προσαρτημ΄φνο στο http://www.koutouzis.gr/methana.htm

Κουνουπίτσα:

το αριστοκρατικό αρβανιτοχώρι

των Μεθάνων

Σήμερα αν ρωτήσεις κάποιον:

ΑΠΟ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ; Και σου απαντήσει:

ΑΠΟ ΤΗΝ Κουνουπίτσα Μεθάνων, ίσως σκεφθείς:

…Από την κουνουπίτσα, και κάτι τρέχει στα γύφτικα!!!……

Ομως, όπως αποδεικνύεται από την έρευνα, η Κουνουπίτσα από το 1800, σε μια εποχή που ο Γαλατάς δεν υπήρχε ούτε ως όνομα, υπήρξε το κεφαλοχώρι της Χερσονήσου των Μεθάνων, του οποίου οι πρώτοι κάτοικοι δημιούργησαν και και άλλα χωριά ή έφεραν την εξέλιξη σ αυτά που υπήρχαν.

Σύμφωνα με εκτίμηση των όσων στοιχείων υπάρχουν το όνομα της Κουνουπίτσας Μεθάνων, όπως και κάθε άλλης περιοχής που έχει το όνομα αυτό (Σπέτσες, Λιτόχωρο κλπ, κλπ) προήλθε από παραφθορά της Αρβανίτικης λέξης Καναπίτσα, όπως ονομάζεται το γνωστό μας φυτό λυγαριά στη διάλεκτο αυτή. Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με τις τοποθεσίες Ντάρδιζα. Ντάρδα σημαίνει αχλάδι και ντάρδιζα = αχλαδίτσα.

Κατά τον εποικισμό των Μεθάνων από τους Αρβανίτες, αρχικά επελέγησαν δύο κύρια σημεία που θεωρήθηκαν πιο ασφαλή από επιδρομές, και συνάμα προσιτά σε καλλιέργειες και σε λιμάνια. Αυτό της Κουνουπίτσας και του Μεγαλοχωρίου, που έγινε το μεγαλύτερο χωριό γιατί συγκέντρωσε περισσότερο απλό πληθυσμό, ενώ η Κουνουπίτσα που χτίστηκε - σιγά δίπλα στο ποτάμι όπου υπήρχε λυγαριά ή λυγαριές, συγκέντρωσε περισσότερο πλούσιο ή και αριστοκρατικό αν θέλετε κόσμο που είχε και στενούς δεσμούς με την Υδρα και τον Πόρο, με ιερείς, καραβοκυραίους, ναύαρχους και βουλευτές που προέρχονταν από μια ίδια μεγάλη οικογένεια.

Υπολογίζεται ότι στα 1821 η Κουνουπίτσα ήταν οικονομικά εύρωστο χωριό, με πλούσιους για τα τότε δεδομένα κατοίκους, αλλιώς πως θα μπορούσε να εμφανίσει οπλαρχηγούς και καραβοκυραίους, αγωνιστές, να μπορούν να εξοπλίζουν στρατεύματα και πλοία, όπως θα δούμε στη συνέχεια, και μάλιστα από την ίδια οικογένεια. Η οποία είχε αναδείξει και βουλευτή, τον Αναγνώστη Δέδε ό οποίος αναφέρεται μαζί με τον Ποριώτη Νικόλαο Γκίκα στην ιστορία του Βουλευτικού 1825. /Νικόλαος Κ. Γκίκας/

Σήμερα βέβαια το Μεγαλοχώρι είναι πιο εξελιγμένο πολιτιστικά και τουριστικά. Χάρις στον Πολιτιστικό ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΡΣΙΝΟΗ και στο ενδιαφέρον των κατοίκων του.

Οι κάτοικοι της Κουνουπίτσας πήραν μεγαλύτερο μερίδιο στην μετανάστευση. Χαρακτηριστικό του οικισμού της Κουνουπίτσας είναι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα βυζαντινά εκκλησάκια. Το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου είναι η ωραιότερη και παλαιότερη βυζαντινή εκκλησία της Τροιζηνίας, Του Αγίου Γεωργίου, τότε χωριό γιορτάζει και γίνεται πανηγύρι. Επίσης, αξίζει να αναφερθούν η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη που διατηρεί τοιχογραφίες του 13ου αιώνα και το ξωκλήσι της Σωτήρας.

Σημαντικός οπλαρχηγός του 1821, ο Ιωάννης Δεδεγκίκας, γνωστός και ως Ντέντες όπως ήταν το πατρικό επώνυμο. Ντέντες στα αρβανίτικα σημαίνει καλός, παππούλης, δηλαδή σεβάσμιος. Γεγονός είναι ότι στην οικογένεια υπήρξαν και πολλοί ιερωμένοι, ο Μητροπολίτες /Παντελεήμων Κριεζής, Μητροπολίτης Χαλκίδος 1847-1907/ και ιερείς /δείτε πιο κάτω/, άρα παππούληδες, σεβάσμιοι, καλοί. Σήμερα σώζεται ακόμη το πατρικό του, το έχει η οικογένεια Νικολάου Γκίκα. Κάποιο από τα κανόνια που χρησιμοποιούσε στις μάχες με τους Τούρκους, φυλάσσεται από τους συγγενείς του.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΔΕΔΕ ΕΧΕΙ ΠΟΛΛΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ

Μετά από επισταμένη αναδίφηση διαπιστώσαμε ότι η οικογένεια είναι αρβανίτικης καταγωγής (από τα Σκόδρα) και προέρχεται από τα Κριεζά Εύβοιας. Το αρχικό επώνυμο ήταν Ντέντες ή Δέδες. Γενάρχης ο Δημήτριος Ντέντες-Δέδες ή Μυλωνάς ή Κριεζής που είχε 4 παιδιά. Από τα τέσσερα αδέλφια, 1635 ο ένας πήγε στην Υδρα και ως προερχόμενος από τα Κριεζά, ονομάστηκε Κριεζής. Ο άλλος πήγε στην Αίγινα και ονομάστηκε Κρεούζης. Ο τρίτος πήγε στο Κρανίδι και ο τέταρτος στον Πόρο και απόγονοί του στα Μέθενα. Αυτοί οι δύο τελευταίοι διατήρησαν το επώνυμο Δέδες ή Δεδεγκίκας ή Γκίκας. Πρόκειται για ένα πάρα πολύ μεγάλο σόϊ όπως θα διαπιστώσει καθείς που θα κάνει αναζήτηση στο ίντερνετ.

ΥΔΡΑ Ι

ή Δέδες ή Ντέντες Κριεζής (1604 -16)

ΤίτοςΑντώνιος,ιερέας(1633-1699)

Ιωάννης, ιερέας ( 1680-1779

Από αυτόν τον κλάδο προήλθαν τα ο ναύαρχος ναυμάχος Αλέξανδρος Κριεζής, ο Αντώνιος Κριεζής που γεννήθηκε στο Δαμαλά, πρωθυπουργός της Ελλάδος και ο ζωγράφος Ανδρέας Κριεζής.

………………………………ΔΕΔΕΣ ……………..........................……

Γεώργιος, πλοιοκτήτης,(1808-1825) Εμμανουήλ Δημήτριος πιθανότατα πατέρας του οπλαρχηγού της Κουνουπίτσας Ιωάννη Ντέντε

*Το 1825 στη Σφακτηρία, σκοτώθηκε ο πλοιοκτήτης και ναυμάχος Γεώργιος Δέδες, από τον Πόρο.

*Ο αδελφός του, Εμμανουήλ Δέδες, πήγε με το πλοίο του στην Κάρυστο, και εντάχθηκε στον τακτικό στρατό του Φαβιέρου. Σκοτώθηκε δε κατά την πολιορκία της. Ο άλλος αδελφός του, Δημήτριος, διακρίθηκε ενώ υπηρετούσε σε υδραίϊκα -σπετσιώτικα πλοία.
Κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι στην Κουνουπίτσα την εποχή του 1821 ήταν κάποιος με το όνομα Γκίκας. Ο Ιωάννης Δέδες, σκότωσε τον Γκίκα γιατί έκανε μια προδοσία στους Τούρκους. Γι αυτό το όνομα κόλλησε για να ξεχωρίζει.. Ο Δέδες που σκότωσε τον Γκίκα = Δεδεγκίκας. Αλήθεια ψέματα ποιος ξέρει;;;; Σήμερα υπάρχουν πολλοί Δέδες και πολλοί Γκίκας αλλά και Δεδεγκίκας καταγόμενοι όλοι από τον Ιωάννη Δεδε-γκίκα ή είναι στενοί συγγενείς του.

Ο οπλαρχηγός Ιωάννης Δεδεγκίκας - Γκίκας, ο οποίος καταγόταν από τα Μέθανα ήταν ένας από κορυφαίους αγωνιστές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Έγινε γνωστός με το όνομα Ντέντες και υγκρότησε στρατιωτικό σώμα και συμμετείχε στις πολιορκίες της Μονεμβασιάς, της Κορίνθου, της Τρίπολης και των Δερβενακίων. Οι Μεθανίτες με οπλαρχηγό τον Δεδεγκίκα, ενσωματώθηκαν με το Νικηταρά στις μάχες της Αττικής και των Αθηνών και τέθηκαν κάτω από την αρχηγία του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Επίσης ο Ντέντες έλαβε μέρος σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα. Σκοτώθηκε στη Περαχώρα της Κορινθίας το Σεπτέμβριο του 1822. Τα πατρικό του σώζεται στην Κουνουπίτσα και όπως είπαμε εκεί φυλάσσεται από τους συγγενείς του, το κανόνι που χρησιμοποιούσε στις μάχες με τους Τούρκους.

ΙΩΑΝΝΗΣ 1730

ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1808-1825 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1760

Ιωάννης Ντέντες Δεδεγκίκας 1790-1822

εξ όσων είναι γνωστά είχε ένα γιο τον Δημήτριο 1820;;;;;

ο οποίος απέκτησε τους Ιωάννη Δεδεγκίκα,1850;;;;Θεοδώρα Δεδεγκίκα, Ουρανία Δεδεγκίκα, Καλλιόπη Δεδεγκίκα Ελευθερία Δεδεγκίκα και

Βασιλική Δεδεγκίκα η οποία παντρεύτηκε τον Χρήστο Γεωργίου η κόρη του οποίου Δήμητρα παντρεύτηκε τον Ηλία Γκίκα - πατέρα

του Νικόλαου Γκίκα /1952/ που φέρεται να έχει σήμερα το σπίτι του οπλαρχηγού.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΕΔΕΓΚΙΚΑΣ 1870 ΚΛΠ

Ο Αντώνιος Δεδεγκίκας από την Κουνουπίτσα γιος του Νικόλαου, ήταν προπολεμικά πρόεδρος του χωριού. Ήταν γνωστός ως μπαλάκης.

ΤΗΝ Δεκαετία 1920 - 1930 στους Κοινοτκούς συμβούλους Μεθάνων περιλαμβανόταν και ο Α. Δεδεγκίκας.

Στα 1925, πάνω κάτω, πήγε στην Αμερική και δούλεψε για 10 χρόνια. Με τα χρήματα που έφερε πίσω, αγόρασε πολλά κτήματα στην περιοχή Αγιος Γεώργιος, κοντά στην θάλασσα. Τα Είχε Παντρεύτυτεί την Μαρία Θεοδοσίο, με την οποόια απόκτησε 6 παιδιά. Το σπίτι του ήταν το πρώτο σπίτι αριστερά όταν φθάνει κανείς στην Κουνουπίτσα.

Ι
Νικόλαος Δεδεγκίκας (1870) + Βασίλω Βασίλειος Θεοδoσίου + Κατερίνα

Ι Ι

Αντώνιος Δεδεγκίκας (1900) + Μαρία Θεοδoσίου

Βασίλω Στέλλα Αικατερίνη Γεώργιος Νικόλαος 1926 Βασίλειος 1924

Αλλοι που ζητούν ταυτοποίηση:

Δέδες Δημήτριος 1899-1969 γιατρός χειρουργός γεν στην Τρίπολη

Κυριάκος Δέδες,

κόρη Παναγιούλα 1900

1911 η Μαρία Δέδε παντρεύτηκε τον Ελευθέριο Κολοκούβαρο

“Έφυγε” χορεύοντας ο Σταύρος Δέδες

1834, ο πρώτος Δήμαρχος Μεθάνων από την Κουνουπίτσα

Η μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη των Μεθάνων έγινε από το 1800 μέχρι το 1830 εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευσης. Από τα στοιχεία της απογραφής που έγινε το 1830, προκύπτει ότι στη Χερσόνησο κατοικούσαν μόνο 1.084 άτομα, από τα οποία 204 στην Κουνουπίτσα, 152 στους Αγίους Θεοδώρους, 166 στη Βρωμολίμνη, 185 στα Παλαιά Λουτρά, 76 στο Μακρύλογγο και 370 στο Μεγαλοχώρι, που ήταν το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής.

Στην υπόλοιπη Τροιζηνία κατοικούσαν 1.162 άτομα.

Στην έρευνα του Γάλλου Jean Bapticte Bory de Saint Vincent – Ζαν Μπατίστ Μπορί ντ Σεν Βενσάν, που επισκέφθηκε την περιοχή το 1829 ως μέλος επιστημονικής γαλλικής επιτροπής, τα συμπεράσματα της οποίας αποτέλεσαν το επιστημονικό βιβλίο Geographie, που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1834, αναφέρεται ότι η Χερσόνησος των Μεθάνων, που ανήκαν στην Επαρχία Κορίνθου, είχε τους εξής κατοίκους:

Μέθανα οικογένειες 78, Βρωμολίμνη οικογένειες 35, Κάτω Μούσκα/ Παλαιά Λουτρά οικογένειες 39, Απάνω Μούσκα Μακρύλογγος οικογένειες 16 Κουνουπίτσα οικογένειες 43 Άγιοι θεόδωροι οικογένειες 32

Επώνυμα κατοίκων της Κουνουπίτσας:
Δεδεγκίκας, Γκίκας, Γεωργίου, Σταματίου, Παπαϊωάννου Παπαματθαίου, Θεοδοσίου, Λάκκος, Οικονόμου, Κυριακού, Νικολάου, Μπόγρης έχουν έρθει από το Μεγαλοχώρι,Φλαμπούρης έχουν έρθει από Κάτω Μούσκα. Δέδες υπάρχει στην Κάτω Μούσκα. Τζαβέλας πρώην πρόεδρος της Κοινότητας Αναστασόπουλος (πρώην Γεωργίου, Χριστόπουλος-οι τρεις τελευταίοι είχαν εμπορικά καϊκια.

Αρκετοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν εκεί μετά το 1826, και συγκεντρώθηκαν στη Χερσόνησο από άλλες περιοχές της Αργολίδας, της Μεγαρίδας, της Βοιωτίας και της Λακωνίας. Το χρόνο αυτό έγινε η ανασύνταξη του τακτικού στρατού από τον Φαβιέρο στην περιοχή των Μεθάνων. Την περίοδο αυτή υπήρξαν και συγκρούσεις μεταξύ εποίκων και των εγκατεστημένων από χρόνια κατοίκων.

Οι αριστοκρατικές αρβανίτισες

Δημόσιοι λειτουργοί των ημερών μας που κατά καιρούς ήρθαν σε επικοινωνία με γυναίκες των τελευταίων χρόνων από την Κουνουπίτσα, υποστηρίζουν ότι οι αυτές παρουσίαζαν πολύ πιο επιμελημένη εμφάνιση απ ότι οι γυναίκες άλλων χωριών της χερσονήσου με κύριο αξεσουάρ την κατάλευκη καλοσιδερωμένη μαντήλα.

ΤΟ 1834,ένα ακόμα γεγονός έρχεται να αναδείξει την πρωτοκαθεδρία της Κουνουπίτσας στην περιοχή:

ΜΕ ΤΑ ΔΙΑΓΜΑΤΑ του Οθωνα ΦΕΚ 19/1834 όταν καθορίστηκαν οι Δήμοι του Ελληνικού Κράτους, δια δε την περιοχή της Τροιζηνίας ως Επαρχία Καλαυρείας με τους Δήμους Καλαυρείας, Μεθάνων, ΚΑΙ ιδρύθηκε ο Δήμος Χερσονήσου Μεθάνων με πρωτεύουσα την Κουνουπίτσα και πρώτο Κουνουπιτσιώτη δήμαρχο τον Δημήτριο Γωργίου Χούντα.

Το γεγονός ότι η Κουνουπίτσα δια του Αγίου Γεωργίου Μεθάνων επικοινωνούσε με το Αγκίστρι και την Αίγινα συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη.

Ενας από τους πλοιοκτήτες τον Μεθάνων ήταν ο Ιωάννης Δημητρίου Χούντας/ παππούς του αγρονόμου τοπογράφου μηχανικού Γιάννη Χούντα, που με το σκάφος του ΕΛΕΝΑ έκανε εμπορικά ταξίδια κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολλές φορές διακινδυνεύοντας από τον Αγιο Γεώργιο και τα Μέθενα στον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη και διάφορα νησιά του Αιγαίου.

Το σκαρί αυτό είναι σήμερα βουλιαγμένο στο λιμανάκι των Αγίων Αναργύρων στη Βρωμολίμνη.

Δυο ιστορικές φωτογραφίες: Το καΐκι ΕΛΕΝΗ: Στην πρώτη δεξιά ο δημήτρης Ι. Χούντας πατέρας του κ. Γιάννη Χούντα και ο θείος του ο Χρήστος Ι. Χούντας μετέπειτα καπετάνιος του εμπορικού ναυτικού; Οι Άλλοι άγνωστοι ή αν τους γνωρίζει κάποιος ας μας πει. Δεξιά ο παππούς του Ιωάννης Δ. Χούντας και η σύζυγός του Σταματίνα Χούντα (το γένος Χρήστου Πολυχρόνη Καράμπαμπα του δημάρχου Μεθάνων).

Το 1850 στο επίνειο της Κουνουπίτσας τον Αγιο Γεώργιο ΧΤΙΣΤΗΚΕ ο γραφικός φερώνυμος ναός ο οποίος τον Απρίλιο του 2006 αποτέλεσε αντικείμενο μεγάλης δικαστικής διαμάχης- που συνεχίζεται ακόμη - μεταξύ των κατοίκων του τότε δημοτικού διαμερίσματος Κουνουπίτσας και της Μονής Χρυσολεόντισσας Αίγινας με θέμα της ιδιοκτησία του ναού. Η Μονή υποστήριζε ότι ο ναός ήταν ιδιοκτησία της, διότι στα υπάρχοντα γύρω από αυτόν κελιά διαβίωναν παλιότερα μοναχοί. Οι κάτοικοι της Κουνουπίτσας από την πλευρά τους υποστήριζαν ότι ο ναός ανήκει σ αυτούς, κι ότι ένας και μόνο μοναχός έζησε κάποτε εκεί, κι αυτός κατά κατά παραχώρηση από το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ναού.

Τώρα ο Δήμος Μεθάνων και οι κάτοικοι της Κουνουπίτσας συγκεντρώνουν στοιχεία για να αποδείξουν στο δικαστήριο ότι ο ναός τους ανήκει.

Ο παραθαλάσσιος αυτός οικισμός στο βορειοανατολικό τμήμα της χερσονήσου των Μεθάνων, με ασφαλές λιμανάκι για βάρκες και αλιευτικά. έχει σήμερα 47 κατοίκους και προσπαθεί να αναδειχθεί και να εξελιχθεί.

Εκεί ξεχωρίζει το γερμανικό τσιμεντένιο πλοίο.

Το ίδιο ισχύει και για το γραφικό ψαροχώρι Αγιος Νικόλαος που βρίσκεται 1,5 χιλ. δυτικότερα όπου και

τα παλαιά λουτρά του Παυσανία. Εκεί θα μπορέσετε να απολαύσετε την ομορφιά της περιοχής από το γραφικό ταβερνάκι las olas του Παναγιώτη Σταθάκη και της Ισπανίδας συζύγου του Μαρίας που είναι η ψυχή της οικογενειακής προσπάθειας /τηλ. 22980 32266.-

Ατολικά της Κουνουπίτσας, στην ανατολική ακτή της χερσονήσου των Μεθάνων, σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. βρίσκεται ένα μεγάλο κτηριακό συγκρότημα των μυκηναϊκών χρόνων που ήλθε στο φως με τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία 1990-2000 στον λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, Τα μυκηναϊκά ερείπια εκτείνονται στο μικρό πλάτωμα της κορυφής του λόφου, γύρω από την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (εικ. 1) (σημ. 1). Η σύγχρονη εκκλησία μάλλον αποτελεί μετασκευή μιας άλλης παλαιότερης, καθώς στην περιοχή προς τα νότια και τα δυτικά της αποκαλύφθηκαν μερικοί καλυβίτες και λακκοειδείς τάφοι των πρωτοβυζαντινών χρόνων.

Βυζαντινός οικισμός υπήρχε μεταξύ Κουνουπίτσας και Μούσκας, γύρω από το σημερινό προσκύνημα της Αγίας Βαρβάρας. Γύρω του τα μεσαιωνικά ξωκλήσια : Αη Γιάννης, Αγιος Δημήτριος, και το εντελώς κατεστραμμένο του Σωτήρος. Το πρώτο, του 13^ου αιώνα διατηρεί τοιχογραφίες σε καλή κατάσταση. Στην περιοχή βρέθηκαν και άλλα κτίσματα και τάφοι, όπως εκείνος που περιείχε τα λείψανα της (τοπικής) Αγ. Βαρβάρας, και φανερώθηκε με όραμα στους κατοίκους της Κουνουπίτσας το 1918.

Από το 1912 και μέχρι το 1998 η Κουνουπίτσα ήταν Κοινότητα. Με το «Σχέδιο Καποδίστριας» όλα τα Μέθανα έγιναν ένας Δήμος και το Μάιο του 2010 με τον "Καλλικρατη", ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α΄),ενώθηκαν με το Γαλατά και την υπόλοιπη Τροιζηνία σε ένα Δήμο.

Η Τοπική Κοινότητα της Κουνουπίτσας περιλαμβάνει τον ομώνυμο ικισμό , καθώς και τους οικισμούς : Άγιο Γεώργιο, Άγιο Νικόλαο, Μακρύλογγο άλλοτε Ανω Μούσκα ή Μίγκα και Παλαιά Λουτρά άλλοτε Κάτω Μούσκα ή Μίγκα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το άρθρο αναρτάται χωρίς να είναι ολοκληρωμένο σε πολλές λεπτομέρειες του με κύριο στόχο να δώσει την ευκαιρία σε άτομα που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα να μας διορθώσουν ή να μας συμπληρώσουν.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ

Δημοσιογράφος - ερευνητής

21-6-2016