Ο Δήμος Περάματος ανήκει στη Νομαρχία του Πειραιά.  Βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό άκρο της Αθήνας (απέχει από το κέντρο της πόλης 14,7 χλμ.) και συνορεύει με τους δήμους Χαϊδαρίου (βόρεια) και Κερατσινίου (ανατολικά).  

       Η νότια πλευρά του Περάματος βρέχεται από τον όρμο του Κερατσινίου, ενώ η δυτική του πλευρά συναντά τα νερά του στενού της Σαλαμίνας,  μέσα στο οποίο έγινε η πιο ιστορική  και συνάμα κρίσιμη για το μέλλον των Ελλήνων  ναυμαχία, η Ναυμαχία της Σαλαμίνας  το 480 π.Χ.

        Σύμφωνα και με τα παραπάνω, το όνομα του Περάματος μάλλον οφείλεται στη θέση του, η οποία αποτελεί "Πέρασμα" από το ηπειρωτικό μέρος της Αθήνας και του Πειραιά προς τη Σαλαμίνα.

      Το Πέραμα είναι μια περιοχή χαρακτηριστικά βραχώδης. Μάλιστα, το έδαφος του παρουσιάζει κλίσεις που σε μερικά σημεία ξεπερνούν το 30%. Η πόλη αναπτύσσεται από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι το υψόμετρο των 266 μέτρων (κορυφή Αγίας Τριάδας), και συμπεριλαμβάνει κομμάτια και από τις δύο πλαγιές του όρους Αιγάλεω.

  Ο Ξέρξης παρακολουθεί             Πέραμα: Μνημείο           Πέραμα 1923.                           Πέραμα   1940

           τη ναυμαχία                          Σαλαμινομάχων        Πέτρου Πουλίδη: Ρακένδυτος σαλπιγκτής 

                                                                                                 επιστρέφει από το Μέτωπο

     Κατά την αρχαιότητα η περιοχή του Περάματος είχε την ονομασία Αμφιάλη. Σε μία από τις κορυφές του όρους Αιγάλεω που εντάσσονται στο Δήμο Περάματος, θεωρείται πως βρισκόταν η θέση από την οποία ο Πέρσης  αυτοκράτορας Ξέρξης παρακολούθησε τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Η κορυφή αυτή αποκαλείται από τους κατοίκους του Περάματος «Θρόνος του  Ξέρξη».

     Δείτε το χάρτη του Περάματος  

                                   ΟΙ  ΠΡΩΤΟΙ   ΟΙΚΙΣΤΕΣ

      Ο πρώτος συνοικισμός στο Πέραμα άρχισε να συνιστάται  τη δεκαετία του 1920, όταν αρκετοί πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο  αναζήτησαν σε αυτή τη περιοχή την καινούργια τους ζωή. Μετά το 1922 ήρθαν κι άλλοι. Κάποιοι από αυτούς  δημιούργησαν το Νέο Ικόνιο.

       Στα  1968     ο  μπάρμπα - Κώστας ο  Ντιώλας,  σέρνοντας το  γαϊδαράκο του  από   το καπίστρι,  πουλούσε  γιαούρτι και γάλα στους φρεσκοφτιαγμένους δρόμους του Περάματος.

      Τότε  ο  γραφικός γαλατάς,   ήταν  από  τους γεροντότερους του Περάματος — 89 ετών — και από  τους παλιότερους οικιστές, του ω­ραίου προαστίου:

       --  Ηρθα  εδώ  το 1930,  50 χρονών,  με την γυναίκα  μου και με τα γίδια μου   από της Λειβαδιάς  τα μέρη, μας αφηγήθηκε. 

          »Τότε υπήρχαν εδώ πολλά  δέντρα και λιγοστά σπίτια. Εφτιαξα ένα πρόχειρο σπίτι   κοντά  στο νεκροταφείο, έβοσκα τα γίδια μου, πούλαγα το γάλα και  τα κρέατα και ζήσαμε, με την γυναίκα μου την Πηνελόπη και  την κόρη  μου.   Σήμερα  όλα προοδεύουν, το Πέραμα ομορφαίνει, γίνεται  πόλη,   αλλά  να,  μωρέ παιδί  μου, πολλά τα γαλατάδικα και  η   ζωή δύσκολη! . . 

                                                  ΤΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ

       Στο μεταξύ από το 1924 άρχισαν να μεταφέρονται τα καρνάγια της περιοχής του Αγίου Διονυσίου Πειραιά  στο  Πέραμα  και μαζί του και οι εργαζόμενοι τεχνίτες.

      Λίγο αργότερα σχηματίστηκαν οι οικισμοί των προσφύγων που
κατέφυγαν  στην περιοχή αναζητώντας τόπο διαμονής.

       Το 1928  ιδρύονται τα πρώτα  μεγάλα  ναυπηγεία του Περάματος. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα την άφιξη νέων κατοίκων, ως επί το πλείστον νησιωτών. Για αρκετές δεκαετίες από τότε, η ζωή στο Πέραμα είναι στενά  δεμένη με την δραστηριότητα της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Η πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής εργάζεται στα ναυπηγεία του Περάματος.  Το 1968 εργάζονταν σ αυτά 45.000  άτομα  κάθε ειδικότητας.

                                    ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ – ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ -  ΔΗΜΟΣ

      Το 1934  ιδρύθηκε  η Κοινότητα του Περάματος, με απόσπασή της από το Δήμο Πειραιά,   (ΦΕΚ 22 Α 1934). Δήμος έγινε το 1963   (ΦΕΚ 45 Α   1963).

       Η εξέλιξη αυτή μαρτυρεί και την αύξηση του πληθυσμού των κατοίκων του Περάματος  που έγινε  μεγαλύτερη  στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

      Το  1928  Πέραμα αριθμεί 331 κατοίκους.  Το 1940  είχε 1.462  κατοίκους, το 1961  14.694, το 1981   23.012, το 1991  24.119, και το 2001   25.801.

     Την τετραετία   2002-2006  δήμαρχος ήταν ο κ. Ιωάννης Λαγουδάκος. Για την τετραετία 2007-2010  εξελέγη ο κ. Ιωάννης Γλύκας.

        Η παρουσία, μέχρι τη δεκαετία του '60, και λίγο  αργότερα, αρκετών παραθαλάσσιων ταβερνών και λαϊκών νυχτερινών κέντρων  κατά μήκος της παλιάς λεωφόρου Δημοκρατίας, κοντά στον Αγιο Γεώργιο, μαρτυρεί το λαϊκό χαρακτήρα της περιοχής που διατηρήθηκε  μέχρι τις μέρες μας. Εκεί  εμφανίστηκαν  πολλοί γνωστοί  ρεμπέτες και λαϊκοί καλλιτέχνες. Αλλά  το  Πέραμα δεν είχε «κουτσαβάκηδες». Είχε ανθρώπους του μόχθου  που φρόντιζαν για επιβίωση.   Εκτός βέβαια που τους «φερτούς» που είχαν χρήμα και διασκέδαζαν.

                           1950:  πλοία   στο Πέραμα                                    1986: Οι μνήμες παροπλισμένες

                                                 ΤΟ  ΓΡΑΦΙΚΟ ΤΡΑΙΝΑΚΙ

         Χαρακτηριστικό στις αναμνήσεις των κατοίκων του Περάματος από εκείνη την εποχή αποτελεί το τραμ  που μέχρι τη δεκαετία του '70 εκτελούσε τη γραμμή Πειραιάς – Πέραμα. Το τραινάκι αυτό, εκτός από βασικό μέσο συγκοινωνίας, ταυτόχρονα αποτελούσε σύμβολο τής πόλης του Περάματος.

          Το τρενάκι της γραμμής Πειραιά-Περάματος, που επί 41 χρόνια (1945 -1977) αποτέλεσε την κεντρική αρτηρία ζωής του γραφικού πειραϊκού προαστίου, είναι τοποθετημένο στο τέλος περίπου της διαδρομής, για να θυμίζει στους περαστικούς την ιστορία του. Μια ιστορία δεμένη με τους καημούς και τα όνειρα της εργατιάς, που διακινούσε τόσα χρόνια.

        Κι ενώ ως μουσειακό αντι­κείμενο θα έπρεπε να έχει προκαλέσει ακόμα πιο ιδιαίτε­ρη προσοχή, έχει αφεθεί στη φθορά του χρόνου και των καιρικών συνθηκών.

• Η έγκριση για τη νέα - τότε -γραμμή Πειραιά-Περάματος είχε δοθεί από το Υπουργείο Συγκοινωνιών στις 29 Σεπτεμβρίου του 1928.

       Τα εγκαίνια της λειτουργίας της γραμμής έγιναν στις 20 Ιουλίου 1936, όταν πρόεδρος των Ε.Η.Σ. (σήμερα Η.Σ.Α.Π.) ήταν ο Ιωάννης Δροσόπουλος και Γεν. Διευθυντής ο Αλέξαν­δρος Βλάγκαλης.

         Δώδεκα καινούρια οχήματα μπήκαν τότε στη γραμμή. Στις  5 το πρωί ξεκινούσε το πρώτο από την Πλατεία Λουδοβίκου για το Πέραμα. Η διαδρομή ήταν 40 λεπτά.

         Τότε, το να πάει κανείς από τον Πειραιά στο Πέραμα με το τραμ ήταν ένα όμορφο ταξιδά­κι. Απ' το Κερατσίνι και με­τά άρχιζε η εξοχή. Χωράφια, περιβόλια, ακόμα και βοσκο­τόπια, όπου έβοσκαν τα πρό­βατα τους οι τσοπάνηδες της εποχής.

      Η γραμμή  ξεκινούσε από την Πλατεία Λουδοβίκου, περνούσε από την Ακτή Κονδύλη και έστριβε ανατολικά  του Αγίου Διονυσίου  στη σημερινή οδό  Θερμοπυλών (δείτε χάρτη αρχή). Στη Σφακτηρίας διασταυρωνόταν  με τη γραμμή των ΣΕΚ,  μετά ακολουθούσε  τη σημερινή   οδό Καραϊσκάκη, λοξοδρομούσε λίγο στην Καλλέργη, έμπαινε Μαρίας Κιουρί   και από κει τραβούσε για το Πέραμα , πάνω από του Σκλαβενίτη, δια της λεωφόρου Ειρήνης.

• Κατά τη διάρκεια της Κατο­χής ακολούθησε την τύχη του μεγάλου ηλεκτρικού σιδηρό­δρομου. Μετέφερε τραυμα­τίες, καταστράφηκε η γραμμή, επισκευάστηκε, ξαναλειτούργησε, είχε σημαντική συμμε­τοχή στην ανάπτυξη της ζωής από τον Πειραιά ως το Πέρα­μα.

        Όμως, κάποτε ήρθε το τέ­λος του. Τα οχήματα, το ένα μετά το άλλο, είχαν αποσυρ­θεί. Το 1977 αποσύρθηκε και  το τελευταίο. Ύστερα από τό­σα χρόνια προσφοράς, σταμά­τησε κι αυτό, κουβαλώντας, όχι κόσμο, αλλά χιλιάδες αναμνήσεις, χιλιάδες όμορφες γραφικές στιγμές, που τώρα μοιάζουν... πεταμένες, σε μια γωνιά του Περάματος!

              1999:  Αγιασμός των Υδάτων                                                         Ο μπάρμπα  Κώστας Ντιόλας το 1968

                                 ΓΡΑΦΙΚΟΤΗΤΑ  ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ

        Παράλληλα  με  αυτά  άρχισε και η  επιβάρυνση. Το Πέραμα στις μέρες μας αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα  οικονομικής  και  περιβαλλοντικής   φύσης.

- 1932.- Η SHELL αγοράζει ένα κομμάτι γης και αρχίζει την κατασκευή εγκαταστάσεων.
 - 1939.- Το κράτος απαλλοτριώνει τμήμα της παραλίας με στόχο την  τουριστική αξιοποίηση της περιοχής.

      Το Πέραμα ήδη έχει γίνει τόπος εξοχής και εκδρομής για ολόκληρο τον Πειραιά, με πευκοδάσος που  έφθανε  μέχρι την αμμουδιά.  Αυτό κράτησε  ως το 1955-60.

       Η παραλία του Περάματος χρησιμοποιόταν για μπάνιο μέχρι το 1975.

      Ως το 1958 -60 τα βραχάκια του Νέου Ικονίου,  κάτω από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος,  φιλοξενούσαν κάθε Καθαρή  Δευτέρα, Πρωτομαγιά και  της Αναλήψεως- Μαλλιαρή -  εορταστές. Το ίδιο και τις αργίες. Και  κάποιους λουόμενους.

      Όμως όλα  αυτά κάποια στιγμή θα  σταματούσαν.

- 1945.- Η Εκκλησία   φερόμενη ως  ιδιοκτήτης αρχίζει να πουλάει οικόπεδα στην περιοχή του Περάματος. Το  Πέραμα  μεγαλώνει εντυπωσιακά. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού της υπαίθρου, κυνηγημένο από κακουχίες  και διωγμούς βρίσκει διέξοδο στην περιοχή αναζητώντας εργασία.
- 1951.-  Ξεκινάει σταδιακή ένταξη στο σχέδιο πόλης χωρίς να λαμβάνεται  πρόνοια για ρυμοτομία και κοινόχρηστους χώρους

==   Οι  εταιρίες  ΒΡ, ELVIN, TOTAL και EL PETROL ξεκινούν τη δημιουργία των εγκαταστάσεών τους.  Η  λειτουργία τους άρχισε το 1964.

      Το ίδιο κράτος που αναπτύσσει τον οικισμό, φροντίζει και για την παράλληλη  ανάπτυξη των εταιρειών πετρελαιοειδών.

     Οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών στο  Πέραμα   καλύπτουν σήμερα έκταση 300 περίπου στρεμμάτων και βρίσκονται ανάμεσα σε κατοικημένες περιοχές. Διαθέτουν αποθηκευτική ικανότητα 175.000 κυβικών μέτρων, αποτελώντας το 15% του συνόλου των αποθηκευτικών χώρων πετρελαιοειδών της Ελλάδας. Στις εγκαταστάσεις αυτές διακινούνται καθημερινά 120-150 βυτιοφόρα, συνολικής χωρητικότητας τουλάχιστον 5.000 κυβικών μέτρων. 

      Σήμερα  από την αποβάθρα  ως το  Νέο Ικόνιο, μετά τα εναπομένοντα ναυπηγεία, υπάρχουν 5 εταιρείες πετρελαιοειδών:   SHELL HELLAS A.E. , BP GREECE LIMITED,    TOTAL HELLAS A.E.,   EL PETROL A.E. και    ΕΤΕΚΑ A.E. (στη θέση της ELVIN).

       Στις εγκαταστάσεις αποθηκεύεται πλήθος επικίνδυνων   υλικών:   βενζίνες,  καύσιμα αεροπορίας, φωτιστικό πετρέλαιο,  ντίζελ ,  μαζούτ, άσφαλτος,  αργό πετρέλαιο, ορυκτέλαια,  εξάνιο, ακετόνη, τολουόλη  ξυλένιο,  μονοαιθυλενογλυκόλη, μεθυλαιθυλοκετόνη, τριχλωροαιθυλένιο, μεθανόλη και άλλα.

      Το πλήθος των ατυχημάτων που έχουν συμβεί κατά καιρούς στην περιοχή πείθουν για την επικινδυνότητα των εγκαταστάσεων.

      1965.- Ο ΟΛΠ περιφράσσει τα 4.5 χιλιόμετρα της παραλίας,  αποκόβοντας την πόλη από τη θάλασσα. Το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών παραχωρεί τα 350 αδιάθετα οικόπεδα που θα μπορούσαν να  χρησιμοποιηθούν για κοινωφελείς χρήσεις.

      Τα χρόνια  1968 - 73  έγιναν πολλά έργα, όπως διαμόρφωση χώρων και ο  δεύτερος δρόμος,  ο γερμανικός,   η σημερινή λεωφόρος Ειρήνης, όταν  «δήμαρχος» ήταν ο συνταγματάρχης  της Χούντας   Κωνσταντίνος Κωττάκης.

                 Πέραμα 1958  οι ταβέρνες : Μαρία Πώπ, τέμπερα                               1969:  Παράγκες

4/6/1967  Η Φρειδερίκη στο Πέραμα. mam.avarchive.gr

7/4/1968  Θεμελίωση της οδού Βασιλέως Παύλου από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Στυλιανό Παττακό στο Πέραμα  mam.avarchive.gr

1968  Συναυλία της Μεικτής Χορωδίας Πειραιά στο Δήμο Περάματο.  mam.avarchive.gr

***   Στις 4-12-1969  εγκαινιάστηκε το  εκκλησάκι  της Αγίας Βαρβάρας, και το 1970 θεμελιώθηκε ο ναός της Παναγίας της Γιάτρισσας. Αλλοι ναοί  είναι ο Αγιος Γεώργιος, ο Αγιος Νικόλαος,  η Αγία Παρασκευή, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Ν.Ικόνιο, οι Ταξιάρχες, ο Προφήτης Ηλίας, η Αγία Τριάδα,  και φυσικά η Μονή της Αγίας Μαρίνας  στα ψηλά  του Ν.Ικονίου.  (Κατασκευή δρόμων στο Πέραμα, 1969) mam.avarchive.gr

 ***  Στις 3 Αυγούστου του   1972, σκοτώθηκε   σε τροχαίο   που συνέβη με το αυτοκίνητό του   στο Πέραμα, σε κέντρα του οποίου είχε εμφανιστεί πολλές φορές, ο Γιάννης  Παπαϊωάννου, καθώς μετά τη δουλειά πήγαινε  για ψάρεμα  στα βασιλικά της Σαλαμίνας.

 ***  Το  1986 ο  ΟΛΠ με ανεξέλεγκτες επιχωματώσεις 800 στρεμμάτων και  σχεδιάζοντας επιχωμάτωση άλλων 1500 στρεμμάτων μετατρέπει το  Πέραμα σε μη παράλια περιοχή.

***   Το   1993 – Ολοκληρώθηκε  το σχέδιο πόλης.

     Σημαντικό ρόλο  στη ζωή της  πόλης  παίζουν οι πολιτιστικοί Σύλλογοι: Πολιτιστική 'Ενωση Περάματος, Πολιτιστική Κίνηση Περάματος,  'Ενωση Γυναικών Περάματος,  Εστία της Γυναίκας,  η Ενωση Ποντίων Περάματος- ιδρύθηκε το 1965-, ο Σύλλογος  Σαμίων – Ικαρίων – ιδρύθηκε το 1969- και άλλοι.

                 Εξώφυλλο του βιβλίου          Ο Ζαχαρίας Τσίχλας    Ο Δημήτρης Τζελλάς        Ο Γιώργος Κοινούσης

                      του Γ. Παπαοικονόμου

***   Από το Πέραμα είναι ο τραγουδιστής-στιχουργός  Γιώργος Κοινούσης, ο Ζαχαρίας  Τσίχλας που με την ορχήστρα του ψυχαγωγούσε  το  κοινό, το χορευτικό «Ντούο Ερρικα»  δυο   κορίτσια λάστιχο   η Μαρία και η Χριστίνα, ο  ηθοποιός και σκηνοθέτης  Δημήτρης  Τζελλάς  και άλλοι .

 ***   Ενας Πειραιώτης ο  Γιάννης Παπαοικονόμου  - γεννήθηκε στον Πειραιά και διαμένει στο Πέραμα  από το 1953-, έγραψε  την ιστορική μελέτη «ΠΕΡΑΜΑ - Μικρή συμβολή στην ιστορία του» (Αθήνα 2004).

 ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ      ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ   ΚΑΤΑ  ΚΑΙΡΟΥΣ

==  ΑΛΟΜΑ: Θ ΠΕΡΑΜΑ - ΛΕΩΦ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ & ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ

==  ΑΣΤΕΡΑΚΙ: Θ ΠΕΡΑΜΑ - ΛΕΩΦ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

==  ΑΥΡΑ: ΧΘ ΠΕΡΑΜΑ - ΛΕΩΦ. ΕΙΡΗΝΗΣ

==  ΚΥΜΑ: ΧΘ ΠΕΡΑΜΑ

==  ΛΕΝΑ: Θ ΠΕΡΑΜΑ - ΣΚΟΥΦΑ & ΚΥΚΛΑΔΩΝ , έκλεισε τέλος δεκαετίας 90

==  ΣΙΝΕ ΠΕΡΑΜΑ: Θ ΠΕΡΑΜΑ - ΛΕΩΦ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 158, Δημοτικός

Από την ιστοσελίδα    http://cinemahellas.wordpress.com

                                                                                                 ΒΑΣΙΛΗΣ  Π.  ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ

                                                                                               Δημοσιογράφος - ιστορικός

                                                                                                             10-12-06

©  KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται  μόνο  με αναφορά στην πηγή  www.koutouzis.gr .

Αρχή σελίδας