Ο ΔΑΜΑΛΑΣ,Η  ΜΠΕΡΝΑΡ ΚΑΙ  Η  ΤΕΡΕΖΑ


    ΣΑΡΑ ΜΠΕΡΝΑΡ,   Η  ΚΑΛΟΓΡΙΑ   

   ΜΕ ΤΟΥΣ   ΧΙΛΙΟΥΣ ΕΡΑΣΤΕΣ!!!  (1844-1923)

     

            
       Η μεγάλη  Γαλλίδα ηθοποιός Σάρα Μπερνάρ, με τους χίλιους εραστές  γεννήθηκε στο Παρίσι το 1844, και  ήταν εβραϊκής καταγωγής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Ανριέτ (Εριέττα) Ροζέν Μπερνάρ.

       Υπήρξε ερωμένη του Βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου του 7ου  και είχε παντρευτεί τον Πειραιώτη  διπλωμάτη και  μετά ηθοποιό Αριστείδη Δαμαλά.

       Ηταν ηθοποιός, συγγραφέας και θεατρική δραματουργός, κόρη Εβραίων, που μετά έγιναν Καθολικοί, εκδήλωσε πολύ νέα μεγάλη κλίση προς τη θρησκευτική ζωή  και εκπαιδεύτηκε  στο Μοναστήρι  «Γκραν Σαν».

       Αλλά  η  μητέρα της,  την έστειλε να σπουδάσει στο Ωδείο του Παρισιού, όπου διακρίθηκε αμέσως. Σαν ηθοποιός πρωτοεμφανίστηκε το 1862  στην Ιφιγένεια του Ρακίνα,   Ομως κατά τη διάρκεια  των εμφανίσεών της  «στη «Γαλλική Κωμωδία», δημιούργησε σοβαρό επεισόδιο  αφού χαστούκισε συνάδελφό της. Έπαιξε στο Gymnase, στο Odeon και ξαναγύρισε στην Comedie, όπου πολύ γρήγορα γνώρισε τη δόξα.  Εμφανίστηκε σε διάφορα έργα, και θριάμβευσε  στο ρόλο του «διαβάτη» στο ομώνυμο έργο του Κοππέ.

       Πήγε στο Λονδίνο  δυο φορές, όπου σημείωσε επίσης λαμπρές επιτυχίες, και έδωσε παραστάσεις σε όλη την Ευρώπη, στη Ρωσία και στη Λατινική Αμερική.

      

       Πατήστε εδώ να  ακούσετε τη φωνή της Σάρας Μπερνάρ.

            και  άλλα  πολλά βίντεο εδώ

 

       Βραβεύτηκε  διαδοχικά  με δεύτερο βραβείο στην κωμωδία  (1861)  και στην  τραγωδία  (1862). Ο πόλεμος του 1870 διέκοψε προσωρινά  την καριέρα της  και επιδόθηκε στη φιλανθρωπία.    

       Η ζωή της ήταν πολύ περιπετειώδης  και ανήσυχη. Ενιωθε πάντα  ότι είχε απεριόριστη δύναμη γοητείας και τη χρησιμοποιούσε μέχρι υπερβολής.

       Εκτός από λαμπρή καριέρα στο θέατρο είχε και μια πολυτάραχη ερωτική ζωή.  Σε ηλικία  34 ετών  είχε καταμετρήσει χίλιους εραστές.

        Ανάμεσα   στους εραστές της   ήταν ο Βέλγος πρίγκιπας ντε Λινέ (από τον οποίο απέκτησε το μοναδικό της παιδί, τον Μωρίς), ο ζωγράφος Γκούσταβ Ντόρε, πολυάριθμοι ηθοποιοί, καθώς και ο τυχοδιώκτης Γάλλος ποιητής, δραματουργός και συγγραφέας Ζαν Ρισπέν (1849-1926). Η σχέση της με τον Ζαν  άρχισε μόλις ο σύζυγός της (Δαμαλάς) έφυγε για να υπηρετήσει στον στρατό, στη Βόρεια Αφρική. Λίγο αργότερα ο Ζακ-Δαμαλάς επέστρεψε, φέρνοντας μαζί του χρέη από τον τζόγο και μια νέα ερωμένη. Η Σάρα τον δέχτηκε, πέταξε έξω τον Ζαν, και συνέχισε τη ζωή της με τον ίδιο δραματικό τρόπο που την χαρακτήριζε και επί σκηνής.  

      Η Σάρα Μπερνάρ, η μεγαλύτερη ντίβα του Παρισιού - η μεγαλύτερη ηθοποιός του καιρού της - με Βασική αντίπαλο την Ελεονόρα Ντούζε, στο Παρίσι ήταν  εκκεντρική..  

      Μιλώντας σχετικά η  «Θεϊκή Σάρα», όπως την αποκαλούσε ο Οσκαρ Ουάϊλντ,  είπε κάποτε:

     «Μόνο διαθέτοντας το κορμί σου  μπορείς να γίνεις πλούσια».

       Πολλές φορές της άρεσε να κοιμάται πάνω σ ένα στρώμα που έφτιαχναν  τα αμέτρητα γράμματα των εραστών της.

 

                                 ΚΟΙΜΟΤΑΝ  ΣΕ ΕΝΑ   ΦΕΡΕΤΡΟ


      Αναφέρεται ότι κοιμόταν σ' ένα φέρετρο, και ότι της άρεσε  να κουβαλάει στον ώμο της μια τεράστια σαύρα. Λάτρευε τα ζώα και είχε πάμπολλα απ' αυτά στην έπαυλη της, όπως τεράστιους σκύλους και μαϊμούδες. Μέχρι και λιοντάρι είχε επιδιώξει ν' αποκτήσει ενώ λέγεται, ότι κάποτε είχε φιλοξενήσει και έναν κροκόδειλο
.( Πηγή:http://dsymeonidis.blogspot.com/2008/11/1844-1923.html )

       Πολλά μεσημέρια γευμάτιζε στο θέατρο της πάνω στη σκηνή υποχρεώνοντας τους τεχνικούς να της αλλάζουν το σκηνικό, τη μια σε μια καταπράσινη γαλλική εξοχή, την άλλη, στο εσωτερικό ενός λαμπρού ανακτόρου.

        Η γυναίκα αυτή, ήταν ολόκληρη ένας μύθος!

        Σίγουρα, ήταν ένα άτομο ιδιαιτέρως δυναμικό. Η αγαπημένη της λέξη ήταν «ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ» και είχε βάλει να της το χαράξουν πάνω στον θρόνο που συνήθιζε να κάθεται.

         Στο δραματολόγιο της έδινε εξέχουσα θέση σε έργα με δυνατές αποχρώσεις (ο Σαρντού έγραψε γι' αυτήν), ποτέ όμως δεν ξεχνούσε και τις προσφιλείς της ηρωίδες του Ρακίνα. Το 1899 αγόρασε και έδωσε το όνομα της σε ένα θέατρο, όπου έπαιξε πολλά δράματα, φροντίζοντας η ίδια και για τη σκηνοθεσία (Μάγδα, του Σούντερμαν, Λορεντζάτσο, του Μισέ, Η νεκρή πόλη, του Ντ' Ανούντσιο, Άγγελος και Λουκρητία Βοργία, του Ουγκώ, Εσθήρ και Αθαλία, του Ρακίνα).
       Έπειτα από μια περιοδεία στην Ιταλία άρχισε στο Παρίσι μια ταινία (La Voyante), αλλά πέθανε πριν τελειώσει το γύρισμα. Ήταν ηθοποιός με δυνατό ταμπεραμέντο και ευφυΐα. Εκτός από μερικά μέτρια θεατρικά έργα, δημοσίευσε κριτικά άρθρα και έναν τόμο απομνημονευμάτων. Ερμήνευσε επίσης τον ανδρικό ρόλο στον Αετιδέα του Ροστάν και στον Άμλετ του Σαίξπηρ.

 

                 ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ  ΜΕ ΤΟΝ  «ΖΑΚ  ΔΑΜΑΛΑ»

 

      Το  1881 η  Σάρα Μπερνάρ, σε ηλικία   37 ετών, την εποχή που είχε πλήθος εραστών γνώρισε  το νεαρό  (26  ετών -γεν  1855) Πειραιώτη   διπλωμάτη  Αριστείδη- Ζακ  Δαμαλά. Τότε τον προσέλαβε στο θίασό της με το ψευδώνυμο «Ντάρια». Στην αρχή έπαιζε μικρούς ρόλους αλλά  κατέκτησε γρήγορα   το κοινό υποδυθείς τον Αρμάνδο στην « Κυρία με τας Καμελίας», και τον Φίλιππο  στον «Αρχισιδηρουργό». 

        Ερωτευμένη μαζί του  την εποχή εκείνη, η Σάρα τον παντρεύτηκε το 1882, και ήρθαν στην Αθήνα και στον Πειραιά. Στον Πειραιά έμεναν στο σπίτι του, αργότερα  οικία Κων.  Κρίνου.

       Ο  γάμος τους  κράτησε δυο χρόνια, χώρισαν φιλικά  αλλά δεν πήραν διαζύγιο.

      Όμως ο χωρισμός στοίχισε στο Δαμαλά. Ετσι βρήκε παρηγοριά στη μορφίνη και  τελικά «αυτοκτόνησε»   σε ηλικία  34 ετών, το 1889.

      Η Σάρα συνέχισε  την καριέρα της. Ερμήνευσε    τους   ρόλους της «Φαίδρας» της «Θεοδώρας», της «Κλεοπάτρας» και της «Τόσκας του Σαρντού – την έγραψε  ειδικά γι αυτήν.

     Ακόμη ερμήνευσε τη Σαμαριταίν του Ροστάν, τον Αμλετ του Σαίξπηρ, την Ζαν Ντ Αρκ του Μπάρμπιε, τον «Αετιδέα του Ροστάν  και πλήθος άλλων ηρώων άλλων έργων.

 

                           ΑΝΑΠΗΡΗ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΡΟΛΟΥΣ

 

       Το 1913  ύστερα   από ένα ατύχημα υπέστη ακρωτηριασμό  του ενός ποδιού της.

       Τότε  όλοι  πίστεψαν  ότι θα αποσυρόταν  από  τη σκηνή. Αλλά  αυτή συνέχισε. Δημιούργησε  μάλιστα νέους ρόλους όπως τη «Δόξα» του Μωρίς  Ροστάν, και   προκάλεσε  το θαυμασμό του κοινού  με τη δύναμη  της τέχνης της  και τη ζωτικότητά της.

      Οι εμπειρίες της την οδήγησαν   σ  ένα απόφθεγμα  για τη γυναίκα, το οποίο χάραξε  στο τζάμι του σπιτιού του Δαμαλά ( μετέπειτα Κων. Κρίνου):

        Ηταν ένα πικρό απόφθεγμα:

      « Συχνά η γυναίκα αλλάζει τρομερά, ανάλογα με το ποιον την εμπιστεύεται».

   Κάτι ανάλογο μ αυτό, που έγραψε  η αυτοκράτειρα  της Αυστρίας Σίσσυ.

         Η Σάρα ππέθανε το 1923  σε ηλικία  79 ετών.

 

 

      ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ  ΔΑΜΑΛΑΣ

      Ο   ΓΟΗΣ  ΠΕΙΡΑΙΩΤΗΣ  ΣΥΖΥΓΟΣ  

 

                       15 Ιανουαρίου 1855    18 Ιουνίου 1889 

 

      Ο  Αριστείδης   Δαμαλάς  που  πήρε  το  καλλιτεχνικό  όνομα   Ζακ Δαμαλάς, γεννήθηκε στον Πειραιά στις 15 Ιανουαρίου 1855   από μια αριστοκρατική οικογένεια. Ήταν   το   δεύτερο  εκ  τριών παιδιών  του Αμβρόσιου Δαμαλά    (2 Ιουνίου 1808  29 Ιουλίου 1869), ενός  πλούσιου    που  υπήρξε    δήμαρχος   Ερμούπολης.   Η  σύζυγός του  Καλλιόπη Ράλλη (6 Ιουνίου 1829 14 Φεβρουαρίου 1891),   ήταν  κόρη  του  Λουκά  Ράλλη  που διετέλεσε   δήμαρχος του Πειραιά (16-6-1855  ως 14-11-1866),  

      

    Ο Αμβρόσιος  Δαμαλάς ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής που  επεδίωξε  την απελευθέρωση   της Χίου  το 1827, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η οικογένεια κινήθηκε αργότερα προς τη Μασσαλία,   όπου  έμεινε αρκετά χρόνια.   Μετά ξαναγύρισε στη  Ερμούπολη  όπου  ο Αμβρόσιος  διορίστηκε Δήμαρχος. Αργότερα η οικογένεια επέστρεψε  στη Μασσαλία και τελικά στον Πειραιά όπου το 1855  γεννήθηκε ο Αριστείδης.

       Οταν ο  Αριστείδης  τελείωσε το σχολείο, πέρασε τέσσερα  χρόνια  στο εξωτερικό, κυρίως στην Αγγλία και τη Γαλλία, όπου ακολούθησε   διπλωματικές  σπουδές.Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο εξωτερικό, έγινε   γνωστός  στην  υψηλή κοινωνία  καθώς επίσης  και στον  κόσμο  του θεάτρου, δεδομένου ότι είχε το όνειρο  να διαπρέψει μια μέρα στο θέατρο.

       Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1878 και πήγε στο στρατό. Εκπαιδεύθηκε    στη Ρωσία, αλλά τελικά αποφάσισε   να επιστρέψει στο Παρίσι. 

       Το 1880 κέρδισε  μια θέση ως στρατιωτικός ακόλουθος στο ελληνικό διπλωματικό σώμα  στο Παρίσι. Απόκτησε γρήγορα  τη  φήμη του  πιο ωραίου  άνδρα στην Ευρώπη», καθώς επίσης και το παρωνύμιο «διπλωμάτης απόλλωνας», από τους φίλους του.  Ηταν  το  πιο  επικίνδυνο άτομο στο Παρίσι, μεταξύ των διάφορων συζύγων που φοβόνταν  ότι  οι σύζυγοί τους θα έπεφταν θύμα της γοητείας του, και θα παραπλανούνταν από το νέο διπλωμάτη. Και πράγματι    πολλές γυναίκες της υψηλής κοινωνίας του Παρισιού  ξεμυαλίστηκαν  με τον    νεαρό διπλωμάτη. Εκτός από το πάθος του για τις γυναίκες, ειπώθηκε επίσης ότι επεδίωξε να απολαύσει τη  συντροφιά  νέων ανδρών.

 

         Ο Αριστείδης Δαμαλάς

 

     Η  σχέση   του με τη σύζυγο ενός παρισινού τραπεζίτη,  του Paul Meisonnier,  δημιούργησε τέτοιο  πρόβλημα   στη φήμη της γυναίκας  που  αυτή αναγκάστηκε να φύγει από τη Γαλλία.  Επίσης φημολογήθηκε  ότι είχε  κάνει  δύο γυναίκες να  χωρίσουν, και μια  την  οδήγησε   στην αυτοκτονία. Μια από τις  αποδεδειγμένες σχέσεις  του    ήταν   εκείνη  με τη  νεαρή  κόρη ενός δικαστή του Vaucluse που είχε αφήσει τους γονείς και το σπίτι της για να ακολουθήσει  το Δαμαλά   στο Παρίσι, όπου την εγκατάλειψε όταν   γεννήθηκε το παράνομο παιδί τους. Η κοπέλα   αυτή  δεν   ξανακούστηκε και πιστεύεται ότι αυτοκτόνησε.  Μετά  από αυτά τα σκάνδαλα  ο Δαμαλάς   αποφάσισε να  επιστρέψει  στη Ρωσία.

        Ομως πριν αναχωρήσει   για την  Αγία Πετρούπολη,   γνώρισε τη Σάρα Μπερνάρ μέσω της αδελφή της   Jeanne.   Ο Δαμαλάς και η Ζαν  ανήκαν σ ένα κύκλο  που  έκαναν  χρήση μορφίνης. 

     Η κυρία Pierre Berton, που έγραψε μια βιογραφία για τη Σάρα Μπερνάρ, παρατηρεί τα εξής:

        «Ήταν αναπόφευκτο, ότι   η Μπερνάρ,  η διάσημη ηθοποιός   ο  Δαμαλάς  το εξίσου πασίγνωστο bon-viveur,   έμελλε   να συναντηθούν.   Κάθε ένας ήξερε τη φήμη  του  άλλου, κι αυτό τους οδήγησε κοντά.   Εκείνος κυνηγός ωραίων γυναικών, και κείνη επεδίωξε να τον  γράψει  στο μακρύ κατάλογο   των   εραστών της» .  

      Γρήγορα λοιπόν συνδέθηκαν. Και  η Μπερνάρ ένιωσε  τρελά ερωτευμένη με τον Έλληνα.

      Και επειδή εκείνος  ήθελε να πάει  στην Πετρούπολη  ως διπλωμάτης, αυτή, παρ  ότι προηγουμένως   είχε απορρίψει κάποιες προτάσεις για εκεί, τώρα  άλλαξε γνώμη και έκλεισε εμφανίσεις για  ένα εξάμηνο, για να είναι μαζί του.

 

                                ΦΛΟΓΕΡΟ ΕΙΔΥΛΛΙΟ ΚΑΙ  ΚΑΥΓΑΔΕΣ

 

      Πράγματι, πήγε  στην Αγία Πετρούπολη για μερικούς μήνες, ως επίσημη φιλοξενούμενη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου ΙΙΙ της Ρωσίας, κατά τη διάρκεια της  εκεί παραμονής της  το ειδύλλιο της με  το Δαμαλά φούντωσε. Αλλά η σχέση αυτή σκανδάλισε τους κοινωνικούς κύκλους της πόλης και  έγινε κοινό θέμα της συζήτησης.

       Ωστόσο  δεν έλειπαν και οι προσβολές μεταξύ των ερωτευμένων. Ο Δαμαλάς την επέκρινε και την χλεύαζε  μπροστά  στους φίλους της, και κείνη  σε αντάλλαγμα  τον αποκαλούσε «τσιγγάνο», σε μια προσπάθεια ίσου υποβιβασμού.  Μάλωναν , αλλά τα έβρισκαν, πολύ συχνά εκείνη ζητούσε να τη συγχωρέσει.

 

      στον « Αρχισιδηρουργό»  μαζί   με  τη Jane Hading.  

 

      Καθώς πέρασε ο χρόνος, εκείνη θέλησε να κάνει μια περιοδεία στην υπόλοιπη Ευρώπη.  Τότε ο Δαμαλάς  παραιτήθηκε από το διπλωματικό σώμα  και μπήκε στο θέατρο.

      Ο γάμος του Δαμαλά και της Μπερνάρ  έγινε  στις 4 Απριλίου 1882 στο Λονδίνο, μια πόλη που αποδείχθηκε μια κατάλληλη επιλογή για το γάμο, δεδομένου ότι οι θρησκευτικές διαφορές θα ήταν ένα εμπόδιο για έναν πιθανό γάμο στο Παρίσι: Η Σάρα Μπερνάρ ήταν  Ρωμαίο – καθολική  και  ο Δαμαλάς Έλληνας ορθόδοξος. Επειτα ο  γιος της Μπερνάρ, Μωρίς  ήταν εχθρικός στο Δαμαλά  και αντίθετος  σε αυτό  τον γάμο.  

       Ακόμα κι αν η Σάρα  παρουσίασε  στους δημοσιογράφους  τον άνδρα της με τη φράση «αυτός ο Θεός αρχαίος Έλληνας είναι το άτομο των ονείρων μου»,  ο γάμος έγινε  αντικείμενο έντονης  κριτικής, ακόμη και  σάτιρας για τον Τύπο. Οι καρικατούρες Μπερνάρ  και Δαμαλά πλημμύριζαν  τις εφημερίδες για  μήνες. Η επιθεώρηση Les Mères Ennemies χαρακτήρισε  την Μπερνάρ  μαριονέτα  που ο Δαμαλάς κινεί τα  άκρα της.

       Ο γάμος του  Δαμαλά  με τη Μπερνάρ  τον έκανε ακόμη πιο απαιτητικό. Τρεις εβδομάδες μετά από το γάμο, μάλωσε με τη Σάρα όταν επέμεινε ότι πρέπει να αλλάξει το θεατρικό όνομά της «σε  ΣΑΡΑ ΔΑΜΑΛΑ», για να τον τιμήσει. Μετά από την άρνησή της,  αυτός έφυγε  από  το σπίτι. Έλειψε για μερικές ημέρες, ενώ ανησυχία είχε καταλάβει την Μπερνάρ. Τότε έμαθε ότι είχε σχετιστεί με μια Νορβηγή. Κατά  την επιστροφή του, η Σάρα δέχτηκε τις δικαιολογίες του. Πήγαν  στην  Οστάνδη.  Ο Δαμαλάς πάλι εξαφανίστηκε, επέστρεψε μετά δύο ημέρες συνοδευόμενος  από Βελγίδα. Τον συγχώρησε πάλι όταν επέστρεψε. Παρά τις ταπεινώσεις υπόμεινε, δίνοντας τα χρήματα στο  Δαμαλά  για να πληρώνει τα χρέη του στις πόρνες. Το γεγονός της απιστίας του συζύγου της ήταν ένα κοινό θέμα για το κουτσομπολιό, αλλά η ερωτοχτυπημένη Σάρα τα ανέχτηκε όλα αυτά. Μετά από την επιστροφή τους στο Παρίσι, ο Δαμαλάς που αναγκάστηκε από τα πράγματα  να γίνει ένα αστέρι του θεάτρου, αποφάσισε να ακολουθήσει αυτή  τη σταδιοδρομία. Λίγο καιρό  αργότερα, η Μπερνάρ αγόρασε ένα θέατρο, το del'Ambigu Théâtre, και έλαβε την ατυχή απόφαση  να διορίσει  το γιο της Μωρίς   ως διευθυντή και   το Δαμαλά ως πρωταγωνιστή.

 

                                ΤΥΦΛΩΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

 

         Οι φίλοι της  δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι βρήκε σε αυτόν. Μπερδεύτηκαν με την απόφασή της να απορρίψει τους επαγγελματίες ηθοποιούς που θα μπορούσαν να αποδώσουν διπλά από έναν ερασιτέχνη. Η Σάρα ήταν τυφλωμένη από τον έρωτα  και δεν έβλεπε ότι ο Δαμαλάς δεν είχε ταλέντο.  Ετσι έχασε την προσπάθεια.  

       Το ζεύγος επέστρεψε στο Παρίσι και έπαιξε την «Κυρία με τας Καμελίας». Η απόδοση της Σάρας ήταν  υψηλή, του Δαμαλά  πολύ χαμηλή. Τότε ο Δαμαλάς κατηγόρησε  τη  Σάρα  ότι αυτή  έφταιγε.   

      Οι προστριβές  συνεχίζονται για διάφορους λόγους και ο Δαμαλάς καταφεύγει όλο  και πιο πολύ στη μορφίνη. Η συμπεριφορά του  επηρεασμένη από  τα φάρμακα συχνά γίνεται   σκανδαλώδης. Σε μια περίπτωση, ενώ  η Σάρα ήταν στη σκηνή, κι αυτός βρισκόταν υπό την επήρεια της μορφίνης,  της έσκισε   το φόρεμά της και εξέθεσε τους γυμνούς γλουτούς της στους θεατές.

     Στις 12 Δεκεμβρίου 1882, η Μπερνάρ τον χαστούκισε  και αρνήθηκε  να καλύψει τις δαπάνες του στις γυναίκες και τα φάρμακα. Το επόμενο πρωί ο Δαμαλάς  έφυγε, χωρίς ειδοποίηση, για τη Βόρεια Αφρική για να καταταγεί στο στρατό.  Η Σάρα έμεινε πίσω   για να πληρώσει τα χρέη του,  καθώς επίσης και τα χρέη  χαρτοπαιξίας  του γιου της.

      Το 1883, πήγε μια τουρνέ στη Σκανδιναβία μαζί με τον εραστή της, θεατρικό συγγραφέα Jean Richepin. Κατά  την επιστροφή της στο Παρίσι, διαπίστωσε ότι   ο  Δαμαλάς  ζούσε πάλι στο σπίτι της. Η   Μπερνάρ  άφησε  το Richepin και το ζεύγος που επανασυνδέθηκε, εντούτοις, ο γάμος  επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο, λόγω του ακραίου εθισμού  του  Δαμαλά  στα ναρκωτικά   και  ο τελικός χωρισμός δεν άργησε να έρθει. Παρ όλα αυτά η Σάρα  προσπάθησε να αποτρέψει τους φαρμακοποιούς  να δίνουν στο Δαμαλά ναρκωτικά  φάρμακα και να τον βάλει  πάλι σε μια κλινική και αργότερα σε ένα ξενοδοχείο, στα περίχωρα του Παρισιού.

      Μετά από το χωρισμό του από    τη Μπερνάρ   ο Δαμαλάς  προσπάθησε   να επιστρέψει    στο διπλωματικό  χώρο.  Όμως η επιστροφή στο διπλωματικό επάγγελμα αποδείχθηκε   δύσκολη.  Ετσι παρέμεινε στο θέατρο.   Εκείνο το χρόνο,   το 1883,  έκανε   τον πιο αξιοσημείωτο ρόλο της σταδιοδρομίας του (εκτός από Aρμάνδος) ως  Φίλιππος   στον « Αρχισιδηρουργό»  μαζί   με  τη Jane Hading.  

        Τα επόμενα χρόνια έκανε διάφορες προσπάθειες, όμως δεν απέδωσαν και πολλά.  Μετά το χωρισμό του  από τη μεγάλη ντίβα άρχισε να ξεχνιέται.

 

                             ΔΑΜΑΛΑΣ: ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΕΘΑΙΝΩ!

 

         Το Μάρτιο του  1889, η Μπερνάρ   επέστρεψε στο Παρίσι μετά από ένα χρόνο σε πόλεις της Ευρώπης.  Τότε πήρε  ένα μήνυμα από το Δαμαλά  που την ενημέρωσε ότι πέθαινε στη Μασσαλία και την ικέτευσε για να τον συγχωρήσει και να τον πάρει κοντά της. Το γεγονός  ότι δεν είχε ποτέ  πάψει να τον αγαπάει,  η φροντίδα για το σύζυγό της ήρθε σε πολύ  καλή   στιγμή: εγκατέλειψε τις δραστηριότητές  της στο Παρίσι, πήγε στη Μασσαλία  και  τον περιποιήθηκε - η   υγεία του σπαταλήθηκε  εξ αιτίας του μακροχρόνιου εθισμού του. Τον πήρε στο σπίτι της και αφότου ανάκτησε τις δυνάμεις του, τον  έκανε πρωταγωνιστεί «στην Κυρία με τις Καμέλιες».  Ο Δαμαλάς υποσχέθηκε να σταματήσει τη μορφίνη και άρχισαν έναν ευρωπαϊκό γύρο με  τη Σάρα (που περιέλαβε και την Αίγυπτο). Στην πραγματικότητα ο εθισμός  του Δαμαλά στα ναρκωτικά έγινε σταδιακά χειρότερος. Συνέχισε το φάρμακο και γελοιοποιήθηκε περιστασιακά, η διαύγειά του  μειώθηκε σοβαρά από τη μορφίνη. Σε μια περίπτωση, βγήκε σχεδόν γυμνός στο ξενοδοχείο de Ville στο Μιλάνο.  Του δόθηκε  ο ρόλος του Αρμάνδου, αλλά μετά από μερικές  εβδομάδες   κατέρρευσε και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

     Λίγο πριν το θάνατό του, του προσφέρθηκε ένας άλλος ρόλος από τη Σάρα, στο έργο  Λένα, στο Théâtre des Variêtés. Αμέσως μετά από τη δεύτερη παράσταση, θεωρήθηκε ανίκανος για το ρόλο, λόγω της τώρα μόνιμης έλλειψης  διαύγειας  από το οινόπνευμα και τα ναρκωτικά.

         Το 1889,  ο  Δαμαλάς απόκτησε  ένα παιδί με μια από τις  σχέσεις  του.  Οταν αυτή γέννησε ένα κοριτσάκι, τοποθέτησε το μωρό σε ένα καλάθι, και το άφησε στο κατώφλι   της Μπερνάρ, μαζί με μια σημείωση. Η  Μπερνάρ  εξαγριώθηκε    από την ανακάλυψη της παράνομης κόρης  του Δαμαλά   και απείλησε  να πνίξει το νήπιο στο Σηκουάνα ποταμό.  Αλλά  οι   υπηρέτες   της ειδοποίησαν  το Δαμαλά   για το παιδί του, παρ ότι ήξεραν  ότι δεν θα μπορούσε να το βοηθήσει   λόγω της ναρκομανούς κατάστασής του. 

        Ευτυχώς, η ζωή της κόρης του σώθηκε από έναν φίλο  της Μπερνάρ και του Δαμαλά,  τον έμπορο πυροβόλων όπλων και  κατόπιν  μεγιστάνα   σερ  Basil Zaharoff, ο οποίος πρότεινε να πάρει το παιδί έτσι ώστε να βρει μια   θετή  οικογένεια. 

        Το κορίτσι ήταν  βαφτισμένο Τερέζα (1889-1967) και ανατράφηκε στην Ανδριανούπολη της   Ανατολικής Θράκης.   Ο Αριστείδης  Ζακ Δαμαλάς   πέθανε στο Παρίσι 18 Ιουνίου 1889  (μια άλλη πηγή αναφέρει 18 Απριλίου)   βαριά ασθενής μετά από το μακροχρόνιο   εθισμό του. Δεν επρόκειτο ποτέ να συνειδητοποιήσει ότι είχε μια κόρη.

     Με τη Σάρα δεν είχαν πάρει διαζύγιο   μέχρι το θάνατο    του  Δαμαλά  το 1889, δεδομένου ότι  η Μπερνάρ  ήταν πολύ αυστηρή  στις καθολικές απόψεις της. Παρ ότι ήταν σε διάσταση τον βοηθούσε ως το τέλος.

     Η είδηση  του θανάτου του κρύφτηκε   από   τη Μπερνάρ μέχρι το χρόνο που   τέλειωσε τις παραστάσεις της.    

 

                   Η αόρατη Ελληνίδα Τερέζα  Δαμαλά

                                                                                    (1889-1967)


     Η Τερέζα ήταν φυσική κόρη του Αριστείδη Δαμαλά, ηθοποιού και συζύγου της Σάρας  Μπερνάρ. Ο ηρωινομανής πατέρας προτίμησε – όπως είπαμε - να δώσει το παιδί του για υιοθεσία.

     Η άγνωστη  ζωή της Τερέζας συντέθηκε στοιχείο με στοιχείο.  Υπήρχε κατ' αρχήν η μαρτυρία της Μελίνας Μερκούρη, που είχε ακούσει την ιστορία από τον παππού της. Της είχε διηγηθεί ότι αυτή η γυναίκα είχε γίνει ερωμένη του Ιωνα Δραγούμη στην Κορσική, όπου βρισκόταν εξόριστη μαζί με τον σύζυγό της. Οταν ο Σπύρος Μερκούρης την συνάντησε στο Παρίσι έμαθε ότι είχε εγκαταλείψει τον άνδρα της και ήταν ερωτευμένη με έναν αμερικανό συγγραφέα.  

       Η Τερέζα Δαμαλά  το  ξεριζωμένο αγριολούλουδο της  Ανδριανούπολης Ανατολικής Θράκης, παντρεύτηκε το 1916 στην Αθήνα για να εξοριστεί το 1917 στην Κορσική και να παρατήσει τον άνδρα της, για τον Ιωνα Δραγούμη. Στα επόμενα 5 χρόνια η Τερέζα  γνώρισε τον Πικάσο,- έγινε μοντέλο  του -  τον ντ' Αννούτσιο, τον Κοκτώ, το Βενιζέλο,  το  Μουσολίνι, τον Κεμάλ  Ατατούρκ- όπως και η Ζωζώ Νταλμάς, η προπολεμική Βουγιουκλάκη ας πούμε, που κοιμήθηκε μαζί του, αφού προηγουμένως της έστρωσε κόκκινο χαλί κι αυτή του χόρεψε γυμνή πάνω στο τραπέζι -  και το Χέμινγουέι.

      Η Τερέζα συνήψε σφοδρές ερωτικές σχέσεις με ορισμένες από αυτές τις γνωριμίες της, με αποκορύφωμα τον δεσμό της με τον Χέμινγουέι, τον οποίο ο ίδιος δεν ξέχασε, όπως άφησε να εννοηθεί στην τελευταία γυναίκα του, ποτέ.

  

                    Η   τέντα της  Σάρας  Μπερνάρ  στο Σικάγο  και  οι προσερχόμενοι θεατές

 

      Αν ήταν φλύαρη θα έλεγε «Γνώρισα τούς πιο σημαντικούς άντρες της εποχής μου, και κοιμήθηκα με μερικούς από αυτούς».

      «Είμαστε οι τελευταίοι εραστές του Βυζαντίου!" λένε ότι της είπε κάποια στιγμή ο Χέμινγουαιη στην Πόλη. Κι από την άποψη αυτή θα πρέπει να δεχτούμε ότι το Βυζάντιο ήταν τελικά πολύ τυχερό έστω και πέντε αιώνες μετά την άλωση...

      Ο  Έρνεστ Χεμινγουέι,  Νομπελίστας αμερικανός συγγραφέας, Δημοσιογράφος με Pulitzer, Καλύπτοντας   τον ελληνοτουρκικό πόλεμο ως ανταποκριτής,  άφησε μια   ελληνίδα να του κλέψει  την καρδιά του. Την αινιγματική Τερέζα Δαμαλά: μία ντίβα της εποχής.    

      Η  Τερέζα  Δαμαλά έζησε στο εξωτερικό ως το 1922, όταν αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα της μαζί με τον Ερνεστ Χέμινγουαιη, ο οποίος ήταν τότε ανταποκριτής της εφημερίδας «Τορόντο Σταρ». Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους βρέθηκαν στη Ανατολική Θράκη όπου ο αμερικανός συγγραφέας παρακολουθούσε τα καραβάνια των προσφύγων που κατευθύνονταν στη Μακεδονία μετά την υπογραφή της Συνθήκης στα Μουδανιά. Το ζεύγος χώρισε εκεί για να συναντηθεί ξανά, τυχαία, στο Παρίσι το 1940. 

    Στο μεταξύ ο Χέμινγουαιη της έστειλε ένα μήνυμα με την Κατίνα Παξινού. Είχαν συναντηθεί στην απονομή του Οσκαρ για την ερμηνεία του ρόλου τής Πιλάρ στο «Για ποιον χτυπά η καμπάνα». Την πλησίασε λέγοντας: «Πίστευα ότι όλες οι Ελληνίδες είχαν πράσινα μάτια».  Τότε  της ζήτησε να πει στην Τερέζα  Δαμαλά ότι την θυμάται πάντα.

    Η «Τερέζα»  ήταν  ένα βιβλίο που «ετοιμαζόταν επί σαράντα χρόνια». Ο Φρέντυ Γερμανός που το έγραψε συνάντησε, ως νεαρός ρεπόρτερ, τον αμερικανό ποιητή Αρτσιμπαλ Μακ Λης, φίλο του Ερνεστ Χέμινγουαιη. Ο Μακ Λης ρώτησε τότε αν είναι γνωστή η «ελληνίδα πριγκίπισσα» που είχε φέρει τον Χέμινγουαιη στην Ελλάδα το 1922.

    Ετσι ο Φρέντυ Γερμανός έμαθε για την περίπτωση της γυναίκας που έγινε γνωστή στην Ευρώπη ως Τερέζα Δαμαλά και συνδέθηκε με μια πλειάδα επωνύμων ενώ παράλληλα εργαζόταν ως μοντέλο για τον Πικάσο και τον Μπρακ. Η ιστορία της ίσως θα είχε γίνει γνωστή αν η ίδια δεν επεδίωκε να αποκρύψει το «αμαρτωλό» παρελθόν και να γίνει μια καθώς πρέπει σύζυγος της συντροφιάς των βασιλοφρόνων των Αθηνών. Ετσι, ακόμη και εκείνοι που γνώριζαν σιωπούσαν.

     Οταν ο Φρέντυ Γερμανός επικοινώνησε με τους οικείους της, χωρίς να προδώσει το μυστικό, ρώτησε αν γνωρίζουν κάτι για την περίπτωση Δαμαλά. Εκείνοι διαβεβαίωσαν ότι στους κόλπους της οικογενείας τους ουδείς έχει έλθει σε επαφή με πρόσωπο αναλόγου ηθικής.      

        Η Σάρα  Μπερνάρ  και η Τερέζα  Δαμαλά  συναντήθηκαν   στη δεκαετία του  1910.

  

                                                                         ΒΑΣΙΛΗΣ  Π.  ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
                                                                     Δημοσιογράφος – Ερευνητής

                                                                                      29-4-09

 

©  KOUTOUZIS.GR  Αναδημοσίευση  επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή  www.koutouzis.gr .

 

   ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ