότι τότε συνήθιζαν να βάζουν προσωπογραφίες ή σκαριφήματα των εργοστασίων.

Υπήρχε όμως ειδικός λόγος. Το 1898 που εγκαταστάθηκε εκεί το μηχανοποιείο, σε ιδιόκτητο οικόπεδο πριν από του Κράκαρη, δημιουργήθηκαν και ναυπηγικές εγκαταστάσεις καθώς και άλλες μονάδες.

Στις μονάδες αυτές εργάστηκε και ο Νικόλαος Θ. Βλάγκαλης μετέπειτα πρόεδρος των εταιρείας Λιπασμάτων, ως μηχανολόγος μηχανικός. Ο Νικ. Βλάγκαλης είχε γεννηθεί στην Οδησσό γύρω στα 1840-1845. Στα ναυπηγεία Βασιλειάδη εργάστηκε ως μηχανολόγος μηχανικός και ο ανιψιός του Αλέξανδρος Βλάγκαλης.

Τα Ναυπηγεία Βασιλειάδη (1898-1912) ήταν η πρώτη μεγάλη λιμενική εγκατάσταση. Ακολούθησαν τα Λιπάσματα, το Βυρσοδεψείο, η ΑΓΕΤ Ηρακλής, το Γυψάδικο και οι πιο πρόσφατες εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών εταιρειών (SHELL, BP, MOBIL).

Τότε στο λιμάνι του Πειραιά είναι νηολογημένα 301 ιστιοφόρα, χωρητικότητας 14.944 τόνων.

Ο ΤΖΩΝ ΜΑΚ ΔΟΥΑΛ

Ο Τζών Μακ Δούαλ με την πραγματικά τυχαία αλλά εκρηκτική παρουσία του στον Ελλαδικό χώρο, σηματοδότησε την ανάπτυξη της Ελλάδας στη βιομηχανική εποχή αλλά και στη νέα εποχή που ανοιγόταν στην ναυτική της παρουσία.

Η ιστορία του Μακ Δούαλ στην Ελλάδα ξεκίνησε το έτος 1855, όταν σε ηλικία 25 ετών, μηχανικός του Βρετανικού Εμπορικού Ναυτικού, έφθασε με εμπορικό πλοίο στο λιμάνι της Πάτρας, όπου στο ναυλωτικό γραφείο του Βαλέριου γνώρισε τον απαρχαιωμένο και προβληματικό τρόπο άλεσης των σιτηρών, που ως αποτέλεσμα είχε την παραγωγή κακής ποιότητας αλεύρου για την παραγωγή ψωμιού, λόγω της έλλειψης μηχανημάτων καθώς την εποχή εκείνη στην Ελλάδα δεν υπήρχαν ατμοστρόβιλοι και η παραγωγή γινόταν με την χρήση ανεμόμυλων.

Αμέσως κατάλαβε ότι η Ελλάδα ήταν χώρα βιομηχανικά ανεκμετάλλευτη και πρόσφορη για τέτοια δραστηριότητα.

Ο Τζων Μακ Δούαλ

Και κατέστρωσε σχέδιο για την μόνιμη εγκατάστασή του στην Ελλάδα, για την δημιουργία μονάδας βιομηχανικής παραγωγής. Μετά την πάροδο 3 ετών εγκατέλειψε την Αγγλία και πήγε στην Σύρο, όπου κατάφερε να προσληφθεί αρχικά, ως μηχανικός στην ΑΤΜΟΠΛΟΪΑ ΣΥΡΟΥ. Με τη δραστηριότητά του αυτή κατάφερε να μαζέψει τα πρώτα κεφάλαια με τα οποία ήρθε στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της χώρας, τον Πειραιά, όπου και ίδρυσε μαζί με τον επιχειρηματία Σεφερλή, ατμόμυλο για την βιομηχανική παραγωγή αλεύρου.

Η επιχειρηματική επιτυχία ήταν, όπως αναμενόταν, μεγάλη. Η οικονομικότερη, ποιοτικότερη και γρηγορότερη εκμετάλλευση των σιτηρών άλλαξε τον τρόπο παραγωγής και εκμεταλλεύσεις του βασικότερου είδους διατροφής σε ολόκληρη την χώρα. Παράλληλα ο Μακ Δούαλ απόκτησε και την Ελληνική υπηκοότητα.

Το 1868 ήταν καθοριστικό για την μετέπειτα πορεία του. Το χρόνο αυτό αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες το πανίσχυρο μηχανουργείο Βασιλειάδη, το οποίο μεταφέρθηκε στη Δραπετσώνα.

Ο Μάκ Δούαλ το θεώρησε ευκαιρία και ίδρυσε το δικό του μηχανουργείο – εργοστάσιο στον Πειραιά.

Στο μηχανουργείο – εργοστάσιο του Μακ Δούαλ εργάζονταν περίπου 420 εργάτες και τεχνίτες υπό την αυστηρή και καθοριστική επίβλεψή του, αριθμός τεράστιος για την βιομηχανική πραγματικότητα της χώρας, όχι μόνο την εποχή αυτή αλλά και μέχρι σήμερα.

Στο μηχανουργείο – εργοστάσιο κατασκευάζονταν μικροί και μεγάλοι ατμόμυλοι καθώς και άλλα σημαντικά για την χώρα βιομηχανικά δημιουργήματα, καθοριστικά για την είσοδό της στην βιομηχανική εποχή.

Μερικά από τα σπουδαιότατα δημιουργήματά του είναι οι ατμόμυλοι του Αρ. Παπαγεωργόπουλου (πρώην Γαρουφαλή) στον Πειραιά και Βασ. Καράμπελα στην Πάτρα αξίας 300,000 δραχμών (επενδύσεις τεράστιες για την εποχή) ο καθένας. Ακόμη ο τεράστιος ατμόμυλος κληρονόμων του Γκιριτλί Μουσταφά Πασά στην Κωνσταντινούπολη, με την τεράστια μηχανή των 300 ίππων με δύο χαλύβδινους λέβητες και με δέκα ζεύγη μυλόλιθων. Επίσης ο εξίσου μεγάλος ατμόμυλος του Άγγλου Πάττερσον στην Σμύρνη, είναι δημιούργημα του μηχανουργείου Μακ Δούαλ.

Το εργοστάσιο Μακ Δούαλ παρήγαγε σπουδαιότατα μηχανήματα με τα οποία εφοδίασε τόσο την αγορά της χώρας όσο και τις αγορές του εξωτερικού όπως, ελαιουργικές μηχανές, υδραυλικές μηχανές έως και 300 τόνων, κλωστικές μηχανές, νηματουργικές και άλλες, υποστηρίζοντας σε εθνικό πλέον επίπεδο την βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Για το έργο αυτό τιμήθηκε με πληθώρα διακρίσεων, επαίνων και παρασήμων από το Ελληνικό Κράτος.

Από την astypalaia.wordpress.com

Από τη βιομηχανία στη Ναυτιλία

Αν στο χώρο της βιομηχανίας το μηχανουργείο Μακ Δούαλ διέπρεψε για την εκβιομηχάνιση της χώρας, στο χώρο της ναυτιλίας έφερε πραγματική επανάσταση κατασκευάζοντας το 1893 το πρώτο μεταλλικό ατμοκινούμενο με άξονα προπέλας πλοίο στη Σύρο, το επιβατηγό «Αθηνά» - που έκανε ταξίδια στο Σαρωνικό, και το οποίο σήμερα βρίσκεται βυθισμένο στη νησίδα Σύρνα του νησιωτικού συμπλέγματος της Αστυπάλαιας, σε βάθος 39 μέτρων.

Το " ΑΘΗΝΑ" στον Πόρο 1905

Το «Αθηνά» της Νέας Ελληνικής Ακτοπλοιας του John McDowall και του Βαρβουρ, όπως αναφέρει άρθρο στο Ημερολόγιο του Σκώκου του 1895, είχε μήκος 49,4 μέτρα, με 7,2 μέτρα πλάτος, ήταν 455 τόνων και ταχύτητας 13 μιλίων την ώρα με τριπλή εκτόνωση.

Στα 1903-1909 καπετάνιος ήταν ο J. Svoronos.

Το πλοίο παρέμεινε στην εταιρεία του Τζων για πολλά χρόνια.

Σε διαφήμιση της 19 Ιουνίου 1914, βλέπουμε ότι έκανε δρομολόγια Αίγινα, Μέθανα, Πόρο, Ύδρα, Σπέτσες, Πόρτο Χέλι, Λεωνίδιο, Παράλια Άστρους και Ναύπλιο!

Η προσέγγιση ατμοπλοίων στο Λεωνίδιο άρχισε πριν το 1883. Όταν είχε θαλασσοταραχή, τα ατμόπλοια επέστρεφαν και διανυκτέρευαν στο Ναύπλιο για να ξαναέρθουν την επομένη. Τότε τα πλοία αγκυροβολούσαν εκατό περίπου μέτρα μακριά από την ακτή και από εκεί επιβάτες και αποσκευές επιβιβάζονταν σε λέμβους, για να βγουν στην ξηρά.

Στα 1908 δύο ατμόπλοια φαίνεται πραγματοποιούσαν πλόες από και προς το Λεωνίδιο. Ατμόπλοιο της Ελληνικής Ατμοπλοΐας Τζων Μακ Δουαλ και Βαρβουρ που απέπλεε από Πειραιά κάθε Παρασκευή πρωί. Επίσης το ατμόπλοιο "Αμφιτρίτη" της ατμοπλοΐας Παπαλεονάρδου με απόπλου από Πειραιά κάθε Δευτέρα και Πέμπτη πρωί.

Το 1918 η 1919 το πλοίο «ΑΘΗΝΑ» άλλαξε πλοιοκτήτη και πέρασε στην Ελληνική Εταιρεία Θαλάσσιων Επιχειρήσεων του Παληού.

Οι εφημερίδες της 29ης Μάιου, 9ης και 28ης Αυγούστου 1920 το παρουσιάζουν να κάνει το κλασικό δρομολόγιο για Χίο, Σμύρνη, Σάμο, Δωδεκάνησα και Μάκρη, που τότε είχε ένα πολύ μεγάλο ελληνικό πληθυσμό.

Το 1925 το πλοίο πουλήθηκε στην Ελληνική Ατμόπλοια των αδελφών Χατζηκωνσταντή και μπήκε σε διάφορα δρομολόγια, κυρίως στον Κορινθιακό και το Ιόνιο. Η εταιρεία Χατζηκωνσταντή είχε μικρά πλοία. Κατά τον Τζαμτζή, αυτά ήταν το Αθηνά, Κωνσταντίνος, Δανάη, Αιών, Γεώργιος, Έσπερος και το μικρό Πατρίς (πρώην γαλλική θαλαμηγός) που χάθηκε σε τραγική σύγκρουση με το πρώτο πλοίο «Μοσχάνθη» έξω από την νήσο του Πάτροκλου το 1927.

Το «Αθηνά» βγήκε σε εφεδρεία το 1935, παρ ότι έμεινε επίσημα στα χέρια της εταιρείας αυτής μέχρι τον Μάρτιο του 1939. Η συνεχεία είναι περιπετειώδης....

Το 1939 το «Αθηνά» ήταν 46 ετών. Κι υπήρξε ένα από τα πλοία που έφεραν Εβραίους μετανάστες στην Παλαιστίνη... Το πλοίο πήρε τον ίδιο δρόμο όπως και άλλα παμπάλαια ελληνικά πλοία, όπως το «Καφηρεύς», το «Αργολικός», το δεύτερο «Μοσχανθη», το «Ευστράτιος», κ.α,

Το πλοίο «Αθηνά» αγοράσθηκε από την οργάνωση Haganah και προετοιμάστηκε για το ταξιδι στην Παλαιστινη στις 10 Δεκεμβρίου του 1946.

9-2-11

Επιμέλεια: Βασίλης Κουτουζής

Δημοσιογράφος ερευνητής

ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ, ΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ, ΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΙ

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΕΔΩ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ

**** ΤΑΧΕΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗ: Στο τεύχος της 1ης Ιανουαρίου 1901 η πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα» δημοσίευσε στην πρώτη σελίδα δύο εικόνες του Πειραιά: «Ο Πειραιεύς του 1833», μια εικόνα ερημίας στη θέση της άχτιστης ακόμη πόλης, και «Ο Πειραιεύς του 1900», μια πυκνοδομημένη πόλη στην οποία κυριαρχούν οι τσιμινιέρες της ακμαίας βιομηχανίας και τα φουγάρα των ατμοπλοίων που συνέρρεαν πυκνά στο λιμάνι. Φανερό ότι ο πειραϊκός 20ός αιώνας κληρονομούσε από τον 19ο όχι μόνο μια οικονομική ανάπτυξη που βρισκόταν στην πρωτοπορία του ελληνικού κράτους, αλλά και μια πόλη-πρότυπο, την οποία διέκριναν οι ισορροπίες ανάμεσα στο «οικονομικό» και στο «πολιτιστικό», υποδειγματική δημοτική διαχείριση και ένα αίσθημα υπερηφάνειας των κατοίκων για την «υπεροχή» της πόλης τους σε Ελλάδα και Ανατολή.

Πώς αυτή η εικόνα αντιστρέφεται από τις αρχές ήδη του 20ού αιώνα, όχι σε ό,τι αφορά την οικονομική πορεία αλλά στα υπόλοιπα πεδία της κοινωνικής ζωής; Μια ιστορία των δημάρχων Πειραιώς σημειώνει ότι η πρώτη δημαρχιακή περίοδος του 20ού αιώνα «από της ιδρύσεως του Πειραιώς είναι η πρώτη ατυχής δημαρχιακή περίοδος». Για τον επόμενο δήμαρχο διαβάζουμε ότι «δεν δύναται βεβαίως να εξισωθή προς τους προκατόχους αυτού», ενώ ο δήμαρχος της περιόδου 1914-1925 αναγνώρισε ο ίδιος ότι «επί των ημερών μου δεν εδημιουργήθη τίποτε αξιομνημόνευτον υπέρ της πόλεως». Ο τελευταίος δήμαρχος πριν από τη δικτατορία του Μεταξά ένα παλαιό (από το 1907) μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου «ήτο κατά το μακρόν τούτο χρονικό διάστημα, καθ' ο διετέλεσε σύμβουλος, αφωνότερος ιχθύος, ουδέποτε διατυπώσας ιδίαν γνώμην...».

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=114&artid=117491

*** Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΒΕΠ: Στις 31 Ιανουαρίου 1907 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Σφαίρα η ίδρυση του εμπορικού και βιομηχανικού επιμελητηρίου Πειραιώς ως ικανοποίηση μιας από τις σημαντικότερες ανάγκες της πειραϊκής οικονομίας: Ιδρύεται εν Πειραιεί σωματείον υπό το όνομα «Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον Πειραιώς», ου τινός έδρα εστίν ο Πειραιεύς και σκοπός η δία της των μελών του συμπράξεως και της δραστηριότητος και ενεργείας του Διοικητικού Συμβουλίου του προστασία και εξυπηρέτησις των γενικών και τοπικών εμπορικών συμφερόντων και η κατά το εφικτόν υποβοήθισις της Πολιτείας εις τους εμπορικούς, βιομηχανικούς και ναυτιλιακούς αυτής σκοπούς». Πόροι του επιμελητηρίου σύμφωνα με το καταστατικό είναι οι εξής: «α. Αι εισφοραί και καταβολαί των μελών του Σωματείου. β. Τα εκ της ελευθεριότητος των μελών και τρίτων προσώπων προερχόμενα. γ. Τα εκ των της Κυβερνητικής η της του Δήμου αρωγής δοθησωμένων των εισπραχθησόμενα. δ. Αι δια νόμου χρηματικαί υπό του Δημοσίου επικαουρίαι, τακτικαί ή έκτακτοι και ε. Παν ό,τι δύναται κατά νόμιμον τρόπον να παράσχη υλικήν επικουρίαν τω Σωματείω». Το επιμελητήριο διαιρείται σε έντεκα τμήματα: «1. Τμήμα εμπόρων Αποικιακών 2. Γαιανθρακεμπόρων 3. Ξυλεμπόρων 4. Εμπόρων σιδηρικών 5. σιτεμπόρων και Αλευροβιομηχάνων 6. Εμπόρων υφασμάτων και ειδών πολυτελείας 7. Βιομηχάνων 8. Εφοπλιστών 9. Πρακτόρων και αντιπροσώπων ατμόπλοιων αλλοδαπών 10. Πρακτόρων και αντιπροσώπων ημεδαπών ατμοπλοίων και 11. Γενικοτέρου κύκλου εμπορίου.

Πρόεδρος των συνελεύσεων ορίστηκε ο νομάρχης Αττικής ενώ οι πρόεδροι των παραπάνω τμημάτων αποτελούσαν το ενδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο. http://arthrografia.com/2008/08/17/

*** ΤΟ ΣΠΑΣΙΜΟ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: Ηταν αρχές του 1910, όταν ο τότε πρωθυπουργός Στέφανος Δραγούμης άρχισε να δέχεται μια διπλή πίεση: οι καπνέμποροι απαιτούσαν την παρέμβασή του για την προστασία των νέων τσιγαρομηχανών, ενώ τα εργατικά σωματεία διεκδικούσαν την απαγόρευση της χρήσης των νέων μηχανών προκειμένου να μη χάσουν τη δουλειά τους χιλιάδες τσιγαράδες. Στο πρωθυπουργικό γραφείο έφθαναν τηλεγραφήματα απόγνωσης από τον Πύργο, τον Βόλο, το Ναύπλιο, την Πάτρα κ.ο.κ. "Καπνεργάται Κερκύρας παρακαλώσι θερμώς κυβέρνησιν μεσολαβήση τεθώσιν αχρηστίαν μηχανήματα σιγαροποιίας μέλλοντα καταστρέψωσιν ολοσχερώς πτωχούς βιοπαλαιστάς και ρίψωσιν εις τους δρόμους συγχρόνως και καταστραφώσι πάντες οι μικροί καπνοπώλαι", ανέφερε ένα χαρακτηριστικό τηλεγράφημα από την Κέρκυρα, το οποίο μάλιστα κατέληγε και με μια πρωτότυπη πρόταση: "Εν περιπτώσει καθ' ην η κυβέρνησις εξαγοράση μηχανήματα πρόθυμοι πληρώσωμεν φόρον αντισηκώματος" (2/6/10).
Αυτή, βεβαίως, ήταν η μία όψη της εργατικής διαμαρτυρίας. Υπήρξε και άλλη, δυναμικότερη. Οταν έγινε γνωστό ότι στο τελωνείο βρισκόταν μια σύγχρονη τσιγαρομηχανή που προοριζόταν για το εργοστάσιο του Κ. Βάρκα, διακόσιοι απεργοί εργάτες προπάθησαν να την πλησιάσουν, εμποδίστηκαν όμως βίαια από την έφιππη χωροφυλακή. Αποτελεσματικότερη στάθηκε η επιχείρηση που κατέληξε στην καταστροφή μιας τσιγαρομηχανής που λειτουργούσε από καιρό στο εργοστάσιο Χρυσού και Γεωργόπουλου. Αντιγράφουμε την είδηση από την εφημερίδα "Σφαίρα" του Πειραιά:

"Εν Ελλάδι μία και μόνη σιγαροποιητική μηχανή ειργάζετο. [...] Η μηχανή αύτη ελειτούργει εν τω ενταύθα καπνοκοπτηρίω από τριετίας, σήμερον δε την πρωίαν κατεστράφη υπό τας εξής συνθήκας. Περί την 7ην πρωινήν ώραν, ότε ο αρμόδιος υπάλληλος ήνοιξε το ενταύθα εργοστάσιον, εισήλθον εν αυτώ μεταξύ άλλων ο Πέτρος Γαλανάκης, εργολάβος του καπνεμπόρου κ. Δ. Φούκα, μετά δύο άλλων, εξ ων ο έτερος εγνώσθη ότι είναι υπάλληλος του παρά τον κινηματογράφον Ζαχαράτου καπνοπώλου εν Αθήναις Αγησιλάου Σταμοπούλου. Ούτοι κατευθυνθέντες εις το διαμέρισμα του καπνεργοστασίου, εν ω ελειτούργει η σιγαροποιητική μηχανή των κ. κ. Χρυσού και Γεωργοπούλου, και διαρρήξαντες την θύραν έθραυσαν την μηχανήν διά σιδηρών οργάνων.

Οι θρασείς καταστροφείς ξένης περιουσίας, εν δημοσίω μάλιστα καταστήματι, μετά την εγκληματικήν πράξιν των απήλθον ανενόχλητοι εν συνοδεία μετά δύο ετέρων συνενόχων, οίτινες παρέμειναν έξω του καπνεργοστασίου. Η αστυνομική αρχή, λαβούσα γνώσιν του γεγονότος τούτου απέστειλεν έφιππον δύναμιν εις το καπνεργοστάσιον και διέταξε τα όργανά της όπως καταδιώξωσι και συλλάβωσι τους εγκληματίας. [...]

Κατάπληξις κατέλαβεν άπασαν την ημετέραν κοινωνίαν και ιδίως τον καπνεμπορικόν κόσμον της πόλεώς μας επί τη εγκληματική ταύτη, τη καθαρώς επαναστατική, πράξει των πέντε κακοποιών. [...] Η κοινωνία αξιοί την ταχίστην σύλληψιν των καταστροφέων τούτων της ιδιωτικής περιουσίας και την παραδειγματικήν αυτών τιμωρίαν. Αναρχικά κινήματα δεν θα επιτραπώσι και εις τούτο θα συντελέση η ενέργεια της Κυβερνήσεως και των καταδιωκτικών αρχών, αίτινες οφείλουσι να εξασφαλίσωσι την περιουσίαν παντός πολίτου, τιμωρώσαι αμειλίκτως τους αναρχικούς, οίτινες μέχρι τούδε δεν είχον αναφανεί εις την ημετέραν χώραν" (ΣΦΑΙΡΑ 17/5/1910).

http://www.iospress.gr/ios1999/ios19990502c.htm

+++ Δημοσθένη Πουρή. Η παλαιότερη πειραϊκή ποτοποιία

Ο ΗΛΙΑΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ

Η απώλεια του Ηλία Καμμένου ενός από τους πλουσιότερους Αθηναίους μας έφερε στο νου τους δεσμούς του με τον Πειραιά και τους ανθρώπους του.

Ο Ηλίας Καμμένος πέθανε πλούσιος. Τα λεφτά τα έκανε τίμια με την εμπορία μεταχειρισμένων αυτοκινήτων τα οποία εισήγαγε από την τότε Δυτική Γερμανία και ήταν ο πρώτος διδάξας.

Στη δεκαετία του 60 έκτισε στη Γλυφάδα μία από τις ωραιότερες βίλλες της περιοχής, τις σιδηρές Κατασκευές της οποίας είχε κατασκευάσει το μεγάλο παλαιό Εργοστάσιο Σιδηρουργείο - Μηχανουργείο και Λεβητοποιείο που βρισκόταν στην οδό Σαλαμίνος στον Πειραιά των Αδελφών Νικολάου, Χρήστου και Εμμανουήλ Επαμεινώνδα Λιώση παλαιών Πειραιωτών και Κερατσινιωτών Συριανής καταγωγής και ανιψιών του μακαριστού Πειραιώτη και Κερατσινιώτη Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης κυρού Πολυκάρπου Λιώση και με Διευθυντή του Εργοστασίου τον παλαιό Πειραιώτη- Κορυδαλλιώτη Αρχισιδηρουργό - Aρχιμηχανουργό και Αρχιλεβητοποιό Γεώργιο Ζωγραφάκη.

Το δάπεδο του σαλονιού της βίλας ήταν από τζάμι και από κάτω κολυμπούσαν χρυσόψαρα οι δε κορμοί των πορτατίφ του ήταν μασίφ χρυσό.

Το Εργοστάσιο Σιδηρουργείο - Μηχανουργείο - Λεβητοποιείο των Αδελφών Νικολάου, Χρήστου και Εμμανουήλ Επαμεινώνδα Λιώση είχε αναλάβει τις δεκαετίες του 60 και του 70 μεγάλα έργα, μεταξύ των οποίων και το τεράστιο και δύσκολο έργο του εργοστασίου της διεθνούς βαριάς βιομηχανίας ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα Φθιώτιδας.16/2/2016

To 18o 19ο αιώνα μεταξύ των πρώτων εργοστασίων στον Πειραιά ήταν και το εργοστάσιο Σιδηρουργείο - Μηχανουργείο - Λεβητοποιείο του Πειραιώτη Ιωάννη Ζωγραφάκη πατέρα του προαναφερθέντος Γεωργίου Ζωγραφάκη εκ των ιδρυτών του ιστορικού Επικουρικού Ταμείου Μετάλλου.

Ένα από τα μεγαλύτερα και πρώτα εργοστάσια στο Πειραιά ήταν και το ιστορικό εργοστάσιο Σιδηρουργείο - Μηχανουργείο - Λεβητοποιείο και Πολυτεχνείο για την εποχή του Πειραιώτη Εμμανουήλ Δενδράκη.

Χιλιάδες νέοι από τον Πειραιά και όλη την Ελλάδα δούλεψαν και έμαθαν την τέχνη, την τεχνική και την τεχνοτροπία και έγιναν Μηχανικοί και Αρχιμηχανικοί Εμπορικού και Πολεμικού Ναυτικού, και στελέχη της Εμπορικής Ναυτιλίας και της Βιομηχανίας, με την υπογραφή της προϋπηρεσίας των από τον βιομήχανο Εμμανουήλ Δενδράκη και ανιψιό του βιομηχάνου Ιωάννη Ζωγραφάκη.

Ο βιομήχανος Εμμανουήλ Δενδράκης και εκ των ευεργετών του Πειραιά, ήταν ο πρώτος που έφερε στην Ελλάδα την πρώτη κινηματογραφική μηχανή προβολής για τους κινηματογράφους.ήταν ο μόνος βιομήχανος που τότε είχε ιδιόκτητη θαλαμηγό.

Αλλα παλιά εργοστάσια Πειραιά ήταν των Αργυρίου Ρούσσου, Αντωνίου Σκριβάνου και Ηλία Ρουσσάκη.

Κεντρική σελίδα