Βρισκόμαστε στα παλιά χρόνια του Πειραιά που σαν πόλη, μετά την αρχαιότητα, είναι ανύπαρκτος,

       Στα  1792 έγινε μια πρώτη προσπάθεια για αξιοποίηση του Πειραιά, με εγκατάσταση των Υδραίων, που είχαν εγκαταλείψει το νησί τους, μετά από φοβερή επιδημία, αλλά ματαιώθηκε εξαιτίας της αντίδρασης των Αθηναίων, αλλά κυρίως  ιδιοκτητών της περιοχής.  

       Ο Σατωμπριάν που  επισκέφθηκε τον Πειραιά  το 1806  και υπογραμμίζοντας την ερήμωση του τόπου παρατηρεί ότι «δεν διέκρινε ούτε μίαν λέμβον». Και προσθέτει: «Θλιβερός φρουρός εις την παραλίαν και παράδειγμα ηλιθίου υπομονής εις Τούρκος τελωνοφύλαξ κάθηται αυτού καθ' όλον το έτος, εντός αθλίου παραπήγματος. Μήνες παρέρχονται χωρίς να ίδη καταπλέον κανένα πλοίον...».

     Το καλοκαίρι  του 1811  ο Λόρδων Βύρων, δεινός  κολυμβητής,   έχει κατεβεί στον Πειραιά για το καθημερινό μπάνιο του.  Σε μια στιγμή συναντά μια  ομάδα Τούρκων, που ετοιμάζονταν να τιμωρήσουν με πνιγμό μια μοιχαλίδα. Τάζει μπαξίσια στους Τούρκους,  σώζεται  η  γυναίκα και  ο ποιητής βρίσκει το κεντρικό  θέμα του νέου  έργου του « ο Γκιαούρ».

     – Τον ίδιο χρόνο  ενώ ο Βύρων πήγαινε  από τον Πειραιά με το πλοίο ΥΔΡΑ, φεύγει  και το τελευταίο κομμάτι  από τα «Ελγίνεια» μάρμαρα.

       Ωστόσο-και τώρα  και πιο πριν - παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι είναι το επίνειο της Αθήνας, κι όλοι όσοι  έρχονται ή φεύγουν με τα πλοία περνούν από εδώ.

                               Ο  ερχομός της Καρολίνας

     Την άνοιξη του 1816 ο Πειραιάς ήταν ένας σχεδόν έρημος τόπος. Υπήρχαν μόνο το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, μερικά σκόρπια σπιτάκια και το παράπηγμα του Τούρκου Τελώνη  με τον πύργο του.

    Πέρα  από αυτά υπήρχαν  τα ψυχρά θλιβερά λείψανα, από τα τείχη του Θεμιστοκλή και του Κόνωνα.

     Στη γη   θαμμένα τα απομεινάρια της αρχαίας πόλης, που τη θαυμάσια ρυμοτομία της είχε χαράξει ο ξακουστός Μιλήσιος  αρχιτέκτονας Ιππόδαμος, με εντολή του ίδιου του Περικλή. Κι ανάμεσα  σ αυτά όσα αγάλματα και άλλα αξιόλογα  αντικείμενα δεν είχαν κλαπεί, λεηλατηθεί, ή καταστραφεί.

      Τίποτα δε θύμιζε ότι ο Πειραιάς  ήταν κάποτε το μεγάλο λιμάνι της κραταιής Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Η ίδια η Αθήνα, η γεννήτρα της δημοκρατίας ζούσε σε σκοτεινή και οπισθοδρομική σκλαβιά και κυβερνιόταν από άξεστους Τούρκους διοικητές, που  μέσα στις μύριες όσες αυθαιρεσίες τους, αφήνανε, με το αζημίωτο, το λόρδο  Ελγιν και τους ομοίους του να καταληστεύουν τα αρχαία αριστουργήματα.

       Το  Φλεβάρη, λοιπόν,  του 1816  ένα μικρό τρικάταρτο αποβίβασε στον Πειραιά μιαν ιστορική βασίλισσα: τη βασίλισσα της  Αγγλίας Καρολίνα.

        Η Καρολίνα ήταν σύζυγος  του βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιου του Δ.

       Ο Γεώργιος Δ', διάδοχος ακόμη, παντρεύτηκε την Καρολίνα του Μπραουνσβάικ  για την προίκα της ­ με προξενιό. Την είδε για πρώτη φορά στον γάμο και απογοητεύθηκε τόσο πολύ που χρειάστηκαν αρκετά ποτήρια μπράντι για να φτάσει στην εκκλησία.

     Εννιά μήνες αργότερα η Καρολίνα γέννησε μια κόρη, οπότε ο Γεώργιος επέστρεψε στις ερωμένες του.

     Οταν ανήλθε στον θρόνο, αποφάσισε κυριολεκτικώς να την ξεφορτωθεί. Η Καρολίνα βρήκε κλειστές τις πόρτες του Αβαείου του Γουεστμίνστερ, ήρθε στα χέρια με τους φρουρούς και χτυπούσε τις θύρες με το στέμμα της.

     Ετσι άρχισε τις περιηγήσεις. Και μεταξύ άλλων ήρθε  και στον Πειραιά.

    Η εποχή ήταν σκοτεινή για την Ελλάδα, και ζούσε κάτω από τη σκιά της τρομοκρατίας.

     Παρ' όλα αυτά ο πληθυσμός της Αθήνας, μόλις πληροφορήθηκε την άφιξη της «υψηλής» ξένης, κατέβηκε σύσσωμος στον Πειραιά για να την υποδεχθεί. Με τη συνοδεία τούρκων φρουρών φυσικά.  

      Η υποδοχή ήταν ενθουσιώδης μας αφηγούνται οι χρονικογράφοι της εποχής.

     Η Καρολίνα πριν ανεβεί  στην  Αθήνα  επισκέφθηκε τις αρχαιότητες που υπήρχαν στον Πειραιά.

                                                                        Ηετιωνία   Ακτή                                  Ιπποδάμεια  Αγορά (σχεδίασμα)

      Ετρεφε πραγματική λατρεία για τις αρχαιότητες, κι έμεινε στο Πειραιά μια ολόκληρη μέρα  για να επισκεφθεί  ότι είχε απομείνει  από τις αρχαιότητες στην Ιπποδάμεια Αγορά, στους Νεώσοικους, στην  Ηετιωνία Ακτή, στα τείχη του Θεμιστοκλή και του Κόνωνα.  και αλλού.

       Επισκέφθηκε  ακόμη τη Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα και  τα σπίτια των  αδελφών Καϋράκ που υπήρχαν στον Πειραιά.

                                                  Οι  Καϋράκ

         Οι Καϋράκ κατάγονταν από ευγενή οικογένεια  της  Μασσαλίας  και ήταν συγγενείς  του Γάλλου προξένου στην Αθήνα Ντε Γκασπερύ ( μετέπειτα  Γάσπαρη). Και ήταν φυσικό να συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της Καρολίνας.

         Ετσι επισκέφθηκε τα σπίτια τους, συντροφιά με την  Μαργαρίτα Καϋράκ που την υποδέχτηκε στο λιμάνι.

         Χρονογράφοι της εποχής μας λένε ότι η οικογένεια Καϋράκ εγκαταστάθηκε πρώτα στην Αθήνα και κατόπιν στον Πειραιά. Ηταν δύο αδέλφια και έγιναν γνωστοί ως "Μουσιουκαράδες" (από το Μουσιού Καϋράκ). 

         Ανοιξαν  στον  σχεδόν έρημο Πειραιά  ένα κατάστημα , ένα πανδοχείο, κι  έκαναν μαζί τον μάγειρα, τον ξενοδόχο, και τον έμπορα. Υποδέχονταν όλους τους ξένους με γαλατική ευγένεια, κι  έδιναν πρόθυμα κάθε πληροφορία που τους ζητούσαν, τόσο για τον Πειραιά όσο και  για την Αθήνα.

       Ο Λουδοβίκος Καϋράκ, ήταν θερμός φιλέλληνας, ταυτόχρονα με το εμπόριο  έγινε και πρόξενος της Γαλλίας στην Αθήνα – αναφέρεται δε  ως έγκριτος κάτοικος της το 1784.

      Ο Ιωσήφ Καϋράκ, αρχικά αξιωματικός του γαλλικού ναυτικού που  εγκαταστάθηκε στον Πειραιά ασχολήθηκε, μαζί με τον αδελφό του, με το εμπόριο ελιών και λαδιού, και στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν ο μόνος έμπορος του Πειραιά. Νυμφεύθηκε Ελληνίδα από καλή οικογένεια, τη Μαρία Μαμουνά, εγγονή του Πέτρου Αστρακάρη από την Αθήνα , βιβλιογράφο  του 18ου αιώνα, μοναχού  στη Μονή Αιμυαλών του Δήμου Δημητσάνας.

     Η Μαρία Καϋράκ(Μαμουνά) πέθανε λίγο μετά το γάμο της, αφού γέννησε μία κόρη, τη Μαργαρίτα. Ο Καϋράκ αγόρασε επίσης ένα σπίτι από το Γάλλο πρώην πρόξενο Ωμπέρ, εκεί που σήμερα είναι ο Κήπος του Θεμιστοκλέους  ή παλαιότερα Τινάνειος, δίπλα στη θάλασσα, και εγκατέστησε το κατάστημά του κοντά στα ερείπια του ναού της Αφροδίτης. Η οικία του Ιωσήφ Καϋράκ άλλαξε  πάρα πολλούς ιδιοκτήτες, Έλληνες και ξένους, και καταστράφηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση.      

     Στην περίοδο 1775-1776 ο Ιωσήφ  διετέλεσε πρόξενος της Βενετίας.

     Και οι δύο αδελφοί Καϋράκ τάφηκαν στον κήπο της Μονής των Καπουτσίνων στην Αθήνα (στη θέση που βρίσκεται το Μνημείο του Λυσικράτους στην Πλάκα) και οι τάφοι τους υπήρχαν εκεί μέχρι το 1815.

        Η κόρη του Ιωσήφ  Μαργαρίτα, έγινε σύζυγος του Γάλλου Ανδρέα Μερτρούδ, που ήταν γνωστός στην Αθήνα με το όνομα Μουσανδρέας (Μουσιού Ανδρέας). Μία από τις κόρες του ζεύγους έγινε σύζυγος του γιατρού Καίσαρα Βιτάλη, πρόξενου του Βασιλείου της Νεαπόλεως, ο οποίος βοήθησε  πολύ τον Αγώνα, φέρνοντας κρυφά πολεμοφόδια από την Ιταλία λίγο πριν από την κήρυξη της Επανάστάσης του 1821. Ο Ιωσήφ Καϋράκ πέθανε σε πολύ μεγάλη ηλικία το 1798 (ή κατ' άλλους το 1800).

                                                    Συντροφιά με έναν τυχοδιώκτη

        Η  βασίλισσα, που συνοδευόταν από τον Ιταλό τυχοδιώκτη Βαρθολομαίο Περγκάμι, τόσο πολύ ενθουσιάστηκε ώστε, αντί ν' ανέβει στην πρωτεύουσα με το άλογο που της έφεραν, κίνησε με τα πόδια.

        Ενας από τους προύχοντες των Αθηνών,  ο Μιχαήλ  Αρμάος, που μιλούσε αρκετά καλά τα αγγλικά της εξήγησε ότι οι δρόμοι ήταν ακατάλληλοι  για τα «ευγενικά της βήματα».  Ηταν  όλοι κατεστραμμένοι και γεμά­τοι λάσπες. Η Καρολίνα χαμογέλασε:

   --- Δεν πειράζει, είπε. Στον ωραίο  σας τόπο, όλα πρέπει να έχουν αξία. Ακόμη και  οι λάσπες.

     Υστερα περπάτησε, ακολουθούμενη από τον πληθυσμό, δυο ολόκληρες ώρες. Οταν έφτασε στην Αθήνα, όχι μόνο δεν έδειξε καμιά  κούραση,  αλλά  θέλησε να  επισκεφθεί  αμέσως τους αρχαιολογικούς χώρους.

  --- Θεέ μου, φώναξε η  βασίλισσα μόλις είδε τον Παρθενώνα. Τέτοια ιερή ομορφιά, πώς είναι δυνατόν να βεβηλώνεται από την παρουσία αυτών των ανθρώπων;(εννοώντας τους Τούρκους).

      Η εποχή που ήρθε στην Αθήνα η Βασίλισσα  ήταν Απόκριες.

      Είδε τα  έθιμα, τον  ευρύτατο εορτασμό των οποίων  επέτρεψε εξαιρετικά για αυτήν  ο  Τούρκος φρούραρχος των Αθηνών και ενθουσιάστηκε.

      Στην Αθήνα  έκανε παρέα με την  κόρη του Ιωσήφ  Καϋράκ Μαργαρίτα που όπως είπαμε είχε παντρευτεί   το  Γάλλο  Ανδρέα Μερτρούδ, με την κα Ντε Γκασπερύ  και άλλες από την υψηλή  κοινωνία.

     Με τη βοήθειά τους στο προσωρινό της  κατάλυμα, τη  δεύτερη Κυριακή της Αποκριάς,  οργάνωσε  χορευτική εσπερίδα.  προς τιμήν των Αθηναίων προκρί­των.   Στην εσπερίδα αυτή η βασίλισσα παρουσιάστηκε ντυμένη σαν αρχαία αυλητρίδα, κρατώντας   μια   μικρή   άρπα που την  είχε   φέρει   μαζί   της   από   την   Ιταλία. Ο Περγκάμι  ήταν    ντυμένος   σαν   Θεός   του   Ολύμπου    και κρατούσε    ένα    κύπελλο    γεμάτο    κρασί.  

      Τότε, ανάμεσα  στην   αυλητρίδα  και το …..Θεό    άρχισε    μια    διαλογική συζήτηση. 

     Στο τέλος η   Καρολίνα παρέδωσε την άρπα της στον Περγκάμι κι αυτός της έδωσε το κύπελλο. Η γυναίκα ήπιε μερικές γουλιές, προσποιή­θηκε τη μεθυσμένη κι άρχισε να χορεύει γύρω από τους έκ­πληκτους και αγαθούς προκρί­τους, που παρακολουθούσαν το πρωτότυπο εκείνο θέαμα γοη­τευμένοι.

       Ό Ιταλός χτυπούσε τις χορδές του οργάνου με α­ληθινή μαεστρία, γιατί ήξερε καλή μουσική. Ωσπου ξαφνικά η αυλητρίδα κάνοντας μερικά βήματα στις μύτες των ποδιών της, λύγισε το κορμί της, έπεσε  στο πάτωμα κι' έμεινε τελείως ακίνητη. Η  ακινησία  της  αυτή  κράτησε σχεδόν ολόκληρο  λεπτό.

      Τότε   ακριβώς  ένας   από   τους  προκρίτους, ο Ανάργυρος Τσα­μαδός, έτρεξε έντρομος κοντά  της,  την  άρπαξε   στα   χέρια   και  τη σήκωσε   ψηλά,   φωνάζοντας:

     == Ενα  γιατρό, για  τ  όνομα  του θεού! Η βασίλισσα κοκάλωσε...

     Η  βασίλισσα όμως,  όχι   μόνο δεν   είχε...κοκαλώσει,   αλλά  με ένα πήδημα βρέθηκε όρθια, κι έκανε μια χαριτωμένη υπόκλιση μπρος στους παρευρισκόμενους, που άρχισαν να χειροκροτούν σαν τρελοί.          

      Μονάχα ο Ανάργυρος Τσαμαδός χα­μήλωσε το κεφάλι του ντροπιασμένος για την γκάφα του. Το κατάλαβε αυτό η Καρολίνα και τον πλησίασε χαμογελώντας.

     == Σ ' ευχαριστώ, του είπε γλυκά. Τρόμα­ξες για τη ζωή μου και θέλησες να με 6σηθήσεις. Αυτό δεν θα το ξεχάσω ποτέ...

       Και  βγάζοντας ένα χρυσό μπρασελέ  που φορούσε,   του   το   πρόσφερε.

     == Ενα μικρό δώρο για την θυγατέρα σου ή την κυρά σου, πρόσθεσε. Και παρακαλώ  το θεό να μ' αξιώσει  να ξανάρθω στην Αθήνα.

        Ο πρόκριτος, που τα λόγια αυτά του μετέφρασε ο Αρμάος, έσκυψε και της φίλησε το χέρι. Και από τα μάτια του κύλησε ένα δάκρυ... 

                                  Βοηθήματα στους φτωχούς

                                                                  Ο Μεντρεσές της Αθήνας δίπλα στους "Αέρηδες"

      Την τρίτη Κυριακή της Αποκριάς  η Καρολίνα  βγήκε στους δρόμους της Πλάκας κι' άρχισε να μοιράζει βοηθήματα στους φτωχούς. Ζήτησε δε να απελευθερωθούν  από τις φυλακές  του Μεντρεσέ οι  κρατούμενοι  για  χρέη. Για  το σκοπό αυτό παρέδωσε  στα χέρια του Φρούραρχου πεντακόσια χρυσά νομίσματα. 

      Ο  Τούρκος Φρούραχος, εκτός από την απελευθέρωση των κρατουμένων,  θέλοντας να δείξει τα...αγαθά του αισθήματα, επέτρεψε στους Αθηναίους να πανηγυρίσουν και τη νύχτα. Το τελευταίο αυτό που| γινόταν για  πρώτη φορά έκανε τους κατοίκους να χοροπηδήσουν από τη χαρά τους,

       Αμέσως έκοψαν μεγάλες κλάρες, τις πασάλειψαν με ρετσίνι και πίσσα και ετοίμασαν μιας πρώτης τάξεως λαμπαδηφορία, που άφησε εποχή. Ολη εκείνη τη νύχτα, οι Αθηναίοι,  διασκέδασαν με το παραπάνω. Μαζί τους βέ­βαια και η Καρολίνα με τις φίλες της.

      Την επόμενη μέρα, Καθαρή Δευτέρα, χα­ράματα σχεδόν, η βασίλισσα ξεκίνησε για τον Πειραιά,  απ όπου επρόκειτο να αναχωρήσει.

      Λίγο πριν μπει στο πλοίο  έστειλε  μερικά φιλιά στον πληθυσμό που την  είχε συνοδεύσει  ως εκεί  και την χειροκροτούσε και είπε κατόπιν στον  Μιχαήλ Αρμάο:

    ===  Γύρισα όλο τον  κόσμο. Πουθενά όμως δεν ένοιωσα   τόση   χαρά,   όση   στον   τόπο   σας. Εύχομαι στο θεό να ελευθερωθείτε γρήγορα... 

                                   Η οργή του βασιλιά

      Όταν γύρισε την Αγγλία κατηγορήθηκε  από τον εστεμμένο σύζυγό  της ότι «επέτρεψε εις ένα τυχοδιώκτη  να αμαυρώσει την αίγλην του στέμματός του».

      Ο τυ­χοδιώκτης αυτός, ήταν ο Βαρθολομαίος Περγκάμι,  ιταλικής καταγωγής, άνθρωπος ευφυέστατος, τολμηρότατος. Γενναίος και αντιπροσωπευτικός τύπος  ανδρικής καλλονής. Η Καρολίνα τον γνώρισε τυ­χαία σ' ένα ταξίδι της στην Ιταλία και τον αγάπησε παράφορα. Ετσι δεν θέλησε να ξαναγυρίσει στην Αγγλία.

      Και τότε ο Αγγλος βασιλιάς  «ήγειρεν αγωγήν εναντίον της συ­ζύγου του, κατηγορώντας αυτήν επί μοιχεία».  Ηταν μια δίκη που συντάραξε τότε τη διεθνή κοινή γνώμη και αναστάτωσε τους διπλωμα­τικούς κύκλους. 

      Εξ  αιτίας αυτών των γεγονότων  έφυγε από την Αγγλία και ήρθε στην Ελλάδα ο Τζορτζ Κάνιγκ (1770-1827),άγγλος πολιτικός.    

      Προερχόταν από τη μεσαία τάξη και τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε κοντά στη μητέρα του, που ήταν ηθοποιός. Μέλος του κόμματος των Τόρις και οπαδός του Πιτ, εκλέχτηκε βουλευτής το 1793. Το 1807, ως υπουργός Εξωτερικών, ήρθε σε αντίθεση με τον υπουργό των Στρατιωτικών λόρδο Κάσλρη, όταν επέμενε πως η κατάσταση στην Ισπανία επέτρεπε στην Αγγλία να πολεμήσει το Ναπολέοντα. Τη μονομαχία του με τον Κάσλρη ακολούθησε η παραίτησή του (1810). Αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική και ξαναγύρισε το 1814.

         Όταν έγινε βασιλιάς ο Γεώργιος Δ΄, ο Κάνιγκ έφυγε από τη χώρα εξαιτίας της βασίλισσας Καρολίνας. Το 1822 ο Κάσλρη αυτοκτόνησε και ο Κάνιγκ ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών της κυβέρνησης Λίβερπουλ, μετά το θάνατο του οποίου (1827) έγινε πρωθυπουργός για λίγους μήνες. Άρχισε την προσπάθεια απαγκίστρωσης της Αγγλίας από την πολιτική του Μέττερνιχ και της Ιερής Συμμαχίας, ευνοώντας τις κινήσεις για την ανεξαρτησία των χωρών, ειδικά της Λατινικής Αμερικής και της Ελλάδας. Το Φεβρουάριο του 1823 ο Κάνιγκ έστειλε διακοίνωση προς την Τουρκία, με την οποία την καλούσε να τηρήσει τις υποσχέσεις της προς τους χριστιανούς. Από τον Κάνιγκ πήρε το όνομά της η πλατεία Κάνιγκος.

         Όταν το 1825 οι Έλληνες έκαναν έκκληση για την ελευθερία τους, ο Κάνιγκ τους υποσχέθηκε να μεσολαβήσει για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας τους κάτω από την επικυριαρχία της Τουρκίας. Ήταν ο πρωτεργάτης του πρωτοκόλλου των Μεγάλων Δυνάμεων για τη μεσολάβηση στην Ελλάδα (Μάρτιος 1826), αλλά η Τουρκία απέρριψε τους όρους του. Τελικά, στις 24 Ιουνίου 1827, λίγο πριν την ανεξαρτησία της Ελλάδας, υπογράφτηκε, χάρη στις προσπάθειες του Κάνιγκ, η συνθήκη του Λονδίνου με σκοπό την ειρήνευση στην Ελλάδα. Έτσι ο φιλελληνισμός του στάθηκε η βασική αιτία της μεταστροφής της πολιτικής της Αγγλίας που οδήγησε στη ναυμαχία του Ναβαρίνου.

     Αλλά  η Καρολίνα αδιαφο­ρούσε. Και συνέχιζε να γυρίζει τον κόσμο μαζί με τον αγαπημένο της Ιταλό, που της έμεινε πιστός και αφοσιωμένος σε όλη την υπόλοιπη ζωή της…..

     Οταν πέθανε, ζήτησε να γραφεί στον τάφο της «Καρολίνα του Μπραουνσβάικ ­ Η πληγωμένη βασίλισσα της Αγγλίας».

   Σύμφωνα με έναν χρονικογράφο της εποχής, ο Γεώργιος Δ' ήταν «το χειρότερο τομάρι που γλίτωσε την κρεμάλα»!                               

                                                                                    Βασίλης  Κουτουζής

                                                                                Δημοσιογράφος ερευνητής

                                                                                                                    15-12-10

ΠΗΓΕΣ: Αφηγήσεις περιηγητών, δημοσιεύματα, ΘΗΣΑΥΡΟΣ Ιστορίες της Αθήνας ΓΙΑΝΝΗ Β. ΙΩΑΝΝΙΔΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:  Δεκτή κάθε πληροφορία που μπορεί να τροποποιήσει   ή να συμπληρώσει προς  το καλύτερο  το παρόν άρθρο.

 © KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται μόνο  με αναφορά  στην πηγή  www.koutouzis.gr .

 ΚΕΝΤΡΙΚΗ  ΣΕΛΙΔΑ